کتاب شناسی تاریخ بیهقی
کتاب‌شناسی حاضر 270 کتاب، مقاله و پایان‌نامه با موضوع تاریخ بیهقی را در بر دارد. این مقاله از منظر حوزه‌هایی چون تاریخ، تاریخ نگاری، جغرافیا، جامعه شناسی، فرهنگ، فلسفه، اخلاق، سیاست، لغت، نسخه‌شناسی، نگارش، زبان‌شناسی، دستور زبان و شرح متون به تاریخ بیهقی می‌پردازد. از سوی دیگر در آن سعی شده است تصحیح‌ها، شروح و چاپ‌های گوناگون بیهقی و نیز ترجمه‌های عربی، انگلیسی و روسی آن معرفی گردد. همچنین نسخه‌های بریل و صوتی موجود شناسانده شده است. گستره و تنوع مدخلها میتواند در گشودن افقهایی نو در مواجهه با منابع تاریخی برای دانشپژوهان حوزة تاریخ سودمند باشد.
اندیشه مشیت الهى در تاریخ نگارى اسلامى ((مطالعه موردى, تاریخ جهانگشاى جوینى))
یکى از موارد و مسائلى که در مکاتب گوناگون تاریخ نگارى اسلامى مورد توجه مورخین مختلف قرار گرفته و سعى بر این شده تا وقایع مختلف براساس آن تفسیر شود مسإله قضا و قدر و مشیت الهى است. نخبگان سیاسى و دیوانى و فرمانروایان در تاریخ سلسله هاى ایران بنا به مصالح سیاسى و حکومتى از این اندیشه حمایت کرده و سعى در گسترش آن در تمامى زوایاى زندگى مردم داشتند. نوشته حاضر به بررسى این مسإله در کتاب ((تاریخ جهانگشاى جوینى)) اثر عطاملک جوینى پرداخته و در صدد یافتن پاسخ این پرسش است که قضا و قدر و مشیت الهى چه تإثیرى در روش تاریخ نگارى جوینى و بیان مسائل و وقایع مختلف گذاشته است.
جایگاه نجوم, تقویم و گاهشمارى در اندیشه تاریخ نگارى مسعودى
اندیشه تاریخ نگارى على بن حسین مسعودى به خاطر نقادى از سنت تاریخ نگارى پیش از خود و طرح مباحث نوینى در تاریخ نگارى اسلامى از زوایا و ابعاد مختلف قابل طرح و بررسى است. در این مقاله کوشش شده که اهتمام این مورخ بزرگ اسلامى در ایجاد پیوند میان تاریخ نگارى و نجوم و تقویم به عنوان یکى از شاخه هاى متعدد علوم عقلى مورد بررسى قرار گیرد, لذا ضمن اشاره به ویژگى اندیشه تاریخ نگارى مسعودى, به جایگاه نجوم, تقویم و گاه شمارى در اندیشه وى و چگونگى به کارگیرى آن در تاریخ پرداخته ایم و در مجموع سعى شده که عمل کرد مسعودى در ایجاد پیوند میان مورخ و منجم و تاریخ و نجوم مورد بررسى قرار گیرد.
دورنماى اندیشه سیاسى در دوره اول خلافت عباسى
مقاله حاضر عهده دار ترسیم دورنمایى از مهم ترین اندیشه هاى سیاسى جهان اسلام در دوره نخستین خلافت عباسى است. این دوران عرصه ظهور و رشد اغلب مکاتب فکرى و سیاسى اسلامى و موضع گیرى آن ها در مورد مسإله خلافت به شمار مى رود; با این حال تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله, اصول و مبانى برجسته ترین گرایش هاى سیاسى این دوران, چون زیدیه, امامیه, اهل سنت, معتزله و طرفداران حکومت عباسى تبیین شده است; افزون بر آن, به تفاوت مکاتب مختلف سیاسى این دوران نیز پرداخته شده و تإثیر مثبت یا منفى حکومت عباسى بر این گرایش هاى سیاسى مورد بررسى قرار گرفته است.