نقش بازرگانان در بافت تاریخی شهر یزد در عصر قاجار
موقعیت ممتاز، تاریخی و جغرافیایی ایران، موجب بسط تجارت و انباشت سرمایه در غالب ادوار تاریخی این سرزمین بوده است. در دوره قاجار، این برتری راهبردی کشور، با توسعه تجارت جهانی همراه گشته، رونق دوچندان اقتصادی و بازرگانی ایران را به ارمغان آوردند. این وضع، شکوفایی چشمگیر تعدادی از کلان‌شهرهای کشور نظیر یزد را سبب گردید. نوشتار حاضر، با بهره‌گیری از نتایج پژوهش‌های تاریخی و منابع مکتوب و شواهد عینیِ فرهنگی ـ تاریخی شهر یزد، دلایل رونق اقتصادی شهر یزد در دوران قاجار و تأثیر بازرگانان بر بافت تاریخی آن را مورد بررسی قرار داده است. یافته‌های این پژوهش، نشان می‌دهد که تحولات ناشی از انقلاب صنعتی در تجارت جهانی، رونق تجارت خارجی ایران، موقعیت راهبردی شهر یزد و استقرار زرتشیان تجارت‌پیشه‌ای را که با پارسیان هند ارتباط بازرگانی گسترده داشته‌اند، از دلایل مؤثر پیشرفت اقتصادی و بازرگانی یزد در دوران قاجار بوده است. این شکوفایی اقتصادی، خود زمینه‌ساز حضور تعداد بسیاری از بازرگانان در این شهر گردید که با اسکان در محلات مختلف شهری، بافت تاریخی آن را دگرگون ساختند.
مشاهیر و عالمان سیراف
بندر سیراف که در طی قرنها یکی از بنادر مهم تجاری مسلمانان بوده، در 300 کیلومتری شمال غربی بندرعباس، 230 کیلومتری شرق بوشهر ودر کنار بندر طاهری کنونی قرار داشته است. این بندر نقش بسیار حساسی در تجارت دریایی مسلمانان در طی قرنهای اول تا ششم هجری داشته است. ظهور دانشمندان بسیار در علوم ریاضی، طب، ادبیات، فقه، حدیث و … گویای این حقیقت است که این شهر، علاوه بر اهمیتی که از نظر دریانوردی و بازرگانی داشته، در پرورش عالمان نیز نقش بسزایی داشته است. این مقاله به بررسی این موضوع میپردازد.