برچسب: انسان

انسان اشرف مخلوقات

گفته می‌شود که انسان اشرف مخلوقات است، پس چرا فرشته‌ای جان او را می‌گیرد، بسیاری از توانایی‌هایی فرشتگان و حتی جنیان را ندارد و …؟

«علم پیشین الهی و اختیار انسان»؛ آیه‌ ای برای تنزیه خداوند متعال

علم پیشین به افعال اختیاری دیگران، برای انسان ذاتاً ممتنع است؛ در حالی‌که برای خداوند، ثابت و قطعی است. این مطلب به روشنی تباین علم الهی با علوم بشری را به تصویر می‌کشد. همین تباین، پایة عجز بشر از شناخت علم خداوند با ابزارهای مخلوقی، و لزوم اکتفا به تنزیه در مورد آن است. امّا تنزیه محض، از سوی صدرائیان مورد ایرادات و اشکالاتی قرار گرفته، و خلاف ادلّة عقلی پنداشته شده است. در این مقاله، ابتدا به ‌صورت مختصر، مبنای خداشناسیِ تنزیهی تبیین می‌گردد و سپس به اشکالات وارد بر آن پرداخته می‌شود. در نهایت نیز مؤیّداتی بر بحث تنزیه، از روایات شریف بیان خواهد شد. باید توجه داشت که آگاهی ازلی خداوند از افعال اختیاریِ انسان، نه تنها پایه و اساس بحث حاضر است، بلکه در پاسخ‌گویی به اشکالات نیز، نقشی اساسی ایفا می‌کند؛ لذاست که این مهم، در جای‌جای مقالة حاضر، مورد اشاره و استناد قرار خواهد گرفت.

رابطة تقدیر و قضای الهی با افعال انسان در مدرسة کلامی ‌قم

مسألة تقدیر و قضای الهی از مسائل بسیار برجسته در منظومة معرفتی شیعه است. این نوشتار به روش تحلیل گزاره‌ای رابطة تقدیر و قضای الهی را از نگاه دو عالم برجستة مدرسة کلامی‌ قم؛ شیخ کلینی و شیخ صدوق بررسی می‌کند. حاصل این پژوهش این است که تقدیر و قضای تشریعی همة افعال اختیاری انسان را فرا می‌گیرد، اما شمول تقدیر و قضای تکوینی الهی نسبت به افعال انسان به گونه‌ای است که افعال انسان مخلوق تقدیری پروردگار و مخلوق تکوینی انسان‌اند؛ یعنی خداوند حدود و اندازة افعال را رقم می‌زند، ولی این انسان است که آن‌ها را در مرحله عمل به منصة ظهور می‌رساند. گناهان انسان به علم، تقدیر و نیروی الهی انجام می‌شود. خداوند انسان را از انجام آن‌ها نهی کرده است، ولی باز انسان به اختیار خدا مرتکب گناه می‌شود. این نظریه مجبور بودن انسان (جبر) و واگذاری او به خودش (تفویض) نیست، چرا که این ارتباط دوسویه است: در یک سو اختیار، تکلیف و مسئولیت انسان قرار دارد و در سوی دیگر حضور مؤثّر خداوند در اعمال انسان مشاهده می‌شود.

علم پیشین الهی و فعل اختیاری انسان

موضوع این مقاله علم پیشین الهی و ارتباط آن با فعل اختیاری انسان است. در این راستا، ماهیت و روش پیش‌بینی در بشر مورد دقت و بررسی قرار گرفته، مشخص می‌گردد که علم به فعل اختیاریِ آیندة دیگران، با علوم عادیِ بشری، ذاتاً ممتنع است. همچنین، حقیقتِ وجدانیِ اختیار از یک طرف، و عمومیت علمِ ازلیِ الهی از طرف دیگر مورد تأکید قرار می‌گیرد و بیان می‌گردد که حتی برخی افراد بشر، پیشاپیش از برخی افعال اختیاری آینده خبر داده‌اند. و صدق آن نیز آشکار شده است. نتیجة نهاییِ حاصل از این مباحث، این است که آگاهیِ ازلیِ خداوند متعال از افعال اختیاری بندگان از یک طرف، و امتناع ذاتیِ پیش‌بینیِ افعال اختیاری با علوم بشریِ مخلوقی از طرف دیگر، اثبات می‌کند که علم خداوند متعال، ذاتاً با علوم مخلوقیِ بشری متباین است. بر این اساس، تمام پیش‌بینی‌های افعال اختیاری در بشر نیز، به ناچار مبدأ غیر مخلوقی داشته و صرفاً به اِخبار خداوند متعال، از علم خویش باز می‌گردد.

انسان شناسی در قرآن 55

کلاس تفسیر آیت الله حائری شیرازی روز چهارشنبه از ساعت 16 الی 17 در مدرس ۲ حوزه علمیه امام خمینی (ره) با موضوع «انسان شناسی در قرآن» برگزار شد که مشروح آن تقدیم حضور می گردد.

انسان شناسی در قرآن 54

کلاس تفسیر آیت الله حائری شیرازی روز چهارشنبه از ساعت 16 الی 17 در مدرس ۲ حوزه علمیه امام خمینی (ره) با موضوع «انسان شناسی در قرآن» برگزار شد که مشروح آن تقدیم حضور می گردد.

عالم ذرّ

ر پايه متون معتبر دينى، انسان پيش از گام نهادن در دنيا عوالمى را پشت سر گذاشته است. وجود انسان در دو عالم ارواح و ذرّ به روشنى در روايات اهل‌بيت : بيان شده است. اين عوالم از نظر انسان‌شناسى و معرفت‌شناسى اهمّيّت فوق‌العاده‌اى دارند؛ زيرا به تصريح قرآن كريم و روايات معتبر معصومان : خداى تعالى در عوالم پيشين، انسان‌ها را مورد تفضل قرار داده و معرفت خويش را به آنها عطا فرموده است. بنابراين انسان‌ها به هنگام قدم نهادن به اين دنيا از معرفت خداوند برخوردارند. لذا خداوند از آنها مى‌خواهد كه به آن معرفت اقرار آورند، و نام اين عمل را «ايمان» نهاده، چنان‌كه سرپوش نهادن بر اين معرفت را «كفر» ناميده است.

انسان شناسی در قرآن 53

کلاس تفسیر آیت الله حائری شیرازی روز چهارشنبه از ساعت 16 الی 17 در مدرس ۲ حوزه علمیه امام خمینی (ره) با موضوع «انسان شناسی در قرآن» برگزار شد که مشروح آن تقدیم حضور می گردد.

انسان در عالم ذرّ: آراء و اقوال دانشمندان قرن 15

عالم ذرّ، از مسائلى است كه در قرآن و روايات، درباره آن سخن رفته است و شناخت آن به فهم معناى توحيد، كمك مى‌رساند. در اين گفتار، نظرات يازده تن از دانشمندان قرن پانزدهم هجرى در اين مورد، نقل و نقد و بررسى مى‌شود. ازجمله: سيد محمّد حسين طباطبايى، ميرزا حسنعلى مرواريد، سيد عبدالرسول جهرمى، عبدالله جوادى آملى، محمّدتقى مصباح يزدى، ناصر مكارم شيرازى.

دعا پیوند انسان با خدا

نگارنده در اين گفتار، دعا را از نظر بعضى دانشمندان لغت، آيةالله ميرزا مهدى اصفهانى و آيةالله ميرزا محمدباقر ملكى ميانجى معنا كرده است. سپس به اهميت دعا از ديدگاه قرآن و روايات اشاره مىكند، كه وسيله تقرب به درگاه خدا و يادآورى انسان به فقر و نيازمندى ذاتى او است. ارتباط دعا با گرفتارىها و شدايد، و پيوند دعا با بَداء ـ كه يكى از مهمترين آموزه هاى توحيد در قرآن و بيان ائمه اطهار: است ـ نيز مورد بحث قرار می گيرد.

انسان در عالم ذرّ: آراء و اقوال قرن 14

معرفت خدا در عالم ذرّ و اقرار بر معرفت، در آيات و روايات مطرح شده و انديشمندان بزرگ در اين مورد سخن گفته‌اند. در اين نوشتار، نظريه‌هاي پنج تن از دانشمندان قرن 14 با ديدگاههاي مختلف، نقل و نقد و بررسي شده است:سيّد حبيب‌الله خويي، ميرزا مهدي اصفهاني، سيّد عبدالحسين شرف‌الدين، شيخ مجتبي قزويني، علاّ مه عبدالحسين اميني.