عالم ذرّ
ر پايه متون معتبر دينى، انسان پيش از گام نهادن در دنيا عوالمى را پشت سر گذاشته است. وجود انسان در دو عالم ارواح و ذرّ به روشنى در روايات اهل‌بيت : بيان شده است. اين عوالم از نظر انسان‌شناسى و معرفت‌شناسى اهمّيّت فوق‌العاده‌اى دارند؛ زيرا به تصريح قرآن كريم و روايات معتبر معصومان : خداى تعالى در عوالم پيشين، انسان‌ها را مورد تفضل قرار داده و معرفت خويش را به آنها عطا فرموده است. بنابراين انسان‌ها به هنگام قدم نهادن به اين دنيا از معرفت خداوند برخوردارند. لذا خداوند از آنها مى‌خواهد كه به آن معرفت اقرار آورند، و نام اين عمل را «ايمان» نهاده، چنان‌كه سرپوش نهادن بر اين معرفت را «كفر» ناميده است.
انسان در عالم ذرّ: آراء و اقوال دانشمندان قرن 15
عالم ذرّ، از مسائلى است كه در قرآن و روايات، درباره آن سخن رفته است و شناخت آن به فهم معناى توحيد، كمك مى‌رساند. در اين گفتار، نظرات يازده تن از دانشمندان قرن پانزدهم هجرى در اين مورد، نقل و نقد و بررسى مى‌شود. ازجمله: سيد محمّد حسين طباطبايى، ميرزا حسنعلى مرواريد، سيد عبدالرسول جهرمى، عبدالله جوادى آملى، محمّدتقى مصباح يزدى، ناصر مكارم شيرازى.
انسان در عالم ذرّ: آراء و اقوال قرن 14
معرفت خدا در عالم ذرّ و اقرار بر معرفت، در آيات و روايات مطرح شده و انديشمندان بزرگ در اين مورد سخن گفته‌اند. در اين نوشتار، نظريه‌هاي پنج تن از دانشمندان قرن 14 با ديدگاههاي مختلف، نقل و نقد و بررسي شده است:سيّد حبيب‌الله خويي، ميرزا مهدي اصفهاني، سيّد عبدالحسين شرف‌الدين، شيخ مجتبي قزويني، علاّ مه عبدالحسين اميني.
انسان در عالم ذرّ: آراء و اقوال قرن 11-13
معرفت خدا در عالم ذر و اقوار بر معرفت از مباحثى است كه در آيات و روايات مطرح شده و انديشمندان بزرگ پيرامون معرفت و ميثاق در عالم ذر آراء و اقوال خود را بيان كردهاند.در اين نوشتار، نظريههاى 15 نفر از دانشمندان قرنهاى يازده تا سيزده از شيخ بهايى (م. 1030 ق.) تا سيد عبداللَّه شبر (م. 1242 ق.) نقل شده و در ذيل اين نظريههاى مباحثى همچون تفاوت عالم ذر با عالم ارواح، اخذ ميثاق ربوبيت و ولايت، تقدم خلقت روح بر بدن، مثل افلاطونى، شبهههاى مرتبط با عالم ذر، اخذ ميثاق از همه موجودات نقد و بررسى شده است.
انسان در عالم ذرّ: آراء و اقوال دانشمندان قرن 4 تا 8
عالم ذرّ يكي از مراحلي است كه انسان قبل از ورود به اين دنيا پيموده است. انسان در عالم ذرّ، خداي خود را شناخته و به وحدانيّت او شهادت داده است. در اين گفتار، ديدگاههاي هفت تن از بزرگان شيعه از قرن چهارم تا هشتم بررسي و نقد شده است.
انسان در عالم ذرّ: نتایج و تواتر روایات
نويسنده در اين مقاله، نتايج به دست آمده از آيات و روايات عالم ذرّ را در بيست عنوان، عرضه مىكند. وى سپس خاطرنشان مىكند كه براى فهم ارتباط برخى از روايات به عالم ذرّ، بايد آنها را در كنار يكديگر نهاد و به آنها به شكل يك مجموعه نگريست.
توجّه به ساختار منظّم روايى درباره چگونگى خلقت انسان، به عنوان شرط لازم فهم درست آيات و روايات خلقت، نكته ديگرى است كه نويسنده بدان اشاره مىكند. وى در پايان، تواتر روايات عالم ذرّ را براساس بيان هفت تن از فقهاء و محدّثان، نشان مي‌دهد.
انسان در عالم ذرّ: حقیقت و جایگاه قرآنی آن
انسان در عالم ذرّ ـ كه پيش از اين دنيا بوده ـ خداى خود را شناخته و در آزمونى بزرگ، به وحدانيّت او شهادت داده است. در اين گفتار درباره حقيقت اين عالم و تعدّد عوالم ذرّ سخن مي‌رود. همچنين شش آيه قرآن كه به عالم ذرّ اشاره دارد، مورد بحث قرار می گيرد.