دلالت آيه مباهله بر خلافت بلافصل امير المؤمنين علیه السّلام
يكی از دلايل متقن و مستند بر امامت و خلافت حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام آيه شريفه مباهله است. در اين آيه خداىْ تعالی به پيامبرش دستور می دهد كه مجادله كنندگان با حق را به مباهله فرا خوانَد تا هردو گروه به همراه فرزندان، زنان و كسانی كه به منزله نفس و جان ايشانند در اين امر شركت كنند. خداىْ تعالی خطاب به رسول خويش می فرمايد:
((إنَّ مَثَلَ عِيسَی عِنْدَ اللهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ* الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَلاَ تَكُنْ مِنَ الْمُمْتَرِينَ* فَمَنْ حَاجَّة فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَة مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أبْنَاءَنَا وَ أبْنَاءَكُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَكُمْ وَ أنْفُسَنَا وَ أنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ الله عَلَی الْكَاذِبِينَ* إنَّ هَذَا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ وَ مَا مِنْ إلَهٍ إلاَّ اللهُ وَإنَّ اللهَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ* فَإنْ تَوَلَّوْا فَإنَّ اللهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ)).[1]
و رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم پيرو اين دستور الاهی به همراه حَسنين عليه السلام به عنوان مصاديق «فرزندانمان»، و صديقة طاهرهعليها السلام، به عنوان مصداق «زنانمان»، و حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام ، به عنوان مصداق «جانمان»، برای مباهله با مسيحيانِ نجران خارج شدند. اما مسيحيان كه از راستی ادعای پيامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم آگاه بودند و با ديدن اين صحنه بر يقينشان افزوده شده بود، از ترس هلاك، حاضر به مباهله نشدند.
به سبب دلالت روشن و صريح آيه مباركه مباهله، عالمان شيعه همواره برای اثبات امامت و خلافت بلافصل اميرالمؤمنين عليه السلام به اين آيه استناد و استدلال می كنند؛ چنان كه پيشوای هشتمِ ايشان حضرت علی بن موسی الرضا ـ عليه آلاف التحية و الثنا ـ اين آيه شريفه را از جهت دلالت بر امامت اميرالمؤمنين عليه السلام بهترين و روشن ترين آيه در قرآن دانسته اند و با استناد به اين آيه و عمل رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم پس از نزول آن، ثابت می كنند كه اميرالمؤمنين عليه السلام پس از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم بافضيلت ترين خلقِ خداوند سبحان است.[2]
در اين نوشتار ابتدا داستان مباهله را به صورت اجمالی به نقل از سيد بن طاووس رحمه الله مطرح می كنيم، سپس اندكی درباره واژه «مباهله» بحث خواهيم كرد و پس از آن به معرفی رُوات حديث مباهله از طبقه صحابه و تابعين و دوره های مختلف تا اعصار متأخر می پردازيم. آن گاه نصوص حديث را مطرح و بررسی خواهيم كرد و بعد از بيانی كوتاه درباره سند احاديث، بحث را با بررسی تحريفات صورت گرفته در روايات پی می گيريم.