برچسب: امام علی بن محمد الهادی

برخی سجایای اخلاقی امام هادی علیه السلام

حضرت امام علي بن محمد الهادي عليه السلام در نيمه ذيحجه سال 212 هجري در “صريا “، منطقه اي واقع در 6 کيلومتري مدينه متولد شد. نام مبارک ايشان “علي”، کنيه اش “ابوالحسن” و القاب آن بزرگوار : نجيب، مرتضي، هادي، نقي، عالم، فقيه، امين، مؤتمن، طيب و عسکري مي باشد که مشهورتر از همه “هادي” و “نقي” است.

تفسیر قرآن در کلام امام

قرآن کریم در اندیشه، گفتار و کردار پیامبر اعظم و اهل بیت او، تجسم و عینیت تمام یافته و سیره کریمانه و سخنان حکیمانه آنان، مستقیم یا غیر مستقیم، روشنگر کتاب الهی در ابعاد گوناگون آن است. یکی از رسالت‌های مهم امامان معصوم، تبیین احکام و تفسیر قرآن بود. میراث قرآنی ارزشمندی که از حضرت امام هادی(ع) باقی مانده است، از ذخایر عظیم تفسیری معصومان(ع) است.
در این مقاله تفسیر برخی ایات را از منظر ایشان می‌آوریم. اما ابتدا به یکی از مباحث فکری و عقیدتی دوران امام هادی(ع) اشاره می‌کنیم. به گفته محققان، بحث در باب مخلوق بودن قرآن، از اواخر حکومت بنی‌امیه آغاز شد و نخستین بار، جعد بن درهم، معلم مروان بن محمد آخرین خلیفه اموی، این بحث را مطرح کرد. او این فکر را از ابان بن سمعان و ابان نیز از طالوت بن اعصم یهودی فرا گرفته بود.[1]. گروه معتزله نیز که در مسائل عقیدتی کند‌وکاو عقلی بیش از حدی می‌کردند و این بحث ر در صفات خدا مطرح ساخته بودند، با قدیم بودن قرآن که اشاعره و اهل حدیث از آن جانبداری می‌کردند، به مخالفت برخاستند.
در زمان امام هادی(ع) سخت‌گیری‌ها و اصرار معتزله بر روی مخلوق بودن قرآن، سبب نفرت مردم از آنان شد و متوکل عباسی خود جانب اهل حدیث (اشاعره) را گرفت و مسئله معروف به «محنة القرآن» را خاتمه داد، ولی بحث همچنان رونق داشت و تا مدت‌ها در جامعه اسلامی مطرح بود.[2] امام هادی(ع) مصلحت را سکوت در برابر این بحث و جدال فکری دید و مسلمانان را از چنین مباحث بیهوده‌ای برحذر داشت. ایشان در پاسخ یکی از شیعیان بغداد نوشت:
«بسم الله الرحمن الرحیم. خداوند ما و تو را از دچار شدن به این فتنه حفظ کند که در این صورت بزرگ‌ترین نعمت را بر ما ارزانی داشته است، و گر نه هلاکت و گمراهی است. به نظر ما بحث و جدال درباره قرآن ( که مخلوق است یا قدیم؟) بدعتی است که سؤال کننده و جواب دهنده در آن شریک‌اند؛ زیرا پرسش کننده دنبال چیزی است که سزاوار او نیست و پاسخ دهنده نیز بی‌جهت خود را به زحمت و مشقت می‌افکند که بیرون از توان او است. خالق، جز خدا نیست و به جز او همه مخلوق‌اند. قرآن نیز کلام خداست و از پیش خود اسمی برای آن قرار مده که از گمراهان خواهی گشت. خداوند ما و تو را از مصادیق سخن خود قرار دهد که می‌فرماید: متقیان کسانی هستند که در نهان از خدای خویش می‌ترسند و از روز جزا بیمناک‌اند».[3]

پژوهشی پیرامون تاریخ حدیث امام هادی علیه السلام

ضرورت شناخت و نه آشنایی با زندگی، فعالیت و احادیث هر یک از امامان شیعه (ع) بر هر فردی لازم و بلکه ضروری است. چنانکه در متون دینی ما هم بدان تصریح شده است. همه اینها دلالت بر شناخت عمیق و مبتنی بر مبانی اعتقادی صحیح اسلامی از ائمه اطهار (ع) دارد؛ چرا که در غیر این صورت حق برما مشتبه می‌شود و طبق گفته پیامبر (ص) غرق خواهیم شد. یکی از امامان معصوم که در این پژوهش مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته، امام هادی (ع) است. با تتبع در متون تاریخی به وضوح در می‌یابیم که همواره ائمه اطهار مورد آزار و شکنجه خلفای جور قرار می‌گرفته‌اند، به طوری که هر چه به تولد حضرت مهدی (ع) نزدیک‌تر می‌شویم، می‌بینیم که فشار و اختناق بر امامان (ع) بیشتر و بیشتر می‌شود تا جایی که امامی مثل امام هادی (ع)، پدر گرامیشان و یا فرزند عزیزشان بیشتر عمر خود را تحت مراقبت شدید خلفا گذرانده‌اند و یا اینکه در مکانی خاص زندانی بوده‌اند که این امر نه‌تنها یکی از عواملی است که باعث قلت احادیث شد، بلکه همچنین باعث محدود شدن ارتباط ائمه، خصوصاً امام هادی و پدر گرامیشان (ع)، با شیعیان شد. به‌هرحال، در چنین شرایطی که منجر به قلت احادیث می‌شود، تقریباً شناخت آن دوره خاص را با مشکل روبرو می‌کند. به همین دلیل از امام هادی (ع) کمتر از صد حدیث باقی مانده است. در این پژوهش سعی شده ابعاد مختلف زندگانی امام هادی (ع) به خصوص تاریخ حدیث ایشان مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.

نگرش علم الحدیثی امام هادی علیه السلام

باب اخذ حدیث در اهل سنت از زمان فوت رسول خدا (ص) منسد گردید و نیز میان زمان دریافت حدیث و نگارش آن، فاصله زمانی قابل‌توجهی افتاد؛ ولیکن میان شیعیان برخلاف اهل سنت نه‌تنها بعد از درگذشت رسول الله (ص) اخذ حدیث پایان نیافت بلکه نگارش آن نیز ممنوع نبود و حتی امری ممدوح به شمار می‌رفت. البته میزان موفقیت امامان شیعه در ترویج معارف خود، به‌حسب شرایط سیاسی زمان آن حضرات متفاوت است. محدود بودن شدید امام هادی (ع) از جانب حکومت وقت و قطع ارتباط ایشان با شیعیانشان باعث به جریان افتادن سیل احادیث جعلی از سوی معاندان و غالیان گردید. ولیکن با تمام این احوالات، امام هادی (ع) و برخی شیعیان ایشان تلاش‌های بسیاری را برای حفظ و اشاعه معارف اهل‌بیت (ع) نمودند که تفصیل این اجمال را در این مقاله خواهید دید.