برچسب: امامیه

تقیه در اسلام و فلسفه تقیه امام رضا علیه السلام با تکیه بر آیات و روایات

آیین مقدس اسلام یک آیین فطری است. مسألة أخذ میثاق که بارها در قرآن مجید (از جمله الحدید/8) وارد آمده، به همین نکته اشارت دارد. شایان ذکر آنکه، جمیع احکام شرع مقدس اسلام، اعم از احکام تکلیفی که بر اساس اقتضاء و تخییر جعل شده‌اند و احکام وضعی که قراردادهای الهی در زندگی عادی بشر می‌باشند، معالیل مصالح و مفاسد می‌باشند؛ یعنی اگر کسی واجبی از واجبات دینی را امتثال نماید، به مصلحتی عاجل یا آجل دست یابد و به عکس اگر انسان مکلفی از ارتکاب حرامی از محرمات شرعی باز ایستد، از مفسده‌ای دنیایی یا اخروی نجات یابد. در احکام وضعی نیز داستان از همین قرار است؛ یعنی اگر کسی مثلا از راه ازدواج شرعی تشکیل خانواده دهد و دارای اولادی گردد، به مصلحتی دست یافته باشد، لیکن اگر از راه هوای نفس رود و از شیطان پیروی نماید و از راه غیر مشروع صاحب اولادی گردد، گرفتار مفسده‌ای می‌شود. تقیه نیز که یکی از احکام شرع مقدس اسلام است، از این قانون مستثنا نمی‌باشد. چه اگر کسی در صورت وجوب تقیه بدان عمل نکند، به خود و دین اسلام زیان رساند و نیز اگر به تقیه عمل کند، به مصالح دست یابد و دین را از خطر برهاند. نویسندة مقاله در این جستار کوشش نموده تا حقیقت و ماهیت حکم تقیه که یکی از احکام دین مبین اسلام است، بیان نماید و تا حدودی به فلسفۀ این حکم اشارت کند و نقش معصومان (ع) و به خصوص امام رضا (ع) را در بیان و تبیین این حکم بسیار مهم الهی نشان دهد.

گونه‌های مقابله با فرقه‌های کج‌اندیش در سیره امام رضا علیه السلام

مسلمانان پس از رحلت رسول اعظم(ص) و با توسعه سرزمين هاي اسلامي به فرقه هاي گوناگون تقسيم شدند و به تدريج انحرافاتي در عقايد آنها پديدار شد. ائمه عليهم السلام که جانشينان رسول خدا(ص) در ميان امت اسلامي هستند، به مقابله با اين انحرافات پرداختند و در زمان هاي مناسب، عقايد نادرست ايشان را بيان فرموده، مطلب حق را ادا مي کردند. امام رضا(ع) که در دوران خلافت مأمون (از طرفداران مکتب اعتزال) در پايتخت زندگي مي کردند، با فرقه هاي مختلف مواجه بودند، از جمله آنها فرقه هاي واقفيه، غلات، متصوفه، معتزله،مجبره و مفوضه بودند که اين مقاله به بيان شيوه مقابله آن حضرت با اين فرقه ها پرداخته است.

مهدویت در واقفیه و موضع‌گیری امام رضا (ع)

با مطالعه تاریخ فرقه‌های اسلامی، می‌توان به این مطلب پی برد که همة آن فرقه‌ها در طول حیات فرهنگی و سیاسی خود با یکسری انشعابات روبه‌رو بوده‌اند. در این مقاله، به این مطلب پرداخته شده است که مذهب شیعة اثناعشری نیز همانند دیگر مذاهب اسلامی با انشعاباتی روبه‌رو بوده است. بیشتر آن گروه‌های انشعابی از جریان مهدویت، سوء استفاده نموده‌اند. یکی از موارد مهم آن انشعاب‌ها، فرقه واقفیه با ادعای مهدویت برای امام هفتم (ع) است. این جریان انحرافی در مدتی کوتاه، شبهاتی را در مسأله مهدویت پدید آوردند. از جانب دیگر امام رضا (ع) و برخی یاران آن حضرت، برابر این گروه به مبارزه برخاسته، شبهات آنان را به گونه‌ای مناسب پاسخ دادند و از فتنه‌انگیزی آنان جلوگیری نمودند.

تعامل امام رضا علیه السلام با فرقه زیدیه 

زيديه يکی از فرقه های مهم شیعی، از قیام زيد بن علی سرچشمه می گیرد. زيديان درباره امام و امامت آراء و عقايد خاصی داشتند و يکی از مهمترين شرايط امام از نظر آنان، دعوت مردم به امامت خويش و قیام با شمشیر بود. در طول تاريخ حضور ائمه: شاهد برخوردهايی میان زيديه و امامیه شیعه هستیم.

سیره قرآنی امام رضا علیه السلام

قرآن کریم کتابی آسمانی، وحی منزل، کلام خدا و راهنمای مؤمنان است. این کتاب آن قدر با عظمت و ارزشمند است. که آخرین پیامبر عهده دار تفسیر و تبیین آن شد و پس از وی اهل بیت:که عِدل قرآن معرفی شده اند، عهده دار چنین امر مهمی شدند. امام رضا علیه السلامکه یکی از همان مفسران واقعی قرآن بود، در طول زندگی پر برکتش عنایت بسیار ویژه ای به این راهنمای بزرگ داشته و علاوه بر استفاده ای که در بعد شخصی و فردی از آن داشته در ابعاد دیگر نیز بهره های فراوانی از این کتاب گرفته و به دیگران انتقال داده است. این نوشتار به ترسیم گوشه ای از سیمای قرآنی آن بزرگوار می پردازد.

مبانی، اصول و روش امام رضا علیه السلام در دفاع از مذهب امامیه 

تا قبل از امامت حضرت امام رضا(ع) غالباً مسائل مربوط به امامت، در ميان خواص و محافل علمي شيعي مطرح‏ مي‏شد، اما حضرت رضا(ع) با مناسب ديدن شرايط و در نظر گرفتن مصالح جامعه شيعي، به شکل آشکار و بدون هيچ پروايي به علني کردن مفهوم امامت مبادرت ورزيدند. به عنوان نمونه هنگامي‏که امام در مرو حضور داشتند، خطبه‏اي در باب امامت و امام ايراد کردند که مي‏توان از آن به «منشور امامت» ياد کرد. حضرت رضا(ع) در آن خطابه، امامت را امري بسيار خطير و والا دانسته و براي اثبات اين امر به داستان ابراهيم(ع) اشاره کردند که وي پس از مقام نبوت و خلَّت ـ به مقام خليل نائل آمدن ـ در مرحله سوم و پاياني از عمرشان به امامت رسيدند.
روش‌های دیگر امام در دفاع از مذهب امامیه را می‌توان در سرفصل هایی همچون: تبیین امامت برپایه قرآن کریم، برشمردن ويژگي‏هاي امام، اشاره به نحوه انتخاب امام، اشاره به جريان امامت پس از رحلت پيامبر(ص) اشاره به حقانيت خود، مناظره‏هاي علمي و پاسخ‏هاي مستدل و نیز وجوب اعتقاد به ولايت و امامت به بحث گذاشت.
 از سوی دیگر، تفکر «وقف» که از زمان امام هفتم (ع) آغاز شده بود از یک سو و ایجاد زمینه برای شبهه‌های مختلف موجب تردید در بین شیعیان می‌شد و تمهیدات و زمینه سازی لازم را توسط امام هشتم(ع) می‌طلبید. همین امور، تأکید بر ولادت و امامت امام جواد(ع) را در رفتار و گفتار پدر بزرگوارشان فراوان ساخته است.  با بررسی سرفصل‌های فوق و تبیین و تحلیل آن ها، تلاش خواهیم کرد مبانی، اصول و روش‌های امام رضا (ع) را در دفاع از مذهب امامیه تشریح نماییم.

تحقیقی جالب درباره امامت

اِمامَت‌، در لغت‌ به‌ معناي‌ پيشوايى‌ و رهبري‌ و در اصطلاح‌ به‌ معناي‌ مقامى‌ كه‌ دارندة آن‌ (= امام‌) رياست‌ امور دينى‌ و سياسى‌ مسلمانان‌ را برعهده‌ دارد. دربارة معناي‌ امامت‌، حدود وظايف‌ امام‌ و چگونگى‌ انتخاب‌ او، عقايد مختلفى‌ در ميان‌ مسلمانان‌ وجود دارد كه‌ در اينجا مهم‌ترين‌ آنها توضيح‌ داده‌ مى‌شود:  .I امامت‌ نزد […]

تحقیقی جالب درباره امامیه

اِماميّه‌، عنوان‌ يكى‌ از مذاهب‌ اسلامى‌ كه‌ نقشى‌ اساسى‌ در شكل‌گيري‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ اسلامى‌ ايفا كرده‌ است‌.  شيعة اماميه‌ كه‌ به‌ اختصار در زبان‌ عام‌ شيعه‌، و در زبان‌ فقها اماميه‌ هم‌ خوانده‌ مى‌شود، امروزه‌ مذهبى‌ با ويژگيهاي‌ مشخص‌ است‌ كه‌ بدان‌ مذهب‌ جعفري‌، يا اثناعشري‌ نيز اطلاق‌ مى‌گردد. در تداول‌ كنونى‌ ميان‌ اصطلاحات‌ […]

بیست و دومین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت

بیست دومین نشست تخصصی «تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه (ع)» روز سه‌شنبه 13 بهمن 1394 به میزبانی جامعه الزهراء (س) در سالن جلسات مدیریت این مرکز برگزار شد.

در ابتدای این جلسه حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی گفت: بحث ما در باب کیسانیه به دو بخش واقعیت‌های تاریخی در مورد این جریان به‌عنوان فرضیه پژوهش و بخش مربوط به معتقدات این جریان تقسیم شد و بیان کردیم که با تحلیل آن‌ها می‌توان هسته‌ای از هسته‌های جریان شیعی را بازشناسی کرد.

بیست و یکمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت

سخنران جلسه در ابتدا با مروری بر مباحث گذشته به این نکته اشاره کرد که چیزی که بعدها کیسانیه نامیده شد موج تشیع باقیمانده قبل از عاشورا بود. وی افزود: این موج، پس از عاشورا شکل تازه‌ای به خود گرفت و جریان اصلی که از این موج بهره برد و آن را در قالب حرکت اجتماعی سیاسی رهبری کرد جریان محمد حنفیه و مؤثرتر از او مختار بن ابی عبیده بود. وی به ارائه شواهد از منابع فرق و مذاهب و مقالات نگاری در جلسه قبل اشاره کرد و گفت: حاصل این اطلاعات این بود که منابع نخستین برای کیسانیه به‌عنوان یک گروه، در دوره اول اعتبار و ارزشی قائل نیستند و اگر هستند با نام مختاریه خلص و کیسانیه خلص می‌شناسند. این اطلاعات در کتب تاریخی به‌طور مفصل‌تر و روشن‌تر وجود دارد.

بیستمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت

در ابتدای این نشست، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی بر مباحث جلسه گذشته مرور کرد و گفت: در باب کیسانیه و تاریخ شیعه در این دوره یک مجموعه اسناد اولیه داریم که مهم‌ترین منابع برای تحلیل این دوره است. غیر از اشعار باقیمانده از کیسانیه و قطعه کوتاهی از حسن بن محمد حنفیه که از آن سخن خواهیم گفت دو منبع مهم ما کتب مقالات نویسی دوره اول و کتب تاریخی اولیه‌ای که از کیسانیه یادکرده‌اند است.

وی افزود: در این زمینه از کتب مقالات آغاز کردیم و اشاره کردیم از این کتاب‌ها مقالات الفرق سعد بن عبدالله و کتاب مقالات الاسلامیین و بخشی از کتاب ناشی اکبر مدنظر است. از چند مورد دیگر نیز ذیل بحث خواهیم گفت تا به اسناد تاریخی برسیم.

نوزدهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت

سخنران جلسه ضمن بازخوانی مطالب جلسه گذشته بر این نکته تاکید کرد که دیدگاه غالبی که از ناحیه اهل سنت تبلیغ شده و بعدا به برخی از نویسندگان شیعی هم سرایت کرده و به عنوان یک طرح عمومی در تعریف کیسانیه امروز تبدیل شده، این است که کیسانیه خط غلو است و یک جریان انحرافی است که از بیرون تشیع وارد شیعه شده است.