نسبت میان وهابیت و جریان سلفی
باید بین مفهوم سلفی گرایانه و سلفیه تفاوت قائل شد. زیرا بسیاری از مسلمانها تمایل به بازگشت به منشأ ناب اولیه اسلام را دارند اما در جریان سلفی گرایی نمی گنجند. بسیاری فکر می کنند سلفی گرایی از ابن تیمیه شروع می شود و سریع و با پریدن به محمدبن عبدالوهاب میرسند در حالیکه فاصله این دو ۴ قرن است یعنی از قرن ۸ تا ۱۲ هجری قمری که افراد سلفی بسیاری در جهان اسلام پیدا شدند که ما آنان را نادیده می انگاریم. دکتر پاکتچی در این سخنرانی در 28 دی سال 94، که به همت پژوهشکده مطالعات دینی فرهنگِ پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در این پژوهشگاه ایراد شده است، به نسبت میان وهابیت و جریان سلفی پرداخته است.
نظام قبیله ای و خاستگاه خوارج نخستین
مقاله ی حاضر در مقام آن است که از تحلیل نظام قبیله ای به منزله ی ابزاری برای توجیه وقایع رخ داده پس از جنگ صفّین در راستای پایگیری خوارج نخستین استفاده کند .در این مقاله نشان داده شده است که رقابت های موجود میان قبایل عربی ساکن درعراق، نقشی تعیین کننده در بروز خارجی گری داشته است. با تحلیل وضعیت یکا یک قبایل و نحوه ی مشارکت آ نها در جریان صفین و حکمیت، معلوم شده است که دو نوع چالش سیاسی، تأثیر مستقیم بر برآمدن خوارج از یک قبیله داشته است: در بعد روابط بین قبیله ای، در چارچوب ارتباط قبایل حاشیه ای متحد ) قبایل اقماري( با قبایل محور، چالش سیاسی حاشیه با محور، زمینه ی بروز گرایش خارجی میان قبایل حاشیه ای را پدید آورده است .در بعد روابط درون قبیله ای، گسل سیاسی در مرکز قبیله نیز منجر به بروز خارج یگري در شعبه های مرکزی قبیله ای شده است. باید توجه داشت گونه ی اول از تنیدگی منجر به خارجیگری ناپایدار و گونه دوم خارجیگری پایدار شده است.
دلایل بروز ماجرای حکمیت پس از صفین
یکی از بهترین مقالاتی که درباره حکمیت نوشته شده، مقاله ای با عنوان «تحکیم» در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی توسط دکتر پاکتچی می باشد که به خوبی به برخی از زوایای مخفی آن، از جمله تأثیر قبایل یمنی پرداخته است. قابل ذکر است ایشان مقاله ای درباره ی نقش قبایل در تشکیل خوارج نیز دارند که به زودی بازنشر خواهد شد.
معرفی کتاب روش شناسی تاریخ
بنده یکی از علاقه مندان آثار دکتر پاکتچی، این نابغه ی ایرانیم. البته علی رغم دانش کمم همواره به ایشان نقد هم داشته ام، ولی قطعا نقدهای روا یا ناروای حقیر از ارزش کارها، نوشته ها و درسهای او نمیکاهد. به ویژه مقالات ارزشمند ایشان در دایرة المعارف بزرگ اسلامی. جدا آثار ایشان از سایرین […]