برچسب: آیه ولایت

ديدگاه اهل سنت در رابطه با آيه «اطاعت» چيست و چه نقدى بر آن وارد است؟

آیه «اطاعت» یا همان «اولی الامر» از جمله آیاتی است که در آن معرکه آراء را مشاهده می نماییم! شیعه بر اساس دلایل متقن و روایات پر تعداد، مصداق آیه را امیرمؤمنان علیه‌السلام تلقی می کند؛ اما در مقابل اهل سنت برای مقابله با آن، نظرات متشتتی را از خود بروز داده اند، که در این وجیزه، سعی در رد یکایک این نظریان داریم.

استدلال شيعه بر امامت به آيه شريفه «اِنَما ولُيِكُمُ الله» چگونه است؟

یکی از سؤالاتی که همواره از شیعه پرسیده می شده، این بوده است که شیعه چه طور به آیه ولایت استدلال می کند؟ این سؤال در جایی نمود پیدا می کند که به معنای آیه توجه می کنیم؛ چراکه معنای آیه می گوید ولی شما کسی است که در حال رکوع نماز به زکات بدهد! در این مختصر سعی شده است تا خلاصه ای از استدلال شیعه به این آیه را بررسی نماییم.

آیا معنای واژه «ولی» در آیه ولایت، صرف دوستی است؟!

برخی می گویند: با توجه به آيات پيشين آیه ولایت، واژه «ولی»، در مورد آن است که مسلمانان نبايد نصارا و يهود را اوليا خود بگيرند. بنابرین معني «ولي» در آيه ولايت، همان نصرت و دوستي است؛ نه سرپرستی و زعامت امور مسلمین! این شبهه ای است که در دلالت آیه ولایت وارد شده که مخالفین شیعه، به وسیله اش، ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام تنزیل می دهند. در این وجیزه سعی داریم که به این مسأله پاسخ بدهیم.

آیا امیرالمؤمنین علیه‌السلام، به آیه ولایت، احتجاج کرده اند؟

فخررازی ادعا کرده است که حضرت امیر علیه السلام هیچ گاه به آیه ولایت علیه مخالفان احتجاج نکرده است. او می گوید، ما می دانیم که علی علیه‌السلام، در تفسیر قرآن از شیعیان اعلم بوده است؛ حال اگر این آیه بر ولایت ایشان دلالت می کرد، بدون شک در احتجاجات خود از آن استفاده می نمود؛ چه آنکه خود شیعه به احتجاج حضرت در مورد غدیر و خبر مباهله و جمیع فضائلش اشاره کرده اند؛ ولی به احتجاج حضرت در خصوص این آیه اشاره نکرده اند! ما در این وجیزه سعی داریم جهات مختلف این شبهه را بررسی کرده و بدان پاسخ دهیم.

چرا اسامی اهل بیت رسول خدا علیهم‌السلام در قرآن ذکر نشده است؟

یکی از مشهورترین شبهاتی که در زمنیه تخریب اصل امامت مطرح است آن است که منکرین این اصل می گویند: « اگر مسأله امامت از اصول عقايد و به تعبير بعضي از روايات، اساس اسلام است، پس چرا خداوند نام ائمه معصومين علیهم‌السلام را در قرآن ذكر نكرده است تا موجب اختلاف بين مؤمنان و شبهه در اذهان نگردد»؟ این شبهه که بسان دیگر شبهات همانند کفی بر روی آب است، موجب شده تا برخی بر دل خویش شائبه هایی از شک و تردید را روا دارند که صد البته خداوند یاور مؤمنین است. در این وجیزه سعی شده است تا دلایل عدم ذکر نام اهل بیت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، به صورت موجز آورده شود.

تأملی در معنای «رکوع» در آیه ولایت

کثرت نقل های فریقین حاکی از آن است ­که در زمان نزول آیه ولایت، امیرالمؤمنین علیه السلام در رکوع نماز، انگشتر خود را به سائلی بخشیده ­اند. این امر، علاوه بر آن­که مصداق اولیه و قطعی از گروه سوم اولیا ـ پس از خدا و رسول صلی الله علیه وآله وسلم ـ را مشخص می­ کند، ترجمه «ولی» به «سرپرست و صاحب اختیار» را بیش از پیش تثبیت می­ نماید؛ لذا چنان­چه انطباق آیه با شأن نزول مخدوش گردد، برای شبهه­ گران پرسود می­ نماید. از این رو برخی تلاش کرده ­اند با ارائة معنای «خضوع» برای «رکوع»، بدین سو حرکت کنند. ما در مقاله حاضر، پس از مروری بر پیشینة این شبهه و سرنخ ­هایی از آن در روزگار معاصر، نشان خواهیم داد که این ادعا، فاقد پشتیبانی علمی است.

ولايت اميرالمؤمنين (علیه السلام) در قرآن

نویسنده در مقاله حاضر، سند روایاتی را که بیانگر شأن نزول آیه ولایت (مائده/55) هستند مورد مداقه قرار داده است. در این راستا، پس از بیان متواتر بودن خبر نزول این آیه درباره امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، از منظر عالمان امامیه و دانشمندان اهل سنت، برخی راویان حدیث را از میان صحابه، برمی شمارد. در ادامه، از میان شصت سند که در منابع اهل سنت آمده است، سه سند (دو سند از ابن ابی حاتم و یک سند از ابن مردویه) را بررسی می نماید. دیدگاه مفسران درباره نزول آیة ولایت و نیز دلایل دانشمندان امامیه درخصوص نزول این آیه درباره امیرالمؤمنین (علیه السلام) ، از دیگر مباحث مطرح در مقالة حاضر است که نویسنده، دلایل آن را به طور مبسوط شرح می  دهد. به جز نزول این آیه درباره امیرالمؤمنین (علیه السلام)، چهار شأن نزول دیگر نیز از سوی برخی مفسران برای آیه مورد نظر بیان شده است که نویسنده به آن ها نیز اشاره کرده است. وی در نهایت، شبهات وارد شده بر شأن نزول آیه را نقد و بررسی می کند و با پاسخ های مبسوط به هر یک از شبهات، مقاله را به پایان می  رساند.

تعارض نظر ابن تیمیه با نظرات علمای اهل سنت در شأن نزول آیه ولایت

بسیاری از دانشمندان اهل سنت به شأن نزول آیه ولایت در خصوص حضرت علی علیه السلام تصریح کرده اند. ابن تیمیه نخستین کسی است که با صراحت این شأن نزول را منکر شده، ادعای اجماع بر کذب بودن آن را مطرح کرده است. این مقاله به بررسی نظر ابن تیمیه در ادعای اجماع بر کذب بودن این شأن نزول پرداخته است.

بررسی انتقادهای ابن تیمیه بر آیه ولایت

مدرسه پربار و یقین آور ائمة اطهار (ع) همواره سیراب کنندة تشنگان معرفت بوده تا با حضور نزد این میراث گران بها، که در حقیقت میراث پیامبر خاتم (ص) است، برای مشکلات فکری خویش چاره ای جویند و به حقیقت ناب دست یابند. تبیین این مدرسه و تلاش برای شناساندنِ درست آن نیز وظیفة تمام کسانی است که بر درستی این راه و حقانیت این بزرگان آگاه اند. البته در این میان، برخی با وجود آفتاب، بیراهه پیموده اند و به جای آب، در پیِ سراب دویده اند و در انتها، هم چنان سرگردان اند. در این میان، ابن تیمیه، رهبر یک جریان فکری که ریشه های آن را می توان در میان برخی از گذشتگان نیز دید، به اظهار عقاید خاصی پرداخته که حجم فراوانی از آن مربوط به مبارزه با اندیشة شیعه است؛ به گونه ایی که برخی از علاقه مندانِ وی از صرف عمر ایشان در راه مبارزه با شیعه اظهار تأسف کرده¬اند. به نظر می رسد، ابن تیمیه به نحوی به مبارزه با مدرسة اهل بیت (ع) می پردازد و تمام توان خویش را در کم رنگ کردنِ این اندیشة ناب به کار می گیرد و چنان در این زمینه تندروی می کند که مدافعان امروزین او نیز در اثبات نداشتنِ عداوت و دشمنیِ ابن تیمیه با اهل بیت (ع) به نگاشتنِ کتاب می پردازند.[1] این نگاشته کلام ابن تیمیه را در مقابل آرایِ مرحوم علامه حلّی درباره آیة ولایت بررسی می کند و در پایان، اثبات خواهد کرد که انتقادهایِ ابن تیمیه بر کلام علامه حلی پذیرفته نیست.