معرفی توصیفی مقاتل و نگاشته های موجود درباره تاریخ عاشورا در قرن دوم هجری

در قرن دوم هجری به دو تن از مقتل نویسان معروف و ماندگار برخورد می کنیم اگرچه تا آنجا که حافظه تاریخ به خاطر دارد هر امر و کار ارزشمندی در طول زمان دچارصدمات و آسیب هایی شده است .1- کتاب تسمیه من قتل مع الحسین (ع) :از  فضیل بن زبیر ،وی هر چند از محدثان و اصحاب امام پنجم و ششم بوده ولی به اعتقاد برخی رجالیان  زیدی مذهب و از اصحاب برجسته وازمبلغان وی بوده در کتاب مقتل خود  در مجموع از 106 نفر نام می برد که در کربلا شهید شدند  .2-کتاب مقتل الحسین (ع) : ابو مخنف آن را نوشته است که نام خود را به عنوان مشهورترین و در زمره قدیمی ترین مقتل نویسان در تاریخ ثبت کرده و گرچه پیشینه شیعی دارد اما تشیع خود او ثابت نشده است وی صاحب آثار متعددی بوده که بیشتر آنها مربوط به تک نگاری های مربوط به حوادث مهم قرن اول و دوم بوده و کتاب مقتل الحسین او جایگاه ویژه ای یافت ولی در گذر زمان مفقود شد. .

برخی از آثار مربوط به تاریخ عاشورا از دستبرد حوادث زمان مصون مانده است که در این بخش به اختصار، به معرفی توصیفی و بیان ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم.

سیری در مقتل نگاری قرن هفتم هجری و مروری بر کتاب های مراثی

در این قرن علاوه بر نگارش مقتل های در باره واقعه کربلا به آثاری هم بر می خوریم که در آنها به تاریخ عاشورا پرداخته نشده است بلکه مشتمل بر اشعاری در رثای و عزای امام حسین (ع) است و افزون بر قدمت بسیار ،مولفانی داشته اند که ائمه (ع) از آنها تمجید کرده اند .

سیری در مقتل نگاری قرن پنجم و ششم هجری

در این دوره نگاشته های مربوط به عاشورارو به کاهش گذاشته است و فقط می توان به آثار بزرگانی چون شیخ مفید و شیخ طوسی اشاره کرد که در قرن پنجم نوشته شده و مقتلی نیز در قرن ششم به فارسی ودر قالب شعر آمده است که سهم مهمی در مقتل نویسی به زبان فارسی داشته است .

سیری در مقتل نگاری قرن چهارم هجری

اوج نگاشته های مربوط به عاشورا در قرن چهارم هم تداوم یافته است .حتی برخی از مقتل ها همان روایات نقل شده از امامان معصوم (ع) بوده و این آثار حدیثی دستمایه نگارش مقتل بوده است .

سیری در مقتل نویسی و تاریخ نگاری قرن سوم هجری

قرن سوم از لحاظ تعداد مقتل ها و نگاشته های مربوط به واقعه کربلا ،اوج دوره مقتل نگاری و نگاشته های عاشورایی به حساب می آید در این قرن هم محدثان و مورخان شیعی و هم سنی تلاش های ارزنده ای در مقتل نگاری صورت دادندوآثاری پدید آوردند که برخی از آنهادستمایه آثار بعدی قرار گرفت .

سیری در مقتل نویسی قرن دوم هجری

دربررسی کلی  سیر روند تاریخی مقتل نویسی نخستین نگاشته ها مربوط به قرن دوم است که از نظر کمیت ابتدا سیر صعودی و سپس سیر نزولی داشته است که برخی از آنها چاپ شده و برخی دیگر به صورت نسخه های خطی در کتابخانه ها ی جهان نگه داری می شود  که تمام این آثار مقتل الحسین (ع) نام دارند.

مقدمه ای درباره مقتل نویسی و تاریخ نگاری عاشورا

واقعه عاشورا مهم ترین و تاثیر گذارترین رخداد در میان رویدادهای قرون نخستین اسلام به شمار آمده به دلیل همین عظمت و اهمیت از همان روزهای نخستین کسانی نقش گزارشگر را ایفا کرده و به نقل این رخداد تاریخی  پرداختند . گزارشگران، از یک سو همان شاهدان عینی حادثه حاضر در کربلا ونیزبرخی از افراد سپاه دشمن واز سوی دیگر بازماندگان کاروان حسینی از موثق ترین گزارشگران که اصلی ترین ایشان امام سجاد (ع) به شمار می آمد و علاوه بر این دو ، روایات امامان معصوم(علیهم السلام) شیعه را هم باید اضافه کرد که سعی در زنده نگهداشتن یاد حادثه عظیم عاشورا داشتند و بدینگونه مقتل نگاری و” مقتل الحسین ” به نوعی تک نگاری تاریخی در آمد که به شرح رویداد عاشورا از آغاز تا فرجام پرداخت .

پیام مقام معظم رهبری در پی فاجعه مصیبت‌بار سرزمین منا

بسم الله الرحمن الرحیم انا لله و انا الیه راجعون فاجعه‌ی مصیبت‌ بار امروز در منا که در آن جمع کثیری از ضیوف‌ الرحمان و مومنانِ مهاجر الی‌الله از کشورهای گوناگون، جان باختند، اندوهی بزرگ در جهان اسلام پدید آورده و عید آنان را عزا کرده است. در میهن عزیز ما نیز دهها خانواده که […]