سیری در مقتل نگاری قرن چهارم هجری
اوج نگاشته های مربوط به عاشورا در قرن چهارم هم تداوم یافته است .حتی برخی از مقتل ها همان روایات نقل شده از امامان معصوم (ع) بوده و این آثار حدیثی دستمایه نگارش مقتل بوده است .
سیری در مقتل نویسی و تاریخ نگاری قرن سوم هجری
قرن سوم از لحاظ تعداد مقتل ها و نگاشته های مربوط به واقعه کربلا ،اوج دوره مقتل نگاری و نگاشته های عاشورایی به حساب می آید در این قرن هم محدثان و مورخان شیعی و هم سنی تلاش های ارزنده ای در مقتل نگاری صورت دادندوآثاری پدید آوردند که برخی از آنهادستمایه آثار بعدی قرار گرفت .
سیری در مقتل نویسی قرن دوم هجری
دربررسی کلی سیر روند تاریخی مقتل نویسی نخستین نگاشته ها مربوط به قرن دوم است که از نظر کمیت ابتدا سیر صعودی و سپس سیر نزولی داشته است که برخی از آنها چاپ شده و برخی دیگر به صورت نسخه های خطی در کتابخانه ها ی جهان نگه داری می شود که تمام این آثار مقتل الحسین (ع) نام دارند.
مقدمه ای درباره مقتل نویسی و تاریخ نگاری عاشورا
واقعه عاشورا مهم ترین و تاثیر گذارترین رخداد در میان رویدادهای قرون نخستین اسلام به شمار آمده به دلیل همین عظمت و اهمیت از همان روزهای نخستین کسانی نقش گزارشگر را ایفا کرده و به نقل این رخداد تاریخی پرداختند . گزارشگران، از یک سو همان شاهدان عینی حادثه حاضر در کربلا ونیزبرخی از افراد سپاه دشمن واز سوی دیگر بازماندگان کاروان حسینی از موثق ترین گزارشگران که اصلی ترین ایشان امام سجاد (ع) به شمار می آمد و علاوه بر این دو ، روایات امامان معصوم(علیهم السلام) شیعه را هم باید اضافه کرد که سعی در زنده نگهداشتن یاد حادثه عظیم عاشورا داشتند و بدینگونه مقتل نگاری و” مقتل الحسین ” به نوعی تک نگاری تاریخی در آمد که به شرح رویداد عاشورا از آغاز تا فرجام پرداخت .
مرثیه‌ی دختران عقیل 3
قندوزی گوید: فاطمه دختر عقیل، این‌گونه بر حسین (ع) مرثیه گفت: ای چشم! اگر گریه و ندبه می‌کنی، اشک بریز و ناله کن بر خاندان پیامبر. نُه نفر همه از فرزندان علی شهید شدند و پنج نفر از فرزندان عقیل. قال القندوزیّ: قالت فاطمة بنت عقیل بن أبی‌طالب ترثیه: عینی أبکی بعبرة و […]
مرثیه‌ی دختران عقیل 2
طبرانی از مصعب بن زبیر چنین نقل می‌کند: زینب صغری دختر عقیل بن ابی‌طالب، در بقیع پیش مردم آمد؛ بر کشته‌های خویش در کربلا می‌گریست و می‌گفت: چه جواب خواهید داد اگر پیامبر خدا به شما که آخرین امّت‌هایید بگوید با اهل بیت و یاران و فرزندان من چه کردید؟ بعضی از آنان اسیر شدند […]
مرثیه‌ی دختران عقیل 1
شیخ مفید با سند خود از عبدالله بن عامر نقل می‌کند: چون خبر شهادت امام حسین (ع) به مدینه رسید، اسماء دختر عقیل بن ابی‌طالب با گروهی از زنان خانواده بیرون آمد تا آن‌که به قبر رسول خدا (ص) رسید و به آن پناهنده شد. ناله‌ای از دل برآورد، آن‌گاه رو به مهاجران و انصار […]
مرثیه ی حضرت زینب کبری علیه السلام
بحرانی گوید: از مرثیه‌ی زینب دختر فاطمه خواهر حسین (ع)، آن‌گاه که آنان را وارد دمشق کردند، این بود: آیا تو را اندوهگین نساخت این‌که حسن و حسین تشته شهید شدند، در حالی که فرمایگان سیراب بودند؟ می گفت: ای گروه! پدرم علی وصی است و مادر فاطمه‌ی پرهیزکار. بر فرزند مصطفی با جرعه آبی […]
مرثیه‌های رباب 2
شبلنجی از قول هشام بن کلبی نقل می‌کند: رباب از زنان نیک و برتر بود. پس از شهادت حسین (ع) از او خواستگاری کردند. گفت: بعد از رسول خدا (ص) پدر شوهر دیگری نخواهم گرفت. چون حسین (ع) شهید شد با ابیاتی برای او مرثیه گفت که از جمله‌ی آنها چنین است: آن که نور […]
مرثیه‌های رباب 1
ابن جوزی نقل می‌کند که گفته‌اند: رباب، دختر امرءالقیس همسر امام حسین (ع) سر مطهّر را گرفت و بر دامان خود نهاد و آن را بوسید و این شعر را خواند: وای حسین! هرگز حسین را فراموش نخواهم کرد که نیزه‌ی دشمنان او را هدف قرار داد. او را در کربلا کشته وانهادند. خدا هرگز […]
گریه ی همه ی کائنات بر حضرت حسین بن علی علیه السلام 17
علّامه‌ی مجلسی با سند خویش از امام باقر (ع) روایت می‌کند: پی‌کننده‌ی ناقله‌ی صالح، ازرق چشمی پسر یک بدکار بود. قاتل یحیی بن زکریا نیز حرامزاده بود. قاتل علی (ع) هم یک حرامزاده بود. قبیله‌ی مراد (که ابن ملجم از آن بود) می‌گفتند ما در بین خود برای او پدر و مادر نسبی نمی‌شناسیم. قاتل […]
گریه ی همه ی کائنات بر حضرت حسین بن علی علیه السلام 16
ابن قولویه از امام صادق (ع) درباره‌ی آیه‌ی «فَما بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما كانُوا مُنْظَرِينَ» (آسمان و زمین به حالشان گریه نکرد و به آنان مهلت داده نشد) روایت می‌کند که فرمود: آسمان از آن زمان که یحیی بن زکریا کشته شد، بر کسی گریه نکرده بود تا آن‌که حسین (ع) شهید […]
گریه ی همه ی کائنات بر حضرت حسین بن علی علیه السلام 15
ابن قولویه از علیّ بن مسهر قرشی نقل می‌کند: جدّه‌ام به من گفت که من ایام شهادت حسین بن علی (ع) را درک کردم. آن هنگام یک سال و نه ماه، آسمان من علقه، مثل خون بود و خورشید دیده نمی‌شد. قال ابن قولویه: وَ حَدَّثَنِي أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ […]
گریه ی همه ی کائنات بر حضرت حسین بن علی علیه السلام 14
ابن قولویه با سند خود از عبدالله بن هلال نقل می‌کند: از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: آسمان بر حسین بن علی و یحیی بن زکریا گریست و بر کسی جز آن دو گریه نکرده است. گفتم: گریه‌ی آسمان چگونه است؟ فرمود: چهل روز خورشید هنگام طلوع و غروب، گویا سرخ بود و گداخته، […]