دسته: اندیشه وهابیت

شفاعت از منظر وهابیّت ونقد آن

یکی از اعتقادات عموم مسلمانان ومعتقدان به ادیان مسئله ی شفاعت است یعنی روز قیامت اولیای الهی در حق گروهی ازگناه کاران شفاعت کرده وآنان رااز عقاب جهنم نجات می دهند. در میان مسلمانان وهابیان معتقدند که تنها می توان از خدا طلب شفاعت کرد واگر کسی از خود شافعان طلب شفاعت کند مشرک است. ولی عموم مسلمانان قائلند این حقی راکه خداوند برای شافعان قرار داده می توان از آنها طلب نمود البته با اعتقاد به این که: اصل این حق از آنِ خداست واولیا بدون اذن او شفاعت نمی کنند. در ادامه عقاید شیعیان و وهابیون پیرامون شفاعت بررسی خواهد شد.

شفاعت از منظر حکمت متعالیه و ابن تیمیه

مساله شفاعت یکی از مباحث مهم و جنجال برانگیز در کلام اسلامی و مبحث معاد است که همواره ذهن متکلمان و انیشمندان دین را به خود مشغول ساخته است. این موضوع از آن منظر مهم و در خور توجه است که از سویی با مساله توحید و از سوی دیگر با عدل الهی ارتباط نزدیک و تنگاتنگی دارد. عده ای به دلیل عدم فهم درست و یا مغرضانه اشکالاتی را در مورد اصل شفاعت مطرح نموده اند و عده ای دیگر چون ابن تیمیه حرانی دمشقی که وهابیت بیشترین تاثیر را از او گرفته است هر چند از اساس منکر شفاعت نیست و خود به صورت خاصی از شفاعت معتقد است، اما طلب شفاعت از اولیای الهی را شرک می داند او معتقد است که شفاعت حق مختص خداست و طلب شفاعت عبادت است و به همین دلیل کسانی که از پیامبر و ائمه طلب شفاعت می کنند مشرک هستند. از طرف دیگر صدرالمتالهین شیرازی بر اساس اصول و مبانی فلسفی به اثبات عقلی شفاعت همت گمارده است. در حکمت متعالیه صدرالمتالهین، اصل تشکیک قاعده امکان اشراف و تقدم و تاخر که به تشکیکی باز می گردد نقش رکن اثبات عقلی شفاعت را ایفا می کنند. در هر حال محور اصلی نوشتار، پی گیری این مساله است که آیا اساسا می توان شبهات شفات را بر پایه ملاحظات عقلی و اصولی و قواعد فلسفی پاسخ گفت و علاوه بر نقل از مبانی عقلی مدد جست؟ ما در این پژوهش سعی نمودیم که با درک حقیقت شفاعت، ثابت کنیم که این موضوع با توحید منافاتی ندارد و طلب شفاعت از اولیای الهی بر اساس ادلیه عقلی و نقلی درست است و از طرف دیگر هدفمان این بوده که با کاربردی نمودن آموخته های فلسفی و مرتبط ساختن آن با آموزه اهی کلامی و مبانی عقیدتی، به رفع شبهاتی که در مورد شفاعت مطرح گردیده بپردازیم.

شفاعت از دیدگاه قرآن و فریقین

این رساله به نام شفاعت از دیدگاه قرآن و فریقین نام گذاری شده است و شامل چهار بخش می باشد.در بخش اول در رابطه با معنای لغوی شفاعت و همچنین کاربردهای شفاعت در قرآن صحبت شده است. بخش دوم در رابطه با اثبات شفاعت و آیات نافی شفاعت صحبت به میان آمده است.در بخش سوم فلسفه و چگونگی شفاعت مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته شده است.و در بخش پایانی پرسش ها و شبهات مربوط به شفاعت مورد تحقیق قرار گرفته شده است.

شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت (2)

شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت نویسنده: مریم ملکیدانشگاه: مرکز مدیریت حوزه های علمیه قممقطع: سطح دوسال: 1385استاد راهنما: آقای محسن محمدی فشارکی

شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت و پیامد های کلامی آن

1-هدف پژوهش :پژوهش حاضر بنا دارد علاوه بر بررسی آیات مربوط به شفاعت اندیشه های کلامی امامیه و بعضی از فرق اسلامی در بارهی شفاعت پرداخته و شبهاتی که در مساله شفاعت است پاسخ دهد همچنین منشاء اختلاف فرق اسلامی را مورد بررسی قرار دهد. 2- روش نمونه گیری :آیات قرآن کریم در مورد شفاعت به عنوان نمونه انتخاب شده و نظرات فرق اسلامی علی الخصوص امامیه و معتزله بیان شده است. 3- روش پژوهش:در این پژوهش با استفاده از شیوه کتابخانه ای و با استعانت از روش فیش برداری،اطلاعات مورد نیاز از منابع دست اول و دست دوم جمع آوری شد و روش کلی در تحقیق،روش توصیفی و تحلیلی می باشد. 4- طرح پژوهش: این پژوهش از نظر موضوع،آراء و اندیشه کلامی امامیه و معتزله در مسئله شفاعت را از بین متون معتبر کلامی و کتب تفاسیر مورد مطالعه و مقایسه قرار می دهد.که دارای مقدمه و 5 فصل می باشد فصل اول کلیات ،فصل دوم:شفاعت ،فصل سوم:شافعین و شرایط شفاعت،فصل چهارم : پیامد های کلامی و فصل پنجم نتیجه گیری پرداخته است. نتیجه کلی :شفاعت که بعنوان یک اصل مسلم در اسلام پذیرفته شده از عرف وارد دین نشده است بلکه با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات معصومین(علیهم السلام) به آن اعتقاد حاصل شده است.خداوند به پیامبر امر فرمودند:و استغفر لذنبک و للمومنین یعنی : برای گناه خود و مومنین استغفار کن ،و پیامبر امتثال امر خواهد کرد.خداوند هم در خواست پیامبر را پذیرفت. و لسوف یعطیک ربک فترضی.

شفاعت از دیدگاه فریقین (1)

شفاعت بهره گرفتن شایستگان و صالحان از رحمت گسترده و مغفرت خدای متعالی در پرتو وساطت اولیای الهی می باشد و کسانی که خداوند از آنان راضی بوده و با دین مرضی او از دنیا رفته و لیاقت دریافت آن را داشته باشند از آن بهره مند شده و نجات می یابند.که حدود سی آیه از قرآن مجید و روایات متواتر و فراوان و اجماع علمای اسلام و سیره مسلمین از صدر اسلام تا به امروز آن را ثابت و محرز و مسلم نموده است. مسئله شفاعت از نظر کلی مورد پذیرش عموم فرق اسلامی است،عامه و خاصه بدان معتقدند ولی در این که شفیع کیست؟آیا به طور انحصاری خداست یا شفیعان دیگری نیز حق شفاعت دارند؟رابطه شفاعت کنندگان با ذات باری عرضی است یا طولی؟اختلاف نظر وجود دارد. این رساله در صدد آن است ضمن پاسخگویی به سوالات یاد شده ،تبیین موضوع شفاعت گزارشی اجمالی از چگونگی طرح موضوع شفاعت در کتاب و سنت را ارائه نماید. بدین منظور در فصل اول ضمن واژه شناسی مفهوم لغوی و اصطلاحی شفاعت و اقسام آن ،شفاعت از نگاه قرآن و روایات ،قلمرو شفاعت مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم دیدگاه اهل سنت به شفاعت و ادله آنها با محوریت نظرات معتزلی ها و اشاعره و فرقه های نو ظهور و وهابیت ارائه شده آنگاه دید گاه امامیه و ادله آن مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم: چند شبهه علمی و عملی مطرح و پاسخ آنها به نحو موجز تقدیم شده است. و در خاتمه جایگاه شفاعت و آثار اعتقاد به آن و بخشی از نتایج پایان نامه آمده است.

شفاعت از دیدگاه فرق مختلف اسلامی (اشاعره ، معتزله، تشیع و وهابیت)

با توجه به دریافت معنای شفاعت مبنی بر وساطت انبیاء و اولیای الهی به اذن خدا برای نجات گناهکارانی که در عین گناهکار بودن رابطه ایمانی خود را با اولیاء خدا قطع نکرده اند و با بررسی آراء بزرگان فرق مختلف اسلامی بویژه کنکاش در اعتقادات فرقه ضالّه وهابیت که با شبهه افکنی و متهم ساختن مسلمانان به شرک ، آنهم به واسطه اعتقادشان به اموری همچون توسل ، شفاعت، تبرک و زیارت قبور مطهر پیامبر(ص) و سایر اولیاء ( علیهم السلام )، دانسته می شود که در مورد اصل اعتقاد به شفاعت در بین همه فرق اسلامی اتفاق نظر وجود دارد و حتی وهابیها نیز طلب شفاعت در دنیا و در حال حیات پیامبر (ص) و یا سایر شافعان را مجاز می دانند و آنچه که مورد انکار آنان است ، درخواست شفاعت از شافعان در دنیا و پس از مرگشان می باشد.

شفاعت از دیدگاه آیات و روایات

بندگان الهی همواره در معرض فیوضات الهی قرار دارند و از طرفی نیاز بندگان در آستانه رحمت الهی است که استمداد بشر از این درگاه را موجب می شود یکی از دریچه هایی که خداوند متعال برای کمک به انسان ها قرار داده شفاعت می باشد. در این رساله به بررسی شفاعت در معنا و ابعاد مختلف آن پرداخته شده است. و از آنجایی که موضوع شفاعت ریشه در آیات و روایات دارد با بررسی این موضوع در ،این متون ارزشمند در می یابیم که شفاعت دارای اقسامی از جمله شفاعت تکوینی و تشریعی است. و در این اصل اصیل اسلامی در مرتبه پس از خداوند متعال، پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در زمره ی شفاعت کنندگان می باشند و شافعان برای تاثیر شفاعت گاه به صفات عبد چون حقارت و کوچکی و گاه به بزرگی و شوکت حاکم و گاه با توجه به تقرب خود نزد حاکم دست به شفاعت می زنند. کسانی که از این اصل بهره می گیرند باید مورد رضایت خداوند باشند و قابلیت برخورداری از این موهبت الهی را با عمل به دستورات دینی و ایجاد رابطه معنوی با شفاعت گران فراهم نمایند و کسانی چون کافران و مشرکان در اثر سرپیچی از این امور از شفاعت محروم می شوند در بررسی آثار شفاعت و نیز تفاوت آن در نزد خداوند و در نزد مردم مشاهده می شود که برخی شبهاتی در این زمینه مطرح نموده اند.از جمله این که شفاعت با توحید ذاتی و عدل الهی منافات دارد به این نحو که در توحید ذاتی رحمت شفیع بیشتر از رحمت خداست و اگر شفاعت شفیع نباشد خدا گناهکار را عذاب می کند در حالی که شفاعت از ناحیه ی رحمت خداست. و در مورد منافات شفاعت با عدل الهی اظهار می کنند که شفاعت موجب برداشتن عقاب از گنهکاران می شود و توجهی به این امر ندارند که در این زمینه استحقاق خود فرد و قوانین خاص لازم است. باید یدانیم که با توجه به ویژگی ها و ضوابط شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان شفاعت بدون اذن الهی انجام نمی شود و افراد مستقل از خداوند نیستند و در می یابیم که ضوابط خاصی بر این اصل حاکم است که بدون کسب مراحلی از ایمان و … امکان بهره مندی از شفات موجود نیست و اشکال کنندگان توجهی به این ضوابط و شرایط نداشته اند گرچه برخی از آنها نظیر وهابیون اهداف دیگری نیز از طرح این شبهات دارند و لذا در انتها استدلال های وهابیون در زمینه شفاعت بیان شده و پاسخ به نظرات آنها نیز داده شده است.

شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت (1)

نوشتاری که در پیش رو دارید ، پژوهشی است پیرامون شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت در این رساله با روش توصیف و تبیین موضوع به جمع آوری اطلاعات از طریق بررسی کتابهای مختلف از جمله تفاسیر متفاوت و کتاب های حدیثی شیعه و سنی پرداخته و از نظرات مفسران و دانشمندان مختلف نیز استفاده گردیده است. از آنجا که این موضوع یکی از مسائل مهم اعتقادی به شمار می رود لذا بحث و بررسی پیرامون آن بخصوص در اجتماع امروز با وجود رواج افکار مغرضانه از سوی دشمنان اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو اختصاص یک فرصت مناسب به آن می تواند مجال خوبی برای بررسی همه جانبه آن باشد. بیان معنا و مفهوم حقیقی شفاعت، ذکر جایگاه آن در آیات و روایات ،مطرح کردن آثار تربیتی این عقیده اسلامی و پاسخگویی به شبهات و دیدگاههای مخالف پیرامون آن از جمله اهداف و مسائلی که در این بررسی جامع مورد نظر قرار گرفته است. شفاعت در لغت به معنای ضمیمه شدن به دیگری برای کمک به او و خواهشگری در مورد او می باشد. و در اصطلاح واسطه قرار گرفتن چیزی یا شخصی است برای بخشیده شدن گناهان شخص دیگری در روز قیامت.آیات و روایات ،شفیع اصلی را خداوند معرفی کرده و بیان می دارد که درگران فقط به اذن او می توانند شفاعت کنند. در آیات قرآن و روایات به برخی از شرایط و اوصاف شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان اشاره شده است؛ توجه کردن به این شرایط به ویژه شرایط شفاعت شوندگان باعث می شود که انسان تمام تلاش خود را در جهت کسب این اوصاف به کار گیرد.البته شرایط ارکان این موضوع به گونه ای بیان شده است که در انسان حالت خوف و رجاء ایجاد می کند؛ که مهمترین اثر تربیتی و سازندگی شفاعت می باشد، توجه کردن به این ویژگی نشان دهنده درک معنای حقیقی شفاعت است که نهایتا موجب کسب سعادت دنیوی و اخروی می شود. و نیز شبهات و دیدگاه هایی که پیرامون شفاعت مطرح شده، همه ناشی از درک نادرست از آیات و روایات و استفاده از روش عقلی به این شبهات و دیدگاه ها پاسخ گفته اند. آگاهی یافتن از پاسخ شبهات یکی از موثر ترین ابزار در جهت پیشبرد اهداف و ثبات عقائد اسلامی خواهد بود. بنابراین برآینده بررسی همه جانبه شفاعت این است؛ تنها چیزی که می تواند ما را به این فیض(شفاعت شدن) برساند،عمل صحیح و مورد رضای خداوند است، عمل به آنچه که در قرآن و روایات آمده است.

شرایط شفاعت در قرآن و سنت

یکی از موضوعات مهم در مبحث معاد ،مساله شفاعت است که در این تحقیق به تعریف و اقسام و شرایط و آیاتی که در این مورد در قرآن کریم آمده است،و همچنین به بررسی روایات وارده در این مورد پرداخته است. و این مورد برای بررسی این موضوع با مراجعه به کتابخانه های مختلف و یا سایتهای اینترنتی به تحقیق و بررسی این موضوع پرداختیم و از منابع متعددی که شامل کتب روایی،تاریخی ،تفسیری و یا عقیدتی بوده استفاده نمودم که از جمله می توان به چندین مورد اشاره کرد: معاد در قرآن از آقای جوادی آملی ،شفاعت در قلمرو عقل، قرآن و حدیث از آقای جعفر سبحانی، شفاعت از آقای احمد مطهری،عدل از آقای دستغیب، عدل امام خمینی(ره) و … که نام آنها در فهرست منابع آورده شده است. و اما در مورد مساله شفاعت ،عده ای ظاهر بین و سطحی نگر با نگاه کردن به ظواهر آیات قرآن شروع به تفاسیری کرده اند که با اهداف اصلی قرآن و اولیاء الهی منافات دارد چرا که با آوردن یک سری شبهات به انکار مساله شفاعت پرداخته اند و یا در مفهوم آن اشتباه کرده و باعث سوء استفاده افراد از آن شده که در نیجه موجب جرات در انجام گناه می شود. لذا در این تحقیق به ارزیابی درست شفاعت از طریق آیات قرآن و روایات پرداخته شده تا تمامی اشکالات و شبهات در این مورد از بین برود و دیگر جایی برای اشکال باقی نماند در واقع شفاعت در مورد افرادی صورت می گیرد که پیوند خود را به کلی با دین خدای متعال قطع نکرده و قابلیت آن را دارند که با وجود آلودگی به برخی گناهان به برکت شفاعت شافعان بار دیگر مشمول رحمت حق شوند. عقیده به شفاعت از قرآن و سنت گرفته شده و در آیات مربوطه ویژگی شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان و همچنین پاسخ به شبهات مربوط به آن آمده است.طبق آیات و روایات ملاک اصلی در مورد شفاعت ایمان به خداست که اگر در یک فرد مسلمان به معنای واقعی موجود باشد مشمول شفاعت واقع می شود البته شرایط دیگری نیز وجود دارد از جمله رضایت و خشنودی خداوند از بنده و داشتن ولایت که موجب سعادت اخروی می شود. همچنین اگر انسان بداند که شفاعت دارای قانون است و باید با اذن خداوند انجام گیرد و یک امر کاملا حساب شده است دیگر شبهاتی همچون اینکه شفاعت موجب جرات در گناه می شود و یا شفاعت اولیاء نسبت به خداوند یعنی دایه ی مهربان تر از مادر با شفاعت نوعی پارتی بازی است و … وجود نخواهد داشت.بنابر این نتیجه اینکه شفاعت امری است از طرف خداوند و با اذن او که از روی حساب و با شرایط خاصی برای نجات بندگان انجام می شود و اینگونه است که می توان گفت هر کسی نمی تواند شفاعت کند و هر کسی هم نمی تواند مشمول شفاعت واقع شود و نیز هر گناهی هم مورد شفاعت واقع نمی شود با این حساب هچگونه سوء استفاده از آن نمی توان کرد و باعث تجری هم نمی شود.

جستاری در شفاعت از منظر وهابیت

در کنار ادیان الهی و آسمانی صاحب شریعت، همواره ظهور و پیدایش فرقه های گوناگون، با مبانی فکری متفاوت و با برداشت های خاص از این ادیان، موضوعی چالش برانگیز بوده است. وهابیت در دنیای اهل تسنن، و بهائیت در تشیع از این جمله اند. وهابیت معتقد است مسلمانان از اسلامی که توسط پیامبر(ص) تبلیغ شده و در قرآن کریم موجود است، فاصله گرفته اند. ازاین رو، آنان بازگشت به اسلام ساده و بسیط عصر پیامبر و عمل به سیره صحابه را در دستور کار خود قرار دادند. این فرقه توسط استکبار جهانی و در بدترین شرایط تاریخی که امت اسلام از چهار سو مورد تهاجم شدید استعمارگران قرار داشت و بیش از هر زمانی نیازمند وحدت بود، شکل گرفت. وهابیت دارای مبانی فکری بس متنوعی است که بسیاری از آنها با مبانی اصیل اسلامی در تعارض است. این مقاله، با رویکرد نظری و تحلیل آثار مکتوب وهابیت، به بحث شفاعت از منظر آنها پرداخته، آن را مورد نقد و داوری قرار داده است.

توسل، مرگ و شفاعت از دیدگاه تشیع و وهابیت

استمداد از اولیای الهی و توسل به جاه و مقام ایشان بعد از مرگ، مسأله اختلافی بین مسلمانان و وهابیت می‌باشد. وهابیت این کار را نوعی شرک می‌دانند و برای آن ادله‌ای از قرآن و روایات می‌آورند. در این مقاله توسل به اولیای الهی بعد از مرگ مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر نقد ادله وهابیت، با ادله قرآنی و روایی جواز آن ثابت شده است. همچنین به ریشه‌های منع توسل در تاریخ نیز و افکار علمایی مانند ابن تیمیه اشاره شده است.

ویژگی های شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان

اهمیت مسئله شفاعت و مشخص شدن چهره اصلی و بی پیرایه این امر از تحریفات ، خرافات و شبهات و روشن شدن تاثیرات ارزشمند دنیوی و اخروی این عنصر سازنده تربیتی ، انگیزه اصلی انجام این پژوهش می باشد. مقدمتا کلیات موضوع شفاعت در فصل اول با توضیحاتی در زمینه مفاهیم و معانی این واژه از نظر لغوی، اصطلاحی و عرفی به همراه اقسام شفاعت مثل شفاعت حسنه و سیئه آمده است، سپس به جایگاه اساسی شفاعت در آیئنه قرآن و احادیث در قالب دسته بندی آیات و روایات مربوطه پرداخته شده و بعد از آن ، اهمیت و آثار و نتایج ارزشمند شفاعت مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم به ویژگی های شفاعت کنندگان در بیان قرآن و احادیث ، اشاره شده و از شافعانی همانند: قرآن، پیامبران و امامان، فرشتگان ، مومنان و شهیدان و عالمان و عبادات و اعمال صالح و بالاخره فضل و کرم خداوند، یاد گردیده است. در این مباحث بر این نکته اساسی تاکید شده که تمام شافعان ، فقط به اذن و رضایت خداوند مجاز به شفاعت از گنهکاران واجد شرایط می باشند. فصل سوم که همانند فصل دوم موضوع اصلی این پژوهش است، ویژگی های شفاعت شوندگان را در دو بخش مورد بررسی قرار داده است: اشخاص و گروههای مشمول شفاعت، همانند موحدان، عاملان به وظایف و مسئولیت های دینی ، دوستداران و شیعیان خاندان پیامبر(ص) خادمین مومنان، اهل گذشت و صابران. گروهها و افراد محروم از شفاعت همچون کافران ، مشرکان،منافقان، ستمگران، بی اعتقادان به شفاعت و سبک شمارندگان نماز در این پژوهش ، سعی شده است از منابع معتبر و اصلی شیعه و اهل سنت و چندین تفسیر قرآن کریم، استفاده گردد، تا به مفهوم عمیق و سازنده شفاعت بهتر دسترسی پیدا شود و معلوم شود که در حقیقت ، شفاعت بهره مندی از فیض گسترده و مغفرت وسیع الهی است که توسط اولیاء الهی و شافعان روز جزاء با اذن خدا و نسبت به واجدین شرایطی که مورد رضایت خدا باشند تعلق میگیرد و برای گنهکاران موجب تخفیف و مجازات و برای نیکوکاران سبب ارتقاء می گردد.

تبیین توحید، توسل و شفاعت از نظر وهابیت و نقد و بررسی آن از دیدگاه اهل تشیع

ابن تیمیه کسی که افکار وهابیت از او سرچشمه می گیرد. در حقیقت موسس مذهب وهابیت می باشد.هر چند وهابیان در ظاهر آن را بیان نکرده اند که سرانجام در قلعه ای در شام زندانی شد و در همانجا از بین رفت. و طرح مجدد افکار ابن تیمیه توسط محمد بن عبدالوهاب صورت گرفت. که سرانجام او هم در سال 1206 رخت از جهان بر بست. شواهد نشان می دهد که عمر«وهابی گری افراطی» به سر آمده و طرفداران خود را به سرعت از دست می دهد زیرا در بطن وهابیت تندرو اصولی نهفته است که قابل بقا و دوام نمی باشد. وهابیان در باره ی مفهوم توحید می گویند: هدف از توحید انحصار عبادت به خدا می باشد. از این رو زیارت قبور و غیر خدا را ندا کردن و اموری از این قبیل را شرک می دانند. وهابیان معتقدند که خداوند مانند انسان است و در این رابطه به حدیثی جعلی از پیامبر استناد می کنند. موحد از نظر وهابیان به کسی می گویند که به هیچ یک از انبیاء و اولیاء خدا توسل نکند، به قصد زیارت پیامبر سفر نکند و از او طلب شفاعت نکند و همچنین به او سوگند یاد نکند.محمدبن عبدالوهاب تعدادی از روایات جسم بودن خدا را آورده و آن ها را صحیح شمرده و ایمان به آنها را واجب و رد و انکار آنها را کفر دانسته است.وهابیان اشکالاتی از قبیل بر توسل گرفته اند: چنین توسلی در میان صحابه نبوده است. مخلوقین حقی بر خدا ندارند. این نوع توسل متضمن دعوت غیر خداست. توسل ،استعانت از غیر خداست. در پاسخ باید گفت که توسل به غیر خدای سبحان،به معنای شریک قرار دادن در افعال خدای متعال نیست بلکه مقصود این است که خدا کارش را انجام دهد و حاجت او را به برکت آنان برآورده سازد. وهابیان به شفاعت معتقدند اما به این معنی که بنده از خدا درخواست کند که پیامبر (ص) را شفیع او قرار دهد.محمد بن عبدالوهاب همچنین می گوید: « شرک کسانی که از قبور طلب شفاعت می کنند از شرک بت پرستان زمان جاهلیت بدتر است. حضرت آیت الله مکارم شیرازی در توصیه ای دو شانه به علمای حجاز می فرمایند: به همه ی علمی وهابی که خواستار راه اعتدال هستند توصیه می شود که فرصت خوبی را که در این شرایط تاریخی برای بازنگری در اصول وهابیت فراهم شده است،از دست ندهند و شکاف عظیمی را که میان آنها و سائر مسلمین جهان پیدا شده است و دشمن از آن بهره گیری می کند با هوشیاری پر کنند.