دیدگاه های متفاوت وهابیون افراطی، سنت گرا و میانه رو در مورد شیعیان: شیعه در نگاه وهابیان
علمای وهابی با الهام از آثار ابن تیمیه اعتقادات شیعی را به شیوه ای نظام مند و با شدت تمام مورد انتقاد قرار داده اند. وهابیون بر اختلافات اساسی و بنیادین شیعه و سنی تاکید می کنند ودر آثار ضد شیعی آنان دو مقوله سب و رفض به عنوان مهم ترین موضوعات تحریک آمیز معرفی شده اند. خود وهابیون نیز به سه گروه افراط گرا، سنت گرا و میانه رو تقسیم می شوند که هر کدام دیدگاه خاصی در مورد شیعیان دارند. در ادامه این سه گروه و دیدگاه های آنان بررسی می شود.
وهابیون و هویت شیعی در عربستان
حکومت عربستان سعودی برخورد تبعیض آمیز با اقلّیت شیعی با توجه به وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان دارد. در مقاله حاضر، این برخوردها و همچنین چالشهای پیشروی شیعیان و حکومت عربستان و راه برونرفت از این چالشها مورد بررسی قرار گرفته است.
جامعه شیعی در عربستان سعودی
شیعه ستیزی تا زمانی که وهابیت از ارکان و اجزای اصلی رژیم سعودی باشد، از سوی این رژیم حمایت و بنابر مقتضیات زمان و برآوردهای استراتژیک به کار گرفته خواهد شد. سیاست حکومت سعودی در قبال شیعیان، از خصومت ذاتی و ریشه ای از بدو تأسیس به رودررویی در پی رویدادهای 1979 و در سال های اخیر و بعد از قدرت یافتن ملک عبدالله به تنش زدایی گراییده است. سیاست عربستان در برخورد با جامعه شیعی و ساختار شیعیان عربستان در این مقاله توضیح داده خواهد شد.
توحید عبادی از منظر امامیه و سلفیه
آنچه در دست دارید پژوهشی درباره توحید و شرک از منظر شیعه امامیه و سلفیه (وهابیت) است.در این تحقیق ابتدا به واژه شناسی توحید و نیز عبادت پرداخته شده و پس از بررسی معنای لغوی و اصطلاحی آنها به این نتیجه رسیده ایم که عبادت صرف خضوع و تسلیم نیست بلکه باید این خضوع و تسلیم در برابر موجودی باشد که اعتقاد به ربوبیت آن داشته باشیم و در غیر این صورت آن عمل را عبادت نمی گویند. پس از آن به بحث از توحید نظری و توحید عملی پرداخته شده واقسام توحید عملی مانند توحید در توکل – محبت، استعانت – خوف و رجاء را تبیین کرده وسپس اقسام شرک را توضیح داده ایم، سپس در بخش سوم پایان نامه به بحث از توحید عبادی ازمنظر امامیه به نقد و بررسی افکار حنبلی ها و اهل حدیث پرداخته و توضیح داده ایم که آنان هیچ گونه تأویلی را نپذیرفته و در معارف قرآن کریم اهل جمود بر ظاهر بوده و کاملا اندیشه های عقلی در مورد توحید را کنار گذاشته اند. و پس از بیان ادله توحید در عبادت، شبهات وهابیان را موردبررسی و نقد قرار داده ایم. از نظر آن توسل و شفاعت و قسم و نذر و قربانی و زیارت و تبرک جستن به اولیای الهی مهمترین مظاهر شرک و پرستش غیر خداوند است و ما هر کدام از این شبهات را در فصل سوم از بخش چهارم پایان نامه مفصل مورد نقد قرار داده و توضیح داده ایم که صرف توسل یا شفاعت خواستن یا زیابت یا… شرک نمی باشد، بلکه اگر کسی اعتقاد به ربوبیت اهل بیت(ع) داشته باشد و آنان را زیارت کند یا توسل به آنان بجوید در این صورت مشرک می شود. زیرا اعتقاد به دو واجب الوجود داشته است. اما اگر کسی آنان را واسطه درگاه الهی دانسته و آنان را موثر در این عالم بداند، ولی بگوید بأذن خداوند تأثیرگذار هستند در این صورت عمل اونه تنها شرک نیست، بلکه بهترین مصداق و نمونه توحید است و خود قرآن نیز فرموده وسیله به درگاه الهی اخذ کنید.
تحلیل وضعیت، جایگاه و پتانسیل های جامعه شیعیان در عربستان سعودی (4)
شکل گیری جنبش «سازمان انقلاب اسلامی» در شبه جزیره عربستان توانست توان شیعیان در کادرسازی و نهادسازی را به دولتمردان سعودی نشان دهد. و این امر باعث به وجود آمدن آزادی هایی نسبی از جانب حکومت برای شیعیان شد. اما جامعه شیعی عربستان به دو دلیل داخلی و یک عامل خارجی نتوانسته است یک جنبش معترضی دامنه دار و هدفمند تشکیل دهد. اختلاف بر سر استراتژی های مبارزاتی، نگرش وهابی و سیاست های تبعیض آمیز هدفدار حکومت و تأثیرپذیری از تحولات منطقه ای سه مانع اصلی در حرکت رو به جلو بوده است، که در مقاله حاضر به این مباحث اشاراتی می شود.
تحلیل وضعیت، جایگاه و پتانسیل های جامعه شیعیان در عربستان سعودی (3)
مجموعه نابرابری ها و برخوردهای بعضاً نژادپرستانه حکام سعودی و فقهای وهابی، در طول سالیان گذشته سبب تولد جنبش های اعتراضی شیعیان و بروز ناآرامی هایی شده، که بررسی آنها می تواند زوایای آشکارتری را هویدا سازد. «سازمان انقلاب اسلامی» مهمترین جنبشی است که در میان شیعیان عربستان با تأسی از انقلاب اسلامی در ایران شکل گرفت و به بخشی از نیازهای شیعیان پاسخ داد که بعدها به «الحرکه الاصلاحیه» تغییر نام داد. در مقاله حاضر به بررسی و تحلیل جنبش های شیعی و زمینه های شکل گیری این سازمان ها از سوی شیعیان پرداخته می شود.
تحلیل وضعیت، جایگاه و پتانسیل های جامعه شیعیان در عربستان سعودی (2)
در کشوری چون عربستان سعودی که بنیان های مشروعیت آن بر پایه اصول وهابیت و اتحاد تاریخی با آن نهفته است، شیعه زدایی و ضدیت با شیعیان، همچون یک اصل بوده و از قرن هجدهم میلادی تا به امروز، شواهد تاریخی زیادی در این زمینه به چشم می خورد. در مقاله حاضر به بررسی سیاست های تبعیض آمیز حکومت سعودی نسبت به شیعیان عربستان، در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پرداخته می شود.
تحلیل وضعیت، جایگاه و پتانسیل های جامعه شیعیان در عربستان سعودی (1)
شیعیان عربستان سعودی اقلیتی مهم و برجسته به شمار می روند که بیشتر این جمعیت در استان شرقیه که از نظر اقتصادی بزرگ ترین منطقه نفتی در عربستان است، زندگی می کنند. اما این اقلیت همواره از سوی حکومت سعودی-وهابی عربستان مورد تبعیض قرار گرفته اند، که در مقاله حاضر وضعیت و جایگاه شیعیان در عربستان سعودی مورد بررسی قرار می گیرد.
بررسی و نقد گزارش‌های تاریخی ابن‌تیمیه درباره تاریخ تشیع براساس کتاب منهاج السنه النبویه
وهابیت ریشه در افکار و عقاید ابن تیمیه دارد و در حقیقت می‌توان فرقه وهابیت را تجدید حیات اعتقادات ابن تیمیه دانست. کتاب منهاج السنه النبویه فی الرد علی الشیعه والقدریه یکی از آثار به جای مانده از وی است که به صورت ردیه بر کتاب منهاج الکرامه فی معرفه الامامه علامه حلی نوشته شده است ابن تیمیه در این کتاب هجمه‌های گوناگون فلسفی، کلامی، فقهی، تفسیری، عقایدی و مانند آن را علیه تشیع ارائه نموده است. در این میان تحلیل‌های تاریخی، بخش در خور توجهی از کتاب را تشکیل می‌دهند اما تاکنون مورد توجه قرار نگرفته‌اند. برخی از دستاوردهای این تحقیق عبارتند از: استخراج دویست و پنجاه گزارش تاریخی که حاصل مطالعه و فیش برداری بیش از چهار هزار و پانصد صفحه از کتاب هشت جلدی منهاج السنه است. پاسخ گویی به برخی شبهه‌های تاریخی مطرح شده از سوی ابن تیمیه، به عنوان نمونه: اجبار مردم بر عدم بیعت با امیرالمومنین(ع) و ضرب و شتم آنان برای بیعت با ابوبکر، بررسی پیشنه و شخصیت کارگزاران خائن به امیرالمومنین و علت یابی خیانت آنان با تکیه بر منابع اهل سنت، اثبات این مطالب که معاویه آغازگر جنگ علیه امیرالمومنین علی(ع) بوده است. افزون بر این، در این پایان‌نامه، برخی از ادعاهای ابن تیمیه با تکیه بر منابع اهل‌سنت رد شده است که به عنوان نمونه می‌توان به این موارد اشاره نمود: مفضول بودن امیرالمومنین علی(ع) عدم فرماندهی ایشان در سریه‌های عصر نبوی، عدم اسارت خاندان اباعبدالله الحسین(ع) و مصائب وارده بر ایشان، ارتداد تمام قبایل بنی حنیفه و مشروعیت حروب رده به دلایل گوناگون از جمله صاحب فرزند شدن امیرالمومنین از مادر محمد حنفیه که از اسرای همین جنگها شود همچنین یافتن، استخراج، ابداع و نگارش روش تاریخ‌نگاری در دو قالب کلی شکلی و محتوایی را می‌توان از دیگر دستاوردهای تحقیق حاضر دانست، چرا که تاکنون هیچ معیار یا روش شناخته شده‌ای برای تحقیق پیرامون شناخت روش تاریخ‌نگاری که مورد توافق همه محافل علمی باشد، ارائه نشده است.
نقد و بررسی احادیث مربوط به قرآن در صحیح بخاری
تامل و بررسی در احوال راویان حدیث یا نقد خارجی نزد محدثان ،همواره یکی از راههای ارزیابی و شناخت حدیث بوده است اما چه بسا که برای عبارت نادرستی ،سند صحیحی جعل کرده و بر ساخته باشند؛در این صورت نقد سند تنها نمی تواند کارساز باشد نقد متن یا نقد داخلی به عنوان مهمترین راه ارزیابی حدیث لازم می آید. نظر به اینکه کتاب «صحیح» تالیف«ابو عبدالله محمد بن اسماعیل بخاری» به عنوان« صحیح ترین کتاب بعد از خدا» از سوی اهل سنت مورد قبول واقع شده و به احادیث آن خوشبینانه نگریسته می شود،ضرورت دارد جهت بهره برداری و استفاده بیشتر از این منبع اسلامی روشن شود که میزان اعتبار احادیث این کتاب تا چه حد است. در این رساله احادیث مربوط به قرآن در کتاب«صحیح بخاری» مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که شامل سه بخش احادیث تفسیری و احادیث مربوط به اسباب نزول آیات و احادیث تاریخ قرآن و علوم قرآنی است.در این زمینه معیار های قرآن،سنت صحیح ،عقل و مسلمات تاریخی بیشتر مد نظر بوده است.
نقد و بررسی ابن تیمیه و روش او در حدیث
در بحث فصل اول معترض زندگی و برخی از خصوصیات شخصیت ابن تیمیه شده ایم، خصوصیاتی که به واسطه آنها توانست نظر و دوستی مردم را به خود جلب کند. همچنین در این فصل معترض چند امر دیگر نیز شده ایم مثلا حضور میدانی ابن تیمیه در جنگ علیه تاتارها، تشویق کردن جنگجویان در جنگ از طرف ابن تیمیه، نزدیک بودن ابن تیمیه به دربار سلاطین، ورود ابن تیمیه در زندان به مدت 4 بار به سبب بعضی مسائل اصول و فروع دین که آنجا بیان کردیم که روش ابن تیمیه در گفتگو و جدل با علمای دیگر یک روش نفرت آمیزف خشن و غلیظی بوده است. در آنجا معترض اعتقادات و اقوال علما نسبت به ابن تیمیه از نظر مدح و ذم شده بودیم. اما در فصل دوم مسائل دیگری نسبت به ابن تیمیه بیان شد از جمله: قواعد و قوانین کلی که ابن تیمیه در علم حدیث به آنها اعتماد می کرد، قواعدی که شالوده و روش علمی ایشان در حدیث بود. اما در فصل سوم اشاره کردیم به روش ابن تیمیه در حدیث از نظر متن و سند که این مسلک از طرز برخورد ابن تیمیه با سند و متن آشکار می شود که روش ایشان در این باره گزینشی است، مثلا ایشان گاهی حدیثی را که با مبنای ایشان مخالفت دارد تضعیف نمی کند. گاهی هم به احادیثی اعتماد می کند که سندهای ضعیفی دارند بدون اینکه اشاره ای به این ضعفها داشته باشد که نسبت به تمام مطالب فوق الذکر شواهدی ذکر کرده ایم. فصل چهارم در رابطه با روش ابن تیمیه با احادیث مجعول و به اصطلاح اسرائیلی بود. در این فصل گفته بودیم که مدرک یهود و نصاری که تازه مسلمان شده بودند، مدرک و سند مبرهن و با دلیلی نیست. اما آن قسمتی از اسرائیلیات که به پیغمبر (ص) نسبت داده می شود از نظر ابن تیمیه صحیح است. همچنین در فصل پنجم اشاره ای داشتیم به اعتقاد و روش ابن تیمیه در رابطه با فضائل اهل بیت علیهم السلام که چگونه ایشان این فضائل را از روی دشمنی و زورگویی رد می کرد.
نقد آراء واندیشه های تفسیری ابن تیمیه
ابن تیمیه از دانشمندان حنبلی قرن هشتم هجری است که زندگی بسیار پر فراز و نشیبی داشته است. ابن تیمیه آثار و تألیفات فراوانی دارد که بیشتر آنها با جهت گیری اعتقادی و مبارزه با بدعت هایی است که در نظر وی، در جامعه ی مسلمین وجود داشته است. او با صوفیه، اندیشه ی اشعری، شیعه و معتزله به شدت مبارزه کرد.
درباره ی تفسیر وی، حقیقت آن است که ابن تیمیه تفسیری به نام کبیر یا صغیر ننوشته، بلکه تنها چند سوره ی پراکنده را تفسیر کرده است، امّا در میان آثار کلامی و اعتقادی او، مباحث تفسیری مطرح شده است.
شیوه مبارزه مخالفان با فضائل اهل بیت
نام و موضوع این پایان نامه:شیوه های مبارزه مخالفان با فضائل اهل بیت علیهم السلام تعداد و نام فصول:این تحقیق دارای پنج فصل و یک خاتمه به شرح ذیل است: الف – فصل اول :کلیات ب – فصل دوم: خشونت ج – فصل سوم:آزار زبانی د- فصل چهارم :اخفا و انکار درباره فضائل و مناقب ه – فصل پنجم:استفاده از سلاح حدیث نبوی و – خاتمه : چند کلمه ای دیگر و پیشنهاد ها در فصل اول به طرح بحث،طرح سوالها،طرح موضوع تحقیق و هدف از آن و در انتها شرح فصول این تحقیق پرداخته شده است. در فصل دوم به تاریخ خشونت ضد اهل بیت و شرح شواهد و نمونه های اعمال خشونت به معنی وسیع کلمه نسبت به اهل بیت،نوادگان و شیعیان آن پرداخته شده است. در فصل سوم تفسیری درباره مفهوم آزارهای زبانی ،آغاز ،بنیان گذاران،اهداف،آثار و نیز بیان نمونه های تاریخی آزارهای زبانی در مفهوم وسیع کلمه نسبت به سه طبقه فوق آمده است. در فصل چهارم به بیان داستان منع از نقل و تدوین حدیث نبوی،عوامل ،اهداف و آثار آن و سپس شرح موارد زیادی از اخفا وانکار فضائل اهل بیت برمی خوریم. درفصل پنجم پدیده جعل و تحریف حدیث نبوی بررسی و بعد از آن برخی احادیث جعلی بیان و نقد می شود و تبعات سو/ئ هر یک و نیز اصل صحیح حدیث یا تاریخ تحریف یا جعل شده گفته می آید. در خاتمه نیز سخنی کوتاه تحت عنوان چند کلمه ای دیگر و سپس 5 پشنهاد مطرح می شود. نوع و شیوه تحقیق:این پژوهش از نوع کتابخانه ای و به روش توصیفی – تحلیلی تهیه شده است و مواد بررسی شده تماما از منابع اهل سنت استخراج شده است. هدف از این پژوهش:هدف ما آشنایی علاقه مندان به تاریخ مبارزات،با خاندان رسول خدا است تا از این رهگذر به دامنه تخریبی که ضد اهل بیت رخ داده است واقف شوند و پس از آن یا به کارگیری روش های مناسب ،فریب خوردگان را آگاهی دهند و هم هر یک به نوبه خود در صدد کاستی از ابعاد تخریب و جبران برآیند.
روش شناسی ابن عاشور در تفسیر التحریر و التنویر
در این پایان نامه طی دو بخش به معرفی محمدطاهر بن عاشور(12961393ق) و تفسیر و روش تفسیری او پرداخته شده است. در بخش اول، حیات ابن عاشور و محیط و فعالیت های علمی و تألیفات او معرفی شده است. در بخش دوم، تفسیر ابن عاشور بررسی شده و از این موضوعات سخن به میان آمده است: مشخصات کلی تفسیر، شیوه تفسیری ابن عاشور، مسائل کلامی در التحریر و التنویر، اهل بیت(ع) در آن تفسیر، و علوم قرآنی در آن تفسیر.