تاریخ ولادت امام محمد باقر علیه السّلام
سال منابع تاریخی درباره سال تولد ابوجعفر باقر (علیه السّلام) همچون بسیاری از حوادث تاریخی، یکدست نیستند و میان سالهای 46 تا 65، هفت سال را به نام سال میلاد آن گرامی گزارش کرده‌اند که تفصیل آن در قسمت آخر همین گزینه می‌آید؛ اما بر مبنای این پژوهش، سخن درست، سال 57 هجرت است. این […]
امام باقر علیه السلام و مسائل سیاسی
شیعیان زیدی یکی از پایه‌های مذهب خویش را در مبحث امامت، قیام امام با شمشیر قرار دادند. یک فرد علوی از نظر زیدیه، وقتی امام شناخته می‌شد که قیام مسلحانه نماید. در غیر این صورت او را امام نمی‌دانستند. اگر به نتیجه این عقیده در میان زیدیه توجه کنیم، حاصل آن را جز در چند قیام نافرجام و پراکنده که به وسیله نفس زکیه و ابراهیم برادر نفس زکیه، حسین بن علی معروف به شهید فخ و تعدادی دیگر در گوشه و کنار کشور پهناور اسلامی به وقوع پیوست، نخواهیم یافت.
وضع و موقعیت شیعه از دیدگاه امام باقر علیه السلام
دوران امامت امام باقر علیه السّلام مصادف با ادامه فشارهای خلفای بنی امیه و حکام آنها با شیعیان در عراق بود. عراق مرکز اصلی شیعه بود و از این رو در مورد امام باقر علیه السّلام گفته می‌شد:
«المفتون به اهل العراق» «امام اهل العراق» و یا «الذی قد تداکّ علیه الناس یسألونه».
شیعیان همه‌ساله در موسم حج با امام تماس داشتند. این تماسها معمولا یا در مکه و یا در بازگشت زایرین بیت الله الحرام و عبور آنها از مدینه صورت می‌گرفت.
مبارزه با یهود و اسرائیلیات
از جمله گروههای خطرناکی که آن روزها در جامعه اسلامی حضور داشتند و تأثیر عمیقی در فرهنگ آن روزگار بر جا گذاشتند، یهودیان بودند. شماری از احبار یهود که به ظاهر مسلمان شده و گروهی دیگر که هنوز به دین خود باقی مانده بودند در جامعه اسلامی پراکنده شده و مرجعیّت علمی قشری از ساده‌لوحان را به عهده داشتند.تأثیری که آنان بر فرهنگ اسلام از خود بر جا نهادند، به صورت احادیث جعلی به نام اسرائیلیات پدیدار گشت که بیشترین قسمت این احادیث درباره تفسیر و مراتب و شئون زندگی پیامبران سلف، جعل شده بود.
امام درگیر اختلافات فقهی بین فرق اسلامی
سالهای (114- 94) زمان پیدایش مشربهای فقهی و اوج‌گیری نقل حدیث درباره تفسیر می‌باشد. از علمای اهل سنت کسانی مانند ابن شهاب زهری، مکحول، قتاده، هشام بن عروه و … در زمینه نقل حدیث و ارائه فتوا فعالیت می‌کردند. وابستگی عالمانی مانند زهری، ابراهیم نخعی، ابو الزناد، رجاء بن حیاة که همگی کم و بیش به دستگاه حاکمیت اموی وابستگی داشتند، ضرورت احیای سنت واقعی پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را به دور از شائبه‌های تحریف عمدی خلفا و علمای وابسته به آنان مطرح می‌کرد.
موقعیت علمی امام باقر علیه السّلام
بی‌تردید از نظر بسیاری از علمای اهل سنت، امام باقر علیه السّلام در زمان حیات خویش شهرت فراوانی داشته و همواره محضر او از دوستدارانش، از تمامی بلاد و سرزمینهای اسلامی، پر بوده است. موقعیت علمی ایشان، به مثابه شخصیتی عالم و فقیه، به ویژه به عنوان نماینده علوم اهل بیت بسیاری را وامی‌داشت تا از محضر او بهره گیرند و حل اشکالات علمی و فقهی خود را از او بطلبند. در این میان اهل عراق که شیعیان بسیاری در میان آنها وجود داشت، مفتون شخصیت آن حضرت شده بودند.