نخستین اقدامات امام و معاویه
نامه‌های متبادله میان امام حسن علیه السّلام با معاویه که متن آنها را اصفهانی نقل کرده، [1]ثمر چندانی نداشت. باید گفت، امام می‌دانست که معاویه کسی نیست که تسلیم این نامه‌ها شود، مهم آن بود که نامه‌های مزبور به عنوان یک سند در تاریخ باقی مانده و استدلالهای دو طرف را در مورد مشروعیت خودشان نشان دهد.معاویه کوشید تا با فرستادن جاسوسانی از اوضاع کوفه و بصره خبری بگیرد.جاسوسان مزبور شناسایی شدند و همگی به قتل رسیدند.[2] در این باره امام و نیز عبد الله بن عباس نامه‌های به معاویه نوشته و بغی او را به وی گوشزد کردند. تهدید آخرامام آن بود که اگر معاویه تسلیم نشود همراه با سپاه مسلمانان به سوی او خواهد رفت: «فحاکمتک الی الله حتی یحکم الله بیننا و بینکم و هو خیر الحاکمین.»[3]
خصلتهای مذهبی و سیاسی مردم کوفه
در آغاز بیان مسائل سیاسی دوران امام مجتبی علیه السّلام اشاره‌ای به وضعیت عمومی عراق میکنیم. عراق یکی از سرزمینهای اصیل اسلامی است که در طی حیات خلافت، برای قرنها بر جهان اسلام حکمرانی داشته و تحولات مهم و رخدادهای بیشماری را در سینه خویش نگاه داشته است.
امام مجتبی علیه السّلام و مسأله امامت
از آثار برجای‌مانده نگرش عثمانی در مذهب اهل سنت، بی‌توجهی به خلافت شش‌ماهه امام مجتبی علیه السّلام است که نه آن را از عهد خلفای راشدین می‌شناسند و نه از دوره بعد از خلفا راشدین محسوب می‌کنند. در اصل آنها این خلافت را چندان به رسمیت نمی‌شناسند. این وضعیت در حالی است که باقی‌مانده مهاجر و انصاری که در کوفه بودند، به ضمیمه مردم عراق و نواحی شرق اسلام، تابعیت از وی را به عنوان خلیفه مسلمین پذیرفتند.
شخصیت امام حسن علیه السّلام
درباره فضایل امام حسن علیه السّلام روایات فراوانی نقل شده است. راویان این اخبار عده زیادی از عالمان اهل سنت و علمای شیعه‌اند. همچنین در گذر تاریخ آثاری زیادی نگاشته شده است که در آنها فضایل این امام گردآوری شده است.