مراد از «تبرّی» هنگام قرائت
«تبرّی» [در هنگام قرائت] عبارت از بیزاری و دوری جستن از نیرو و قدرت خود و از نگاه رضایت‌مندانه و غرورآمیز به خود و عمل خود است، که در هنگام خواندن آنچه در آن ذکر صالحان و مقرّبان است، خود را از آنان نداند! بلکه آرزو کند که به منّت و احسان خداوند، در شمار […]
تأثّرات اهل حال
تأثّرات شگفتی –از توبه و غش و مرگ- از برخی قرآن خوانان نقل شده است. گاهی مثلاً تأثّر از هراس دوزخ، حقیقت آن را برایش نمایان می‌سازد و آن را به عیان می‌بیند! و همین‌طور از مسرور شدن به بهشت، حقیقت آن برایش آشکار می‌شود و آن را به چشم می‌بیند، و از یقین‌کنندگان به […]
مراد از «تأثّر» هنگام قرائت
امّا «تأثّر» [در هنگام قرائت] آن است که هنگام قرائت، حالش با مختلف شدن آیه‌ها به حسب آنچه می‌خواند، اثر بپذیرد. هنگامی که آیات عذاب و کیفر را خواند، اندوهگین شود و از آن بهراسد و بگرید؛ و هنگامی که آیه‌های رحمت را خواند، از آن مسرور شود. و خلاصه با هر آیه که خوانده […]
مراد از «تخصیص» در قرائت
«تخصیص» [در هنگام قرائت] آن است که خود را مقصود خطاب‌های قرآن ببیند. پس وقتی در قرآن امر یا نهیی خواند، خود را امر شده‌ی بر آن کار یا نهی شده‌ی از آن کار، برشمارد؛ و همین‌طور در وعده و وعید و غیر آن‌ها. زیرا قرآن، برای هدایت همه‌ی امّت فرود آمده است. خداوند با […]
تلاوت حقیقی
هر گاه بنده از موانع فهم تهی گشت، و دلش فروتن شد، و از مشغول‌کننده‌ها فارغ شد، و در جایی خلوت قرآن خواند، به انوار قرآن نورانی می‌شود. و در «مصباح الشّریعه» از امام صادق (ع) است که: «هر کس قرآن خواند و با آن، خضوع و فروتنی نیافت و دلش نازک نشد و در […]
حجاب گناه
پرده‌ی دیگر [از حجاب‌های فهم قرآن] پرده‌ی گناهان است؛ زیرا بعضی از آن‌ها اثر خاصّی در چرکین شدن دل و تاریکی‌اش دارد، مانند کبر و ترک امر به معروف. به هر حال برای هر گناهی تاریکی و زنگاری در دل است که با فهم حقایق قرآن منافات دارد؛ و بعضی از آن‌ها اثر خاصّی در […]
حجاب تقلید
از آن پرده‌ها [و حجاب‌های شیطان در فهم قران] پرده‌ی تقلید است. و آن به این است که: قاری از کسی که مخالف حقّ است، تقلید کند از پدران و مادران یا غیر آنان. و در آنچه تقلید کرده، تعصّب ورزد. پس اگر از حقائق قرآنی، آنچه مخالف با آن است برایش آشکار شود، یا […]
حجاب وسواس در قرائت
از جمله [حجاب‌های شیطان در فهم قرآن و] پرده‌های او، پرده‌ی وسواس در قرائت است، پس شیطان یکی از فرزندانش را بر کسی که همه‌ی فکرش را به ادای حروف صرف می‌کند، می‌گمارد تا با آن کار، او را به تباه ساختن حدودش وادارد! به تکرار و تردید فرمانش می‌دهد تا ادای درست حرف و […]
پرده‌هائی بر دل ها
[تلاوت‌کننده باید] در قرائت آن بیندیشد، و خود را از موانع فهم، تهی کند! زیرا بیشتر قرآن خوانان را حجاب‌ها و پرده‌هائی است که شیطان بر دلشان انداخته، از فهمیدن حقایق قرآن و شگفتی‌های احکام و اشاره‌های تازه و اسرار دقیقش بازداشته است. و از حضرت پیامبر گرامی است: «اگر این نبود که شیطان‌هائی بر […]
مافوق تحمّل
بر بنده‌ی مراقب لازم است که حرمت قرائت آن را رعایت کند، و عظمتش را به حسب عظمت گوینده‌ی آن بشناسد؛ و بداند که اگر پنهان شدن نورش در صورت کلمات و حروف نبود، با تجلّی‌اش نه از عرش اثری بود و نه از خاک؛ و از بزرگی سلطنت و پرتوهای نورش اجزای جهان از […]
حقیقت قران، غیر از ظواهر است
گوش فرا مده [ و اعتنا نکن] به سخن کسی که باور ندرد برای قرآن حقیقتی باشد جز کلماتی که از جبرئیل (ع) شنیده شده و جز این نقش‌هائی که در دست ما است! پیامبر (ص) فرمود: «من نخستین مهمان خداوند عزیز جبّارم و کتابش و خاندانم.» و خلاصه برای قرآن، حقیقت و روح و […]
لزوم اهتمام به ظاهر و باطن دین
مقصود ما از اهمّیّت دادن به حقایق و معانی [در امور دین] و منع از اکتفاء نمودن به صورت‌ها و ظواهر، نفی اهتمام به صورت نیست؛ زیرا ظاهر و صورت نیز به طور جدّی مطلوب است؛ ولیکن منظور، ترغیب و تشویق به جمع بین اهمّیّت دادن به صورت‌ها و معنی‌ها [هر دو است] هر یک […]
روش اهل دنیا در امور دنیویّه
اهل دنیا در امور دنیویّه‌ی خود به صورت و ظاهر قناعت نمی‌کنند بلکه برای به جای آوردن حقایق، تلاش فراوان می‌کنند. هرگز کسی را ندیدم که [مثلاً] از حلوا به صورت و نقش آن یا به لفظش اکتفا کند!… و همین‌طور در سایر اشیاء و امور. مثلاً هر گاه فرزند در بیشتر اوقات واقعاً برای […]
روشن غالب اهل دین در عبادات و اعمال
آنچه غالباً در میان اهل دین از عبادات و اعمالشان بلکه ایمان و اخلاقشان –که مربوط به آخرت است- یافت می‌شود، اکتفا نمودن به ظاهر و صورت است. و آنچه بر اهل دنیا [در امور دنیوی] غلبه دارد، اکتفا نکردن به صورت است، بلکه در تکمیل معنی [و محتوا] به طور کامل دقّت می‌کنند. مثلاً […]