شكى نيست كه اين دستور، حكمت هايى دارد كه بر ما مخفى است ولى با اندك تامل و توجه به امور ذيل، شايد بتوان به برخى از آن دست پيدا كرد.
يك. مديريت مرد
نظام خانواده در اسلام، نظامى شورايى با سرپرستى و مديريت اجرايى مرد است. اين مسئله تكاليفى را بر دوش هر يك از اعضاى خانواده مى گذارد و حقوقى را براى آنها مقرر مى كند؛ از جمله اينكه مرد، بايد در جهت تأمين نيازهاى خانواده تلاش كند. از طرف ديگر مسئوليتى بر دوش ديگر اعضا در برابر مرد ايجاد مى كند كه از جمله آنها، كنترل پذيرى رفت و آمدها و هماهنگى آن با مرد است. به عبارت ديگر هر اجتماعى – كوچك باشد يا بزرگ – نياز به مديريت دارد. كانون خانواده، نماد يك اجتماع انسانى است كه سعادت و انحطاط آن، نقش زيادى در رشد و نابودى جامعه ايفا مى كند.
در اين اجتماع كوچك ولى مهمّ، مديريت و سرپرستى آن با مرد است. البته مرد وظيفه دارد با محبت و اعضاى خانواده را در اداره خانه مشاركت دهد. حقوق يكايك آنها را رعايت كند و بر دل ها حكومت كند و از اجبار و زورگويى و بداخلاقى تا نمونه اى براى «حسن معاشرت» باشد.
ديگر اعضاى خانواده نيز بايد هماهنگى لازم را با مرد داشته باشند و او را در جهت مديريت بهينه خانواده يارى رسانده و حقوق وى را پاس دارند.
دو. تأمين نياز جنسى
رعايت حقوق مرد، اقتضاى هماهنگى زن در خروج از منزل را دارد. «عقد ازدواج، تعهدهايى را در پى دارد كه زن و مرد ملزم به رعايت آنها هستند… بر زن واجب است كه به نيازهاى جنسى مرد پاسخ مثبت دهد و مانع مادى و معنوى در برابر او ايجاد نكند. همين نياز، بيرون رفتن بدون اجازه زن را از منزل ناروا مى نماياند.»[1] از اين رو امور و كارهايى نظير سفر، روزه مستحبى، اعتكاف و… كه منافى حق نياز جنسى شوهر باشد؛ بدون كسب رضايت او جايز نيست.
از طرفى، به طور معمول، آسيب پذيرى زن در بيرون از خانه، بيش از مرد است. زن ممكن است مورد تعرض و مزاحمت قرار گيرد، از اين رو مرد براى اطمينان خاطر خويش و مصونيت زن، بايد در مورد آمد و شد همسرش به خانه و خارج از آن، نظارت داشته باشد. البته چنين نيست كه همواره خروج زن از خانه، نيازمند اجازه شوهر باشد؛ بلكه در مواردى خروج زن از خانه جايز است، از جمله:
1 – براى كسب علوم واجب و يا انجام دادن تكاليفى كه مستلزم خروج از خانه است.
2 – احقاق حق؛ مانند دادخواهى و شكايت در دادگاه يا اداى شهادت و امثال آن.
3 – براساس برخى از فتاوا در صورتى كه زن قبل از ازدواج، استخدام در كارى بوده است، بعد از ازدواج نيز مى تواند سر كار خود برود و ازدواج مانع آن نيست.
4 – چنانچه به صورت شرط ضمن عقد – به هنگام عقد ازدواج – جواز خروج از خانه را شرط كرده باشد.
5 – در صورتى كه مرد، نفقه زن را تأمين نكند و او براى تأمين آن، ناچار به خروج از منزل باشد و به طور كلى براى هر امر لازمى كه متوقف بر خروج از خانه باشد.
پی نوشت
[1] – تفسير من وحى القرآن، علامه سيدمحمدحسين فضل اللّه .