آل سعود، به سرکردگی محمد بن سعود، با کمک محمد بن عبدالوهاب به حکومت رسیده و در جهت ادای دَین به وهابیت، با تمامی توان از محمد بن عبدالوهاب و وهابیت حمایت کردند. به دلیل ارتباط عمیق و تنگاتنگ تاریخ وهابیت و آل سعود، مطالعه تاریخ آل سعود برای آشنایی بیشتر و دقیق تر با جنایات وهابیت ضروری به نظر می رسد.
دوره های سه گانۀ حکومت وهابی ـ سعودی
مورخان، تاریخ آل سعود را به سه دوره تقسیم کرده اند:
دورۀ اول از سال 1157 تا 1234 هجری قمری.
دورۀ دوم از سال 1234 تا 1309 هجری قمری.
دورۀ سوم از سال 1319 تا عصر حاضر.
دورۀ اول حکومت وهابی ـ سعودی (1157 تا 1234 ه.ق)
این دوره از زمان محمد بن سعود آغاز و با کشته شدن عبدالله بن سعود به پایان می رسد.
محمد بن سعود (متوفای 1179 ه.ق)
محمد بن سعود بن محمد بن مقرن بن مرخان، دو یا چهار سال پس از مرگ پدرش در سال 1139 هجری قمری، به ریاست قبیله آل سعود رسید.
از زمان ورود محمد بن عبدالوهاب به درعیه در سال 1157 هجری قمری و منعقد شدن پیمان همکاری بین وی و محمد بن سعود، حکومت وهابی ـ سعودی پی ریزی شد.
سرانجام محمد بن سعود در سال 1179 هجری قمری، پس از 22 سال همکاری با وهابیت و قتل و غارت و جنایت، در شهر درعیه درگذشت.[1]
مهم ترین حوادث و جنایات وهابی ها در این سال ها عبارتند از:
حمله به عُیَینِه و کشتن عثمان بن حمد بن معمر، حاکم عُیَینِه در مسجد و الحاق عُیَینِه به قلمرو حکومت محمد بن سعود در سال 1163 هجری قمری.
درگیری ها میان وهابی ها و حاکم ریاض و کشته شدن دو برادر محمد بن سعود.
هم پیمان شدن قبابل بنویام، عجمان و بنو خالد علیه وهابی ها و حمله غافلگیرانه آنان به درعیه و شکست سخت وهابی ها در سال 1178 هجری قمری.
حمله به حُرَیمَلِه و فرار سلیمان بن عبدالوهاب برادر محمد بن عبدالوهاب و قاضی حُرَیمَلِه به مکه.
حمله به مناطق منفوحه، خُرج، دُلَم، زُلفی، رغبه، ضُرمی، وشم، قرائن، سُدیر، قویعیه، عوده، جلاجل، ثادق، ثرمدا، قصب، جبیلیه، مجمعه، نعجان، حریق، روضه، فرعه، مقرن، مطیر فی، سبیع، ظفیر و حائر و قتل و غارت مسلمین.[2]
عبدالعزیز بن محمد بن سعود (1132 -1218 ه.ق)
عبدالعزیز بن محمد بن سعود، داماد محمد بن عبدالوهاب و فرمانده جنگ ها در دوران حکومت پدر، پس از مرگ محمد بن سعود، با دخالت محمد بن عبدالوهاب، در سال 1179 هجری قمری، جانشین پدر شد و پس از 39 سال حکومت، در سال 1218 هجری قمری در سن 86 سالگی کشته شد.[3]
مهم ترین حوادث و جنایات وهابی ها در این سال ها عبارت است از:
حمله به احساء و اشغال آن و قتل و غارت مسلمانان و اموال آنان.
حمله به طائف و قتل و عام مردان و به اسارت بردن زنان و کودکان و سر بریدن اطفال شیرخوار و جسارت به قبر عبدالله بن عباس صحابی بزرگ پیامبر صلّی الله علیه و آله [4] لشگرکشی به مکه مکرمه در ماه های حرام و تکرار جنایات طائف در مکه مکرمه و الزام علما بر پذیرفتن عقاید محمد بن عبدالوهاب و تدریس کتاب های وی در مدارس و قطع ارتباط اهالی مکه با مدینه.3
جسارت به پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و تخریب محل ولادت ایشان، جسارت به حضرت خدیجه علیها السلام و تخریب گنبد و بارگاه قبر آن حضرت، جسارت به صحابه و بزرگان و تخریب ضریح ها، گنبدها و بارگاه ها در مکه.
همکاری شریف غالب امیر فراری مکه و امیر پاشا حاکم جدّه و حمله به وهابیت و اخراج آنان از مکه مکرمه.
هجوم وحشیانه به کربلای معلی و جسارت به ضریح امام حسین علیه السلام و کشتار کودکان و زنان و غارت اموال مسلمانان.
جهت آشنایی تفصیلی با حوادث دوران حکومت عبدالعزیز بن محمد بن سعود، به کتاب «عنوان المجد فی تاریخ نجد» نوشته عثمان بن بشر نجدی حنبلی، حوادث سال های 1179-1218 هجری قمری، مراجعه شود.
سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود(1163 -1229 ه.ق)
سعود بن عبدالعزیز معروف به سعود کبیر، پس از کشته شدن پدرش عبدالعزیز در سال 1218 هجری قمری با حکم امرای وهابی ـ سعودی، حکومت را به دست گرفت و پس از یازده سال حکومت و قتل و غارت و تاراج اموال مسلمین در سال 1229 هجری قمری در سن 66 سالگی، بر اثر سرطان، در شهر درعیه درگذشت.[5]
در دوران حکومت سعود، نظامیان وهابی ـ سعودی با آرایش جدید و قدرت فزاینده خود، با ارتکاب جنایات متعدد، قلمرو خود را از دریای سرخ تا خلیج فارس گسترش دادند. مهم ترین حوادث و جنایات این دوران عبارت است از:
حمله به شهر بصره و اطراف و آن و کشتار مسلمین و غارت اموال آنان و تخریب قبور بعضی از صحابه.
محاصره شهر جده، پر کردن چاه ها و قنوات اطراف شهر و کشتار مسلمانان اطراف شهر جده و غارت اموال آنان.
محاصره واشغال مکه مکرمه و مدینه منوره و غارت اموال کعبه، جلوگیری از ورود حجاج شامی و مصری به حرمین شریفین و تخریب گنبدهای باقی مانده بر روی قبور اولیا و صالحان
یورش های مکرر به نجف اشرف، حلّه و کربلای معلی و جلوگیری از انجام فریضه حج اهل عراق به مدت هفت سال.
حمله به شام و قتل عام مسلمانان و غارت اموال آنان و به آتش کشیدن مزارع.
قطع ارتباط تجاری با شام و عراق و مصادره اموال تجار متخلف.
هجوم علی پاشا والی مصر به حجاز و آزادسازی حرمین شریفین از دست وهابی ها و محاصره نجد مقر وهابی ها و کشته شدن بسیاری از وهابی ها.
تشکیل هیأت به اصطلاح امر به معروف و نهی از منکر برای اجرای عقاید وهابیت.
عبدالله بن سعود بن عبدالعزیز (متوفای 1234 ه.ق)
عبدالله بن سعود در سال 1229 هجری قمری پس از مرگ پدر به قدرت رسید ولی بر اثر بی کفایتی و اختلافات خانوادگی بر سر قدرت، حکومت وهابی ـ سعودی را دچار افول و پریشانی کرد. محمدعلی پاشای عثمانی حاکم مصر، با استفاده از ضعف عبدالله بن سعود، لشگری به فرماندهی فرزندش ابراهیم پاشا روانه نجد کرد. ابراهیم پاشا پس از آزاد کردن شهرهای جنوب قصیم و نجد، به درعیه حمله کرده و پس از محاصره پنج ماهه، آن را به تصرف خود درآورده و بسیاری از وهابی ها و آل سعود را قتل عام و سران آل سعود و آل شیخ را به مصر تبعید و درعیه را ویران کرده و حکومت وهابی ـ سعودی را درهم شکست.سرانجام حکومت پنج ساله عبدالله بن سعود در سال 1234 هجری قمری با سقوط درعیه، دستگیری و به دار آویخته شدن عبدالله بن سعود در استانبول، به پایان رسید و پرونده دوره اول حکومت وهابی ـ سعودی نیز بسته شد.[6]
دورۀ دوم حکومت وهابی ـ سعودی (1234 -1309 ه.ق)
با اعدام عبدالله بن سعود در استانبول و تبعید آل سعود و آل شیخ به مصر، تصور می شد که سلطان عثمانی و محمدعلی پاشا به هدف خود رسیده و حکومت وهابی ـ سعودی را سرنگون کرده اند اما چنین نبود، چرا که عده ای از آل سعود و آل شیخ از مصر گریخته و با بازگشت به نجد، تلاش خود را برای احیای حکومت وهابی ـ سعودی از سر گرفتند. البته تلاش های آنان در رسیدن به این مهم ناکام ماند و فقط در محدوده رهبری قبیله و در منطقه ای خاص، فرامانروایی کردند.
مُشاری بن سعود بن عبدالعزیز (متوفای 1235 ه.ق)
پس از خروج ابراهیم پاشا از درعیه، مشاری بن سعود بن عبدالعزیز برادر عبدالله بن سعود، در سال 1234 هجری قمری رهبری حکومت وهابی ـ سعودی را بر عهده گرفت. وی با تلاش برای زنده کردن حکومت وهابی ـ سعودی، پایگاه خود را از درعیه به عارض انتقال داده و پس از مدتی کوتاه به جنگ با آل معمر (خواهرزاده های سعود بن عبدالعزیز) امیر عُیَینِه و هم پیمان مصریان، رفت.
مشاری بن سعود پس از شکست در این جنگ، دستگیر شده و در زندان آل معمر، در سال 1235 هجری قمری در گذشت و بنا بر قولی کشته شد.[7]
ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (متوفای 1249 ه.ق)
ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود برادر زاده عبدالعزیز بن محمد بن سعود، پس از سقوط درعیه به دست ابراهیم پاشا، به طور مخفیانه در مناطق جنوب نجد زندگی می کرد. تا اینکه از قتل مشاری بن سعودتوسط آل مُعَمَّر آگاه شد و با کمک علی بن حسین بن محمد بن عبدالوهاب، با انجام جنگ هایی، در سال 1236 هجری قمری قدرت را به دست گرفت و سرانجام پس از 13 سال حکومت وهابی ـ سعودی، به وسیله مشاری بن عبدالرحمن بن سعود بن عبدالعزیز کشته شد.
حوادث مهم این سال ها عبارت است از:
ساقط کردن دست نشانده محمدعلی پاشا در درعیه و احیای دوباره آیین و دولت وهابی در آن منطقه.
شکست دادن لشگر عثمانی ها در نجد.
شکست دادن مصریان و تصرف ریاض و پایتخت قرار دادن آن جا.
حمله به احساء و اشغال آن.
مجبور ساختن شیخ بحرین بر پرداخت زکات به وهابیان.
انتقال حکومت وهابی ـ سعودی از خاندان عبدالعزیز بن محمد بن سعود به خاندان عبدالله بن محمد بن سعود.[8]
مشاری بن عبدالرحمن بن مشاری بن سعود بن عبدالعزیز (متوفای 1249 ه.ق)
مشاری بن عبدالرحمن برای بازگرداندن قدرت از خاندان عبدالله به خاندان عبدالعزیز با همکاری گروهی از طایفه خود، پسر عمویش ترکی بن عبدالله را ترور کرد و زمام حکومت وهابی ـ سعودی را به دست گرفت اما پس از چهل روز، در سال 1249 هجری قمری، به دست فیصل بن ترکی به قتل رسید.[9]
فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (1213 -1284 ه.ق)
فیصل بن ترکی از جمله کسانی است که پس از سقوط درعیه، به مصر تبعید شده بود. وی در سال 1243 هجری قمری از مصر گریخت و به نجد بازگشت. وی در دو دوره مختلف حکومت کرد. فیصل بن ترکی پس از کشتن مشاری بن عبدالرحمن پسر عمو و قاتل پدرش، در اوایل سال 1250 هجری قمری به قدرت رسید و پس از آن پنج سال، در اواخل سال 1254 هجری قمری در برابر مصریان تسلیم شده و به همراه دو فرزندش عبدالله و محمد و برادرش جلوی بن ترکی، به مصر تبعید شد و دوره اول حکومت وی به پایان رسید.
مهم ترین حوادث این دوران عبارت است از:
درگیری فیصل با پسرعموهای خود از فرزندان عبدالعزیز.
به قدرت رساندن آل رشید.[10]
خالد بن سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود (متوفای 1264 ه.ق)
خالد بن سعود یکی از داعیه داران حکومت و از سران تبعید شده آل سعود به مصر بود. وی پس از محاکمه در قاهره، تبرئه و در همان جا زیر نظر محمدعلی پاشا تربیت شد. خالد با پشتیبانی محمد علی پاشا حاکم مصر، به همراه لشگر مصریان، در سال 1252 هجری قمری، با فیصل بن ترکی جنگید و پس از پیروزی لشگر مصر بر فیصل بن ترکی در ماه رمضان 1255 هجری قمری؛ خالد بن سعود رهبری حکومت سعودی را بر عهده گرفت. با به قدرت رسیدن خالد بن سعود، دوباره قدرت از خاندان عبدالله بن محمد بن سعود به خاندان عبدالعزیز بن محمد بن سعود منتقل شد. خالد بن سعود پس از به دست گرفتن قدرت، برای مطیع کردن قبایل اطراف نجد، سپاهی را به فرماندهی سعد بن مطلق به سرزمین های اطراف فرستاده و با نوشتن نامه ای به سعید بن سلطان امام مسقط، از آنان خواست تا همچون گذشته به آل سعود جزیه بدهند.
وی پس از دو سال حکومت، به دلیل درگیری حکومت عثمانی با انگلیسی ها و عدم حمایت حاکم مصر از وی، در سال 1257 هجری قمری توسط عبدالله بن ثُنَیان یکی دیگر از مدعیان حکومت که از پشتیبانی وهابیان نیز برخوردار بود، از حکومت برکنار و از ریاض اخراج شد.
خالد بن سعود در سال 1257 هجری قمری به دمّام، سپس به کویت و از آن جا به مکه و در نهایت به جده رفته و در سال 1264 هجری قمری در همان جا درگذشت.[11]
عبدالله بن ثُنَیّان بن ابراهیم بن سعود (متوفای 1259 ه.ق)
عبدالله بن ثنیان با حمایت وهابیت و آل شیخ توانست خالد بن سعود را برکنار کرده و حکومت وهابی ـ سعودی را در سال 1257 هجری قمری در ریاض به دست گیرد.
سرانجام حکومت وی پس از حدود دو سال، در سال 1259 هجری قمری توسط فیصل بن ترکی در ریاض ساقط شد و عبدالله بن ثنیان نیز زندانی شده و پس از مدتی در همان جا درگذشت.
فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (1213-1282 ه.ق)
وی پس از تبعید به مصر در اواخر سال 1254 هجری قمری و پایان یافتن دوره اول حکومتش، در سال 1259 هجری قمری از مصر گریخته و به دمشق رفته و از آن جا به نجد آمد. فیصل بن ترکی با غلبه بر عبدالله بن ثنیان در سال 1259 هجری قمری برای بار دوم قدرت را به دست گرفته و پس از حدود 22 سال حکومت وهابی ـ سعودی، در سال 1282 هجری قمری، در سن 69 سالگی، بر اثر بیماری که منجر به کوری وی گردید، در ریاض درگذشت.
مهم ترین حادثه دوره دوم حکومت فیصل، شکست وی در برابر دولت عثمانی و به رسمیت شناختن و پرداخت مالیات به عثمانیان است. [12]
عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (متوفای 1307 ه.ق)
فیصل بن ترکی در اواخر عمر و دوران نابینایی خود، زمام امور را به فرزند بزرگش عبدالله سپرده و زمینه را برای حکمفرمایی وی بعد از خود، فراهم کرد. وی نیز همانند پدرش دو دوره حکومت کرد.
عبدالله بن فیصل پس از مرگ پدرش در سال 1282 هجری قمری به طور رسمی در ریاض قدرت را به دست گرفت ولی با مخالفت شدید برادرش سعود بن فیصل مواجه شد. درگیری های این دو برادر سرانجام منجر به فرار عبدالله بن فیصل در ابتدای سال 1288 هجری قمری از ریاض و به قدرت رسیدن برادرش سعود بن فیصل شد. با فرار عبدالله بن فیصل، دوره اول حکومت وی که شش سال بود، پایان یافت.
در درگیری های دو برادر برای به قدرت رسیدن، افراد زیادی کشته شدند. در این درگیری ها عبدالله بن فیصل از طرف ترک ها حمایت می شد و سعود بن فیصل مورد حمایت انگلیسی ها قرار داشت.
مهم ترین حوادث حکومت عبدالله بن فیصل عبارت است از:
درگیری های خونین بین فرزندان فیصل بن ترکی برای رسیدن به قدرت، که منجر به ضعف وهابیت و آل شیخ شد.
پناهندگی عبدالله بن فیصل به دولت عثمانی.
جدا شدن احساء و قطیف از قلمرو حکومت وهابی ـ سعودی توسط دولت عثمانی و الحاق آن به بصره.[13]
سعود بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود(متوفای 1291 ه.ق)
سعود بن فیصل با حمایت انگلیسی ها در سال 1288 هجری قمری ریاض را به تصرف خود درآورد و برادرش عبدالله متواری شد. وی پس از سه سال حکومت، در سال 1291 هجری قمری در ریاض از دنیا رفت.
حوادث مهم دوران سعود بن فیصل عبارت است از:
تجزیه نجد بن آل سعود و از بین رفتن شوکت حکومت وهابی ـ سعودی.
جنگ های ناموفق سعود بن فیصل برای بازگرداندن مناطقی همچون احساء به قلمرو حکومت وهابی ـ سعودی.
فقر و گرسنگی شدید مردم ریاض.[14]
عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود(1268 -1346 ه.ق)
پس از درگذشت سعود بن فیصل در سال 1291 هجری قمری، عبدالرحمن بن فیصل به قدرت رسید اما با مخالفت فرزندان سعود مواجه شد و به ناچار در سال 1293 ریاض را ترک کرد و در بادیه عتیبه به برادرش عبدالله پیوست.
عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (متوفای 1308 ه.ق)
دوره دوم به قدرت رسیدن عبدالله بن فیصل در سال 1293 هجری قمری، با اتحاد عبدالله و عبدالرحمن و محمد علیه فرزندان سعود بن فیصل و حمله به ریاض و تصرف آن شروع شد اما مخالفت شدید پسران سعود بن فیصل با وی، حکومت عبدالله را متزلزل کرد. عبدالله بن فیصل بر اثر کودتای پسران سعود در ریاض، دستگیر و زندانی شد اما با یاری آل رشید ـ حاکم حائل ـ توانست از زندان آزاد شود و او را به حائل منتقل کردند. عبدالرحمن بن فیصل نیز در سال 1305 هجری قمری به برادرش عبدالله ملحق شد.
عبدالله به همراه برادرش عبدالرحمن پس از مدتی به ریاض بازگشتند. عبدالله در سال 1307 هجری قمری از دنیا رفت.[15]
عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (1268 -1346 ه.ق)
آل رشید در حدود سال 1304 هجری قمری به بهانه نجات دادن عبدالله بن فیصل از زندان، به ریاض حمله کردند و فرزندان سعود بن فیصل را شکست دادند و ریاض را تصرف نمودند. آنان پس از تصرف ریاض، امارت و اداره این شهر را به ابن سبهان سپردند.
پس از بازگشت عبدالله بن فیصل و عبدالرحمن بن فیصل به ریاض، بدرفتاری های ابن سبهان باعث شورش عبدالرحمن علیه وی شد. عبدالرحمن پس از غلبه بر ابن سبهان و زندان کردن وی، قدرت را به دست گرفت.
دیری نپایید که حکومت پنج ماهه عبدالرحمن با حمله آل رشید به ریاض پایان یافت و عبدالرحمن با خانواده خود از جمله پسر جوانش عبدالعزیز روانه کویت شدند و نزد شیخ مبارک سکنی گزیدند.[16]
عبدالرحمن بن فیصل در سال 1346 هجری قمری در دوران حکومت فرزندش عبدالعزیز از دنیا رفت. با شکست عبدالرحمن بن فیصل و مهاجرت وی به کویت، دوره دوم حکومت وهابی ـ سعودی، به پایان رسید.
دورۀ سوم حکومت وهابی ـ سعودی (1319 ه.ق تا عصر حاضر)
دوره دوم حکومت وهابی ـ سعودی که هفتاد و پنج سال به طول انجامید دوران افول و ضعف آل سعود و آل شیخ بود تا این که عبدالعزیز بن عبدالرحمن طی جنگ های پی در پی، قدرت را در دست گرفت. وی با به قدرت رساندن آل سعود، حکومت وهابی ـ سعودی را از انزوا و ضعف درآورده و آن رادر جزیزة العرب گسترش داد.
ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (1293 -1373 ه.ق)
عبدالعزیز بن عبدالرحمن معروف به ابن سعود، از بزرگ ترین فرمانروایان خاندان آل سعود، پایه گذار کشور عربستان سعودی و نخستین پادشاه آن کشور است.
وی در سال 1319 هجری قمری، در سن 26 سالگی از کویت به ریاض آمد و با کمک بازماندگان وهابیت و با تکیه بر کمک های فراوان انگلیسی ها و فرانسوی ها، با تبدیل نام حجاز به عربستان سعودی، حکومت وهابی ـ سعودی را به اوج اقتدار خود رساند.
سرانجام عبدالعزیز بن عبدالرحمن پس از پنجاه و چهار سال حکومت، در سال 1373 هجری قمری، در سن هشتاد سالگی بر اثر ناراحتی قلبی، در طائف درگذشت و در ریاض دفن شد.
عبدالعزیز بن عبدالرحمن ازدواج های زیادی انجام داد که حاصل آن را تا 300 فرزند و نوه ذکر کرده اند.
مهم ترین حوادث و جنایات دوران حکومت وی عبارت است از:
تصرف ریاض و شکست دادن آل رشید و کوتاه کردن دست آنان از نجد.
بازگرداندن مناطق از دست رفته حکومت وهابی ـ سعودی و توسعه قلمرو حکومتی.
تسلط بر جزیرة العرب و تبدیل نام حجاز به عربستان سعودی.
بستن معاهده خائنانه با دولت بریتانیا و مسلط کردن استعمار بر منافع جزیرة العرب.
دادن امتیاز استخراج نفت و سایر معادن جزیرة العرب، به شرکت آمریکایی.
تاسیس پایگاه هوایی آمریکایی در ظهران.
سپردن بندرهای سعودی در خلیج فارس به ناوهای انگلیسی و آمریکایی.
کودتای نافرجام افسران ارتش سعودی علیه عبدالعزیز.
اعتراض ظاهری عبدالعزیز به مهاجرت یهودیان به فلسطین و تجزیه فلسطین.
ایجاد رابطه با آلمان، ایتالیا و اردن هاشمی.
رفع اختلافات مرزی با کویت.
اصلاح قانون دادرسی با کویت.
اصلاح قانون دادرسی و قضاوت.
تاسیس نخستین وزارت خارجه با نام مدیریت شئون خارجه.
تأسیس نخستین وزارت دفاع با نام وکالت دفاع.
تأسیس اولین مجلس شورای سعودی.
تأسیس وزارت داخلیه (وزارت کشور)، وزارت آموزش و پرورش، کشاورزی و بازرگانی.
تغییر لقب «سلطان نجد» به «ملک نجد و حجاز».
ناآرامی های داخلی به سبب اعتصابات کارگران نفتی.
حمله به شرق اردن و کشتار مسلمانان.
ساماندهی فرقه وهابیت با تأسیس سازمان دینیـنظامی«اخوان التوحید».
اصرار و پافشاری و رؤسای سازمان «اخوان التوحید» و علمای وهابیت برای کاهش مالیات، استفاده نکردن از اتومبیل، تلگراف و سایر ابزارهای نوین،حمله به عراق ومخالفت عبدالعزیزبا آنان وسرکوب آشوبهای وهابیت
کشتار حجاج یمنی در سال 1341 هجری قمری.
حمله به مکه مکرمه و تصرف آن و کشتار مسلمانان در سال 1342 هجری قمری.
تخریب قبور مکه مکرمه از جمله قبر ابوطالب، عبدالمطلب و خدیجه علیهم السلام در سال 1342 هجری قمری.
تخریب قبور ائمه بقیع (امام حسن، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام) و قبر حضرت حمزه و شهدای احد در مدینه منوره در سال 1343 و 1344 قمری.
کشتار حجاج مصری در منی در سال 1344 هجری قمری.
تأمین به اصطلاح امنیت راه های حجاج!!![17]
ملک سعود بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (1319 -1388 ه.ق)
سعود بن عبدالعزیز معروف به ملک سعود، در سال 1373 هجری قمری پس از مرگ پدرش عبدالعزیز بن عبدالرحمن، به پادشاهی حکومت وهابی ـ سعودی رسید. وی به خاطر همکاری نکردن خاندان آل سعود بویژه برادرش فیصل نخست وزیر وقت، طی بیانیه ای رسمی، خود را پس از یازده سال حکومت، از مقام پادشاهی خلع کرد و برادرش فیصل را بر تخت نشاند. او سوگند یاد کرد نسبت به فیصل وفادار بماند اما مدتی بعد برای مبارزه با فیصل، به جمال عبدالناصر روی آورد و سعی کرد با تشکیل ارتش خصوصی از انقلابیون یمن، قدرت را بازپس گیرد لذا به بهانه مداوا راهی یونان شد اما در اجرای نقشه خود ناکام ماند. سرانجام سعود بن عبدالعزیز در سال 1388 هجری قمری در سن شصت و هفت سالگی، در یونان درگذشت و در قبرستان خانوادگی آل سعود در ریاض دفن شد.
وی صد و نه فرزند داشت که شامل 53 پسر و 56 دختر بود.
در دوران سعود بن عبدالعزیز اداره تمامی امور به دست فیصل بود.[18]
ملک فیصل بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی(1324 -1395 ه.ق)
او یکی از مشهورترین فرمانروایان حکومت وهابی ـ سعودی است. وی در سال 1384 هجری قمری براساس نامه برادرش سعود، به قدرت رسید و پس از یازده سال حکومت، در سال 1395 هجری قمری در سن هفتاد و یک سالگی، توسط برادرزاده اش فیصل بن مساعد بن عبدالعزیز، به قتل رسید و در ریاض دفن شد.
مهمترین حوادث و کارهای صورت گرفته در دوره وی عبارت است از:
توسعه حرمین شریفین (مکه مکرمه و مدینه منوره).
کادرسازی وهابیت با ساخت دو دانشگاه بزرگ به نام های «أمّ القری» و «مدینه منوره».
هجوم مردم به کنسولگری آمریکا در ظهران به خاطر تجاوز اسرائیل به مصر، سوریه و اردن و حمایت آمریکا از اسرائیل.
قطع صادرات نفت به آمریکا با آغاز جنگ اعراب و اسرائیل.
تشکیل سازمان کنفرانس اسلامی با ابتکار فیصل.
نافرجامی کودتای دو سازمان ملی به نام های «جنبش ناسیونالیست های عرب» و «همبستگی مردم شبه جزیره عربی» علیه فیصل.[19]
ملک خالد بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (1331 -1402 ه.ق)
وی با این که به مسایل سیاسی علاقه چندانی نشان نمی داد و با سکونت در میان قبایل بدوی، سیاست را ترک گفته بود اما فیصل او را ولیعهد خود قرار داد. ملک خالد پس از ترور فیصل در سال 1359 هجری قمری، به قدرت رسید اما در این دوران نیز علاقه چندانی به مسایل سیاسی نشان نداد و قدرت اجرایی و تصمیم گیری را به برادر و ولیعهد خود فهد بن عبدالعزیز سپرد. ملک خالد پس از هفت سال سلطنت، در سال 1402 هجری قمری، در سن هفتاد و یک سالگی، در طائف از دنیا رفت و در ریاض مدفون شد.
مهم ترین رویدادهای حکومت خالد بن عبدالعزیز عبارت است از:
قطع روابط عربستان با مصر به خاطر قرارداد کمپ دیوید و امضای پیمان صلح با اسرائیل توسط انور سادات
سرکوب و کشتار وهابیون مخالف سلطنت سعودی موسوم به جنبش قحطانی در مسجد الحرام.[20]
ملک فهد بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (1340 – 1426 ه.ق)
ملک فهد که در دوران خالد، ولیعهد و همه کاره حکومت بود، پس از مرگ برادرش خالد، در سال 1402 هجری قمری به قدرت رسید و بیست و چهار سال زمامدار عربستان سعودی بود تا این که در سن هشتاد و شش سالگی، در سال 1426 هجری قمری، در ریاض مرد.
مهم ترین حوادث دوره حکومت ملک فهد عبارت است از:
شکستن حرمت حرمین شریفین با ورود مشرکین.
کشتار حجاج ایرانی در جمعه خونین مکه مکه مکرمه به جرم برائت از مشرکین.
سردی روابط ایران و عربستان سعودی.
تبلیغات گسترده وهابیت علیه مذهب شیعه بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران.
تشکیل سازمان القاعده شاخه برون مرزی نظامی وهابیت و حمایت از آن.
ملک عبدالله بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (متولد 1343 ه.ق)
وی پس از مرگ برادرش ملک فهد، در سال 1426 هجری قمری در سن هشتاد و سه سالگی، پادشاهی عربستان سعودی را به عهده گرفت و هم اکنون نیز با حمایت بی دریغ از وهابیت، سیاست ملک فهد را دنبال می کند.
بررسی حضور وهابیت در این سه دوره
دوره اول حکومت وهابی ـ سعودی دوره ای است که وهابیت با استفاده از قدرت و حمایت آل سعود، جنایات زیادی را مرتکب شدند.
در دوره دوم به خاطر درگیری های خاندان آل سعود بر سر قدرت، حکومت وهابی ـ سعودی افول کرده و فعالیت های وهابیت نیز کم رنگ شده بود.
دوره سوم دوره ای است که حکومت وهابی ـ سعودی با تلاش های ملک عبدالعزیز و حمایت های فراوان آمریکا و انگلیس قدرت پیدا کرده و با سازمان دهی وهابیت و تشکیلاتی کردن آن، وهابیت را در اجرای برنامه ها و رسیدن به اهدافش کمک فراوانی کرد.
امروزه این فرقه سازمان یافته با حمایت همه جانبه کشورهای یاد شده، به جنایات و کارشکنی های مذهبی ادامه می دهد.
منبع: کتاب شناخت وهابیت/نجم الدین طبسی
[1]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج6، ص138، شرح حال محمد بن سعود.
[2]– حسین بن غَنّام وهابی، تاریخ نجد: ص 95-129.
[3]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج4، ص27، شرح حال عبدالعزیز بن محمد بن سعود.
[4]– 2 و 3 محمد إدیب غالب، من أخبار الحجاز و نجد فی تاریخ الجبرتی: ص93.
[5]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج3، ص90، شرح حال سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود.
[6]– همان ج4، ص 89، شرح حال عبدالله بن سعود.
[7]– همان، ج7، ص226، شرح حال مشاری بن سعود.
[8]– همان، ج2، ص 84، شرح حال ترکی بن عبدالله.
[9]– ابن بشیر نجدی حنبلی، عنوان المجد فی تاریخ نجد: ج2، ص 38 و 45 و 48 و زرکلی وهابی، الأعلام: ج7، ص 226، شرح حال مشاری بن عبدالرحمن.
[10]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج5، ص 164، شرح حال فیصل بن ترکی بن عبدالله و علی اصغر فقیهی، وهابیان: ص189-191.
[11]– ابن بشیر نجدی حنبلی، عنوان المجد فی تاریخ نجد: ج2، ص126، حوادث 1257 هجری قمری و زرکلی وهابی، الأعلام: ج2، ص296، شرح حال خالد بن سعود.
[12]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج5، ص 164، شرح حال فیصل بن ترکی.
[13]– همان، ج4، ص 113، شرح حال عبدالله بن فیصل.
[14]– همان، ج3، ص322، شرح حال عبدالرحمن بن فیصل.
[15]– همان، ج 4، ص113، شرح حال عبدالله بن فیصل.
[16]– همان، ج3، ص322، شرح حال عبدالرحمن بن فیصل.
[17]– زرکلی وهابی: ج4، ص19-20، شرح حال عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل و علی اصغر فقیهی، وهابیان: ص 195 – 238.
[18]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج3، ص90، شرح حال سعود بن عبدالعزیز و علی اصغر فقیهی، وهابیان: ص239.
[19]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج5، ص166 -168، شرح حال فیصل بن عبدالعزیز و دایرة المعارف بزرگ اسلامی: ج2، ص 36 و 37.
[20]– دایرة المعارف بزرگ اسلامی: ج2، ص 37 و 38.