نقد دیدگاه غزالی درباره قاعده ی الواحد و نقد آنها
این مقاله از دو بخش تشکیل می گردد: بخش اول با تبیین اجمالی مضمون قاعده ی الواحد و سیر تاریخی آن آغاز می شود و با نگاهی گذرا به شرایط اجتماعی و جهان فکری غزالی، ادامه خواهد یافت. بخش دوم نیز به طرح و نقد دیدگاه های غزالی در باب اصل قاعده ی الواحد و نیز تطبیق آن بر خداوند اختصاص دارد.
محدوده کارایی عقل در اسلام
محدوده کارایی عقل در اسلام تا کجاست و در چه جایی و تا کجا می‌توان از آن بهره برد؟
دچار اشتباه نشدن عقل در تفسیر قرآن کریم
چگونه می توان گفت که عقل در تفسیر قرآن کریم دچار اشتباه نمی شود؟
عواملی که موجب لغزش عقل و اندیشه
قرآن کریم چه عواملی را موجب لغزش عقل و اندیشه می‌داند؟
مبانی حجیت قرآن کریم در نظر مرحوم میرزا مهدی اصفهانی: معرفت عقل و علم
در این گفتار، مطالبی از میرزا مهدی اصفهانی (1303- 1365 ق.) می‌خوانیم. اصفهانی بر این باور است که معرفت خدا و عقل و علم اساس قرآن است. البته مراد معرفت فطری است نه معرفت احاطی. هم چنین عقل را نوری الهی می‌دانید و معنای اصطلاحی فلسفی را برای آن قائل نیست. او علم را نیز از سنخ نور می‌داند نه از سنخ مفاهیم و تصورات. میرزای اصفهانی عقل و علم را مبنای اصلی عقیده به دین و حجیّت قرآن می‌داند.
باروري عقل از وحي
از جمله ويژگي‌هاي بارز آيات قرآن دعوت مخاطبان به تعقّل، تدبّر و استنتاج است؛ اما در باب استقلال عقل در معارف مربوط به مبدأ و معاد، به آساني نمي‌توان قرآن را موافق يا مخالف دانست؛ هرچند در هر سو گروه زيادي از انديشمندان وجود داشته يا حتي نحله‌هاي علمي پديد آمده باشد. روايات شيعي نيز كه در اصلِ ارزش و اعتبار عقل هم‌سو با قرآن است و بر رابطة تنگاتنگ عقل و وحي تأكيد دارد، بي‌نيازي عقل از وحي در دستيابي به فروع آن معارف را برنمي‌تابد. اين مقاله با پرهيز جدي از بحث‌هاي دامنه‌دار در بين نحله‌هاي فكري و با قصر نظر بر پاره‌اي از آيات و روايات كليدي، به اين نتيجه دست يافته است كه در نگاه دين، عقل موهبتي است الهي براي دريافت معارف رباني از سرچشمة وحي، و بیان می‌دارد که وحي بهترين منبع تغذية عقل و عقل، مخاطب اصلي وحي است.
عقل در نظرگاه ميرزا مهدى اصفهانى
حجّيّت عقل در ديدگاه آيت‌الله ميرزا مهدى اصفهانى (1303ـ1365 ق.) در حوزه‌هاى مباحث نظرى و اصول اعتقادى و مباحث اصول فقه، محور اصلى اين گفتار است كه براساس نوشته‌هاى ميرزامهدى اصفهانى تدوين شده است.
ميرزا مهدى اصفهانى امور را به دو گونه تقسيم مى‌كند: يكى امور عقلى كه هر عاقل، مستقل از دين و آيين، مى‌پذيرد. دوم امور شرعى كه عقل هيچ عاقل، بدان دست نمى‌يابد و ناگزير، بايد از منابع وحى دريافت. نگارنده به نقدهاى برخى ناقدان بر ديدگاه ميرزامهدى اصفهانى نيز پاسخ مى‌دهد.
نسبت عقل و شرع
نسبت عقل و شرع براساس ديدگاه‌هاى آية‌الله ميرزا مهدى اصفهانى (1303ـ1365 قمرى) موضوع اين گفتار است. ميرزاى اصفهانى عقل را نورى مى‌داند كه خداوند به انسانها مى‌بخشد و حجّت خود بر آنها قرار مى‌دهد، حجّيّت تمام حجّتهاى ديگر به عقل برمى‌گردد. البتّه احكام شرعى براساس كسر و جبر مصالح و مفاسد، تشريع مى‌شود. و اين تشريع ـ به حكم عقل ـ فقط كار خداوند حكيم است.
بهتان ابن تیمیه به شیعیان
برگرفته از کتاب منهاج السنه و شرح شرائع الاسلام
رابطه عقل و دین
با توجه به پیشرفت‌های فراوان دنیای امروز با تکیه بر عقل بشری دیگر چه نیازی به دین هست؟ و اگر هست، عقل در آن چه جایگاهی دارد؟
کاستی های عقل ابزاری
از پایان قرن نوزدهم، به تدریج محدودیت‌ها و کاستی‌های عقل ابزاری برای جامعه علمی آشکار شد. این محدودیت‌ها از دیرباز مورد توجه فیلسوفان عقل‌گرا و حتی حس‌گرا بود.
اهمیت و جایگاه عقل
از دیدگاه امام علی(علیه السلام) بی نیاز کننده ترین ثروت عقل و خرد است؛ امام(علیه السلام) در توصیه به فرزندشان امام حسن(علیه السلام) می فرمایند:
عقل و خرد
از دیدگاه امام علی(علیه السلام) جایگاه عقل و خرد در زندگی فردی و اجتماعی چگونه است؟
عقل زن و مرد
گاهى گفته مى شود كه عقل مرد بيش از عقل زن است و تجارب گذشته و حال نيز مؤکد اين مطلب مى باشد آيا چنين گفته اى صحيح است؟