نگاهی به فرمان منسوب به امام جعفر صادق (ع)

میان ائمه‌ی دوازده‌گانه‌ی تشیع اثنی عشری، بدون شک امام صادق (ع) دارای جایگاه خاصی هستند و مرتبه‌ی روحانی و علمی ایشان موردقبول علمای شیعه و سنی و مشایخ صوفیه است. در بین علویان و بکتاشیان آناتولی، گذشته از جایگاه روحانی و علمی آن امام همام، شهرت امام صادق (ع) بیشتر به خاطر متنی است که در میان علویان و بکتاشیان، بدیشان منسوب می‌شود. این متن که فرمان (در ترکی Buyruk) نامیده می‌شود، یکی از اصلی‌ترین متونی است که به شرح باورها و آیین‌های علویان و بکتاشیان می‌پردازد. انتساب این متن به امام جعفر صادق (ع) و جایگاه محوری آن در باورهای علویان می‌تواند دلیلی اساسی بر پیوستگی اعتقادی جامعه‌ی علویان آناتولی با تشیع اثنی عشری باشد. هدف از این مقاله بیان این جایگاه و معرفی کلیاتی از این «فرمان» است.

بررسی سخن پیشوای حنفیان: لولا السنتان لهلک النعمان

ابوحنيفه، نعمان بن ثابت، نزد کساني از دانشمندان سال‌های زندگي خود، زانوي شاگردي بر زمين زده بود. از او – در اين مسير – سخني گزارش کرده‌اند که دربردارنده کارگشايي ويژه براي دو سال از سال‌های دانش‌اندوزی و نيز ستايش بلند و کارآمدي برجسته يکي از آموزگارانش است: «لو لا السنتان لهلک النعمان». گروهي از نويسندگان امامي مذهب، پس از رخ‌نمایی از اين گفته در نوشته‌ای سده سيزدهمي، اشاره‌ی آن را به سوي امام صادق علیه السلام و شاگردي دو ساله ابوحنيفه نزد آن بزرگوار دانسته‌اند. در اين نوشتار، با يادآوري بهانه‌های گريز ابوحنيفه از امام صادق علیه السلام و زمینه‌های گرايش او به زید بن علي علیه السلام نشان داده می‌شود که اين سخن به زيد اشاره دارد و هموست که در اين جمله بحث برانگيز مورد ستايش قرار گرفته است، زيرا – در يک کلام – ابوحنيفه خويشتن را در جهان دانشورزي، حبيبِ زيد و وامدارش و رقيب امام صادق علیه السلام و هم قطارش می‌دیده است.

امام صادق (ع) از نظر اهل سنت (2)

از امام صادق علیه السلام مناظرات و پرسش و پاسخ هایی نقل شده که بیشتر آنها میان آن حضرت و ابو حنیفه اتفاق افتاده است.

امام صادق (ع) از نظر اهل سنت

همه مسلمانان (شیعه و سنی) برای خاندان پیامبر و اهل بیت علیهم السلام احترام و جایگاه خاصی قائل اند که نظیر آن را برای دیگران قائل نیستند. این علاقه و دلبستگی به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقطه اشتراک تمامی مسلمانان است و می تواند عاملی برای پیوند و نزدیکی آحاد جامعه اسلامی به یکدیگر باشد. امام صادق علیه السلام به عنوان یکی از مصادیق و افراد این خاندان ، علاوه بر جایگاه مذهبی ویژه اش در میان شیعیان ، مورد توجه اهل سنت بوده و می باشد.

معرفی و خلاصه کتاب پیشوای امام صادق علیه السلام

در دوران مبارزه با رژیم ستم شاهی و در زمانی که رهبری جامعه مهمترین مساله نهضت اسلامی بود رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای (دامت برکاته چند سخنرانی درباره تحلیل زندگانی امام ششم(ع) ایراد کرد که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحت عنوان «پیشوای صادق(ع)» توسط انتشارات سیدجمال و با همکاری واحد ایدئولوژی روزنامه جمهوری اسلامی تنظیم و منتشر گردید. تاریخ دقیق انجام سخنرانی معلوم نیست ولیکن بین سالهای 45 و 50 شمسی بوده است. کتاب «پیشوای صادق(ع)» در بین سالهای 58 تا 60 شمسی منتشر شده است.

تأملی در مکتب علمی – آموزشی صادق اهل بیت علیهم السّلام

برای همه آنان که به نظام های موفق علمی آموزشی می اندیشند مطالعه و بررسی مدرسۀ امام صادق علیه ‌السلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است و امروز جامعه اسلامی، در راستای یافتن یک نظام تربیتی آموزشی، به درک مشخصات این مکتب سخت نیازمند است.

در اینجا پرسش هایی از این دست مطرح می‌شود که آیا می توان مبانی هدف ها، روش ها و ویژگی های یک نظام آموزشی را از بررسی حیات امام صادق علیه‌السلام به دست آورد؟ نگارنده بر این باور است که ضمن امکان استحصال چنین نظامی برای کشف ابعاد و ویژگی های این مدرسه گویا ترین اسناد روایات وارده از خود امام ششم است، هرچند تبیین حقیقت مورد نظر فراتر از حد یک مقاله است.
نویسنده کوشیده است با استناد به این روایات، شمایی از خصوصیات مدرسه را بازگو نماید. تعریف علم، هدفمندی آن، نوع گزینش استاد و دانشجو و جامعیت این مدرسه، اولویت ها و برآیند آموزشی آن، از نکاتی است که در این نوشته مورد توجه قرار گرفته اند.

بررسی موضوع شهادت رسول خدا صلّی الله علیه و آله

بی شک یکی از موضاعات مهم قابل بررسی بحث شهادت رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله است که هم روایات اهل سنّت و هم در روایات شیعه به آن پرداخته شده است. در برخی روایات آمده است که زنی یهودی رسول خدا صلّی الله علیه و آله را مسموم کرد؛ در برخی روایات آمده است که رسول اکرم صلّی الله علیه و آله به وسیله یکی از زنانش مسموم و شهید شد؛ و موارد دیگر که در این نوشتار به خاطر اختصار به برخی از آن ها اشاره ای می کنیم و در پایان جمعبندی خود را ذکر می نماییم.

علمای اهل سنت و امام زمان علیه السلام – سید اسد الله هاشمی شهیدی

بیشتر دانشمندان بزرگ اهل سنّت و بلکه اکثریت قریب به اتّفاق آنان، عقیده دارند که «مهدی موعود» واقعیت دارد و می گویند: او از دودمان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و فاطمی و علوی و از نسل امام حسین علیه السلام است؛ ولی در آخر الزمان متولّد می گردد و در سنین جوانی دنیا را پر از عدل و داد می نماید.
در میان این عدّه که حضرت مهدی علیه السلام را از نسل امام حسین علیه السلام می دانند، کسانی بوده و هستند که با وجدانی پاک و بیدار یا به ملاحظه رعایت امانت در نقل حدیث و تاریخ، در کمال صراحت گفته اند: این مهدی موعودی که از دودمان پاک پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم و از نسل امام حسین علیه السلام است، کسی جز فرزند برومند امام حسن عسکری علیه السلام نیست.
این عدّه، بدون توجّه به وابستگی هایی که معمولاً علمای عامّه به حکومت های طاغوتی بنی اُمیه وبنی عباس داشته اند و به دور از هرگونه تعصّب، صریحاً اعلام داشته اند که: ابوالقاسم، محمّد بن الحسن العسکری علیه السلام همان که در سال 255 هجری(یا سنوات دیگر به قول آنها) در شهر «سامرا» و در خانه امام حسن عسکری علیه السلام متولّد شد و به عقیده شیعه، امام دوازدهم است، همان «مهدی موعود» است؛ زیرا مجموع روایات صحیح و معتبری که بزرگان اهل سنّت درباره «مهدی منتظر» نقل کرده اند تنها با او قابل تطبیق است، ونمی تواند شخصی غیر از او باشد.

نعمت های فعلی برای طلاب

حضرت صادق علیه السلام از جد بزرگوارشان مولی الموحدین امیرالمؤمنین علیه السلام نقل می فرمایند: خیلی به ندرت، کم پیش می آید که نعمت پشت کرده باشد و دوباره بخواهد اقبال نماید. اگر دوره ی ادبار پیش آمد، دیگر کار از کار گذشته است. دیگر جز حسرت و ندامت چیزی برایتان باقی نمی ماند. طلایی […]