چیستی امامت
امامت چیست، چه ارکانی دارد و دغدغه‌ی اصلی در امامت کدام است؟
بررسی رویکرد شیعه پژوهانه امیرمعزی و مدرسی طباطبایی
امیر معزی و مدرسی در عین افتراق در چند نکته اشتراک دارند: هر دو غالیانی از قبیل ابوالخطاب و متهمان به غلوی نظیر مفضل را متعلق به یک جبهه فکری و اجتماعی می دانند و در نهایت همه را غالی می دانند؛ هر دو به وجود یک جریان ضد غالیانه در امامیه در عهد حضور امامان یا پس از آن باور دارند.
تحقیقی جالب درباره امامت
اِمامَت، در لغت به معناي پيشوايى و رهبري و در اصطلاح به معناي مقامى كه دارندة آن (= امام) رياست امور دينى و سياسى مسلمانان را برعهده دارد. دربارة معناي امامت، حدود وظايف امام و چگونگى انتخاب او، عقايد مختلفى در ميان مسلمانان وجود دارد كه در اينجا مهم‌ترين آنها توضيح داده مى‌شود: .I امامت نزد […]
تحقیقی جالب درباره امامیه
اِماميّه، عنوان يكى از مذاهب اسلامى كه نقشى اساسى در شكل‌گيري فرهنگ و تمدن اسلامى ايفا كرده است. شيعة اماميه كه به اختصار در زبان عام شيعه، و در زبان فقها اماميه هم خوانده مى‌شود، امروزه مذهبى با ويژگيهاي مشخص است كه بدان مذهب جعفري، يا اثناعشري نيز اطلاق مى‌گردد. در تداول كنونى ميان اصطلاحات […]
بیست و دومین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت
بیست دومین نشست تخصصی «تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه (ع)» روز سه‌شنبه 13 بهمن 1394 به میزبانی جامعه الزهراء (س) در سالن جلسات مدیریت این مرکز برگزار شد.
در ابتدای این جلسه حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی گفت: بحث ما در باب کیسانیه به دو بخش واقعیت‌های تاریخی در مورد این جریان به‌عنوان فرضیه پژوهش و بخش مربوط به معتقدات این جریان تقسیم شد و بیان کردیم که با تحلیل آنها می‌توان هسته‌ای از هسته‌های جریان شیعی را بازشناسی کرد.
بیست و یکمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت
سخنران جلسه در ابتدا با مروری بر مباحث گذشته به این نکته اشاره کرد که چیزی که بعدها کیسانیه نامیده شد موج تشیع باقیمانده قبل از عاشورا بود. وی افزود: این موج، پس از عاشورا شکل تازه‌ای به خود گرفت و جریان اصلی که از این موج بهره برد و آن را در قالب حرکت اجتماعی سیاسی رهبری کرد جریان محمد حنفیه و مؤثرتر از او مختار بن ابی عبیده بود. وی به ارائه شواهد از منابع فرق و مذاهب و مقالات نگاری در جلسه قبل اشاره کرد و گفت: حاصل این اطلاعات این بود که منابع نخستین برای کیسانیه به‌عنوان یک گروه، در دوره اول اعتبار و ارزشی قائل نیستند و اگر هستند با نام مختاریه خلص و کیسانیه خلص می‌شناسند. این اطلاعات در کتب تاریخی به‌طور مفصل‌تر و روشن‌تر وجود دارد.
بیستمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت
در ابتدای این نشست، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی بر مباحث جلسه گذشته مرور کرد و گفت: در باب کیسانیه و تاریخ شیعه در این دوره یک مجموعه اسناد اولیه داریم که مهم‌ترین منابع برای تحلیل این دوره است. غیر از اشعار باقیمانده از کیسانیه و قطعه کوتاهی از حسن بن محمد حنفیه که از آن سخن خواهیم گفت دو منبع مهم ما کتب مقالات نویسی دوره اول و کتب تاریخی اولیه‌ای که از کیسانیه یادکرده‌اند است.
وی افزود: در این زمینه از کتب مقالات آغاز کردیم و اشاره کردیم از این کتاب‌ها مقالات الفرق سعد بن عبدالله و کتاب مقالات الاسلامیین و بخشی از کتاب ناشی اکبر مدنظر است. از چند مورد دیگر نیز ذیل بحث خواهیم گفت تا به اسناد تاریخی برسیم.
نوزدهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت
سخنران جلسه ضمن بازخوانی مطالب جلسه گذشته بر این نکته تاکید کرد که دیدگاه غالبی که از ناحیه اهل سنت تبلیغ شده و بعدا به برخی از نویسندگان شیعی هم سرایت کرده و به عنوان یک طرح عمومی در تعریف کیسانیه امروز تبدیل شده، این است که کیسانیه خط غلو است و یک جریان انحرافی است که از بیرون تشیع وارد شیعه شده است.
هجدهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت
سخنران جلسه در ابتدا به بازخوانی مباحث گذشته پرداخت و گفت: بحث ما درباره کیسانیه بود. در این زمینه مباحث را در دو بخش شخصیت محمد حنفیه و خاندانش و شکل گیری جریان معروف به کیسانیه تفکیک کردیم. این تفکیک وضعیت تاریخی شرایطی که در آن دوره پیش آمد کلید حل بعضی از پیچیدگی های تاریخی این دوره است.
هفدهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام + صوت
سخنران در ابتدای جلسه به جمع‌بندی از مباحث جلسات گذشته پرداخت و گفت:تشیع پس از دوره تاریخی عاشورا، در جریانی تمرکز پیدا کرد که رهبری آن به دست محمد حنفیه بود و بعدها به نام کیسانیه معرفی شد و گفته شد که اولین فرقه رسمی شیعه است. برداشت و تحلیل ما این است که اساساً انتسابهایی که به‌عنوان کیسانیه و یا مختاریه و مانند آن مطرح شد انتسابهایی است که در حاشیه جریان اصلی تشیع به وجود آمد؛ به تعبیر دیگر در این دوره تاریخی باید بین جریان تشیع اجتماعی و اعتقادی که در متن جامعه وجود دارد و آن چیزی که به‌عنوان حاشیه پدید می‌آید و بعداً توسط مخالفان بزرگ می‌شود باید بین این دو تفکیک قائل شد؛ یعنی شناخت تاریخ تشیع در این دوره مرهون بازخوانی اطلاعاتی است که بتواند بین این خطوط مختلف تفکیک ایجاد کند.
شانزدهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام
در ابتدای جلسه حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی با یادآوری مباحث گذشته در باب «جریان محمد حنفیه در مدینه» بر این نکته تأکید کرد که در این بخش چند ادعا را دنبال می‌کنیم. وی گفت: ادعای اصلی این است که جریان تشیع اعتقادی بعد از عاشورا توسط خط محمد حنفیه در مدینه پی گیری شد. اهمیت این دوره تاریخی این است که در میان دوران امامت امام حسین (ع) و شکل‌گیری امامت اجتماعی و فرهنگی امام سجاد (ع) قرار دارد. این دوره، مقطعی است که تشیع، نیازمند رهبری اجتماعی است و در عرصه فرهنگی و علمی به محمد حنفیه و خاندان او می‌انجامد.برای اثبات این معنا یک گام را برداشتیم تا نشان دهیم شرایط شیعه در این دوره خاص است و پراکندگی آن نیازمند یک رهبری واحد دارای جایگاه مقبول و مشروع است. با ذکر شرایط آن زمان، اشاره کردیم که این ویژگی‌ها در محمد حنفیه وجود دارد؛ او خودش را عهده‌دار این مسئولیت در این دوره تاریخی می‌داند.
پانزدهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام
به گزارش معاونت پژوهش، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر “محمدتقی سبحانی” با مروری بر مباحث جلسات گذشته، خلاصه‌ای از نظریه خویش را در باب تاریخ تفکر امامیه نخستین و دوران مدرسه مدینه بیان کرد و گفت: حاصل نگاهی که درباره مدرسه مدینه تا دوره اول ارائه شد، این بود که اهل‌بیت (ع) و جریان اصلی شیعه پس از رحلت پیامبر (ص) به این‌سو، یک راهبرد اساسی را در مواجهه با انحراف از خط امامت دنبال کردند.
چهاردهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام
چهاردهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه (ع) روز سه‌شنبه 12 آبان 1394 با سخنرانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی و با حضور اساتید، طلاب و پژوهشگران حوزه تاریخ اسلام در سالن جلسات معاونت پژوهشی جامعه الزهراء (س) برگزار شد.
سیزدهمین جلسه تاریخ کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم السلام
اولین جلسه از دومین دوره جلسات «تاریخ کلام امامیه» در تاریخ 94/08/05 در «جامعة الزهرا» و به همت «معاونت پژوهشی» این مرکز با حضور «حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی» و «جناب آقای دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی» برگزار گردید که سیزدهمین جلسه مسلسل آن به‌حساب می‌آمد. شایان‌ذکر است که 12 جلسه گذشته این موضوع در «مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره)» وابسته به «جامعۀ المصطفی العالمیه» برگزار شده است که در این جلسه به‌مرور مباحث این جلسات گذشت.