شایع‏ ترین ویژگى‏هاى افراد وسواسى عبارت است از:

۱ – همواره افکار و اعمال خاصى، ذهن این گونه افراد را اشغال مى‏کند.

۲ – آنان احساس مى‏کنند این اشتغالات ذهنى (افکار وسواس)، به صورت اجبارى و به صورت مداوم، ذهن آنها را اشغال کرده است.

۳ – افکار و اعمال وسواسى، براى اشخاص مبتلا رنج‏آور، غیرقابل کنترل و نامطلوب و غیرقابل قبول است.

۴ – فرد مبتلا، افکار و اعمال وسواسى را غیرمنطقى مى‏داند؛ اما قادر به کنترل آنها نیست.

۵ – چنین شخصى احساس مى‏کند باید با این افکار و اعمال وسواسى، مقابله کند؛ اما مى‏ترسد اضطرابش افزایش یابد.[۱]

 ۶ – احساس اضطراب شدید مى‏کند.

علل به وجود آمدن وسواس

تحقیقات انجام گرفته توسط متخصصان در زمینه آسیب‏شناسى بیمارى وسواس، عوامل گوناگونى را در بر دارد که به صورت خلاصه به آنها اشاره مى‏شود:

۱ – عوامل زیست شناختى

الف. براساس مطالعاتى که روى سیستم عصبى و مغز افراد مبتلا به وسواس شده است، در افراد مبتلا به وسواس شدید، بطن‏هاى چپ مغزى گشادتر و حجم هسته‏هاى دمدار کمتر باشد.

ب. توارث: مطالعات ژنتیکى نشان مى‏دهد در موارد بسیار کمى، این اختلال ارثى است. تحقیقاتى که روى دوقلوهاى یک تخمکى شده، نشان مى‏دهد میزان بروز این اختلال نسبت به دوقلوهاى دو تخمکى بیشتر است. همچنین در خویشاوندان نسبى درجه اول این اختلال بیشتر دیده مى‏شود.[۲]

۲ – عوامل محیطى

عوامل محیطى مثل یادگیرى و مشاهده الگوها، نقش بسیار مؤثرى در شکل‏گیرى وسواس دارد.

برخى نیز اضطراب، ترس و کم‏رویى، عدم امنیت، ضعف روحى و تحولات ایام بلوغ را در ایجاد وسواس، مؤثر مى‏دانند و بعضى هم منشأ اجتماعى را در آن دخیل مى‏دانند و عواملى را در تشدید وسواس مؤثر مى‏بینند؛ از قبیل بیمارى و ناتوانى جسمانى و یا محیط زندگى، اختلافات خانوادگى، توقعات  بیش از حد والدین از فرزندان (سخت‏گیرى‏هاى بى‏مورد، نسبت به فرزندان)، عدم اطلاع کافى از احکام دینى و…  .

به طور کلى افرادى که در چنین شرایط خانوادگى قرار گیرند، یا برخى از اعضاى خانواده به وسواس مبتلا باشند و همین طور عوامل اضطراب‏زا در فرآیند رشد آنها وجود داشته باشد، زمینه ابتلا به بیمارى وسواس را بیشتر از دیگران دارند.

پی نوشت ها

[۱] – اقتباس از: حسین آزاد، آسیب‏شناسى روانى، انتشارات بعثت، چاپ چهارم، پاییز ۱۳۷۶٫

[۲] – اقتباس از: کاپلان سادووک، خلاصه روانپزشکى، ترجمه نصراللّه‏ پور افکارى.