آیا نظریه انتصاب لطمه زدن به ولیّ فقیه نیست؟
در این‌جا دو احتمال وجود دارد:
یک. تضعیف اصل ولایت فقیه
نظریه‌ی انتصاب، مقبولیّت اصل ولایت فقیه را در عقیده‌ی مردم تضعیف می‌کند؛ زیرا مردم نمی‌پذیرند خدا کسی را به ولایت بر آنان معیّن کند.
نقد و بررسی
یکم. مسئله‌ی مذکور –که سعی می‌شود به عنوان یکی از افکار عمومی ثابت و مسلّم جامعه تلّقی می‌شود- اندیشه‌ای ناسازگار با مبانی دینی است و با واقعیات جامعه‌شناختی و فرهنگ جوامع اسلامی نیز ناسازگار است. جامعه‌ی اسلامی، از آغاز در مدینه با ولایت انتصابی پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شکل گرفت. در مکتب تشیّع نیز ولایت انتصابی معصومین (علیهم السّلام) از مسلّمات مذهب به شمار می‌آید.
درباره‌ی ولیّ فقیه در عصر غیبت نیز، تجربه‌ی تاریخی انقلاب اسلامی ایران، با پذیرش قاطع ولایت امام خمینی (ره)، نشان داد که مبنای نصب هرگز نمی‌تواند مایه‌ی ضعف اعتقادات مردم در امر ولایت –چه ولایت معصومان (علیهم السّلام) و چه ولایت فقیه- شود.
دوم. اثبات یا انکار مسائل دینی، روش خاصّ خود را دارد. این‌که «نظریه‌ی انتصاب، مقبولیّت اصل ولایت فقیه را در عقیده‌ی مردم تضعیف می‌کند»، از نظر علمی نمی‌تواند دلیل انکار نظریه‌ی انتصاب قرار گیرد. اثبات یا انکار نظریه‌ی انتصاب، باید مبتنی بر عقل یا نقل باشد؛ حال آن‌که این مسئله نه دلیل عقلی دارد و نه نقلی.
دو. از دست دادن مقبولیّت
از آن‌جا که در نظریه‌ی انتصاب، مشروعیّت تصرّفات ولیّ فقیه منوط به انتخاب مردم نیست، مردم احساس همیاری و مشارکت کمتری در امر حکومت می‌کنند؛ لذا ولیّ فقیه مقبولیّت خود را از دست داده و از یاری مردم بی‌بهره می‌شود.
نقد و بررسی
یکم. تجربه‌ی تاریخی انقلاب اسلامی ایران، خلاف این نتیجه را ثابت کرده و می‌کند. حضور مردم در صحنه‌های مختلف در جریان شکل‌گیری جمهوری اسلامی و مراحل پس از آن، اگر بی‌نظیر نباشد، در جوامع بشری امروز کم نظیر است. این حضور صرفاً متکّی به اعتقاد دینی مردم، به لزوم و وجوب شرعی پیروی از ولیّ امر است که بازگویی همان نظریه‌ی نصب می‌باشد.
دوم. در این احتمال فرض شده است که در نظریه‌ی انتصاب، مشارکت مردم در امر حکومت نادیده گرفته شده است؛ در حالی که در نگرش اسلامی در کنار مشروعیّت الهی، مقبولیّت و اقبال عمومی در کار بست قدرت و اعمال آن نیز ملاحظه گردیده و اعمال ولایت بدون خواست عمومی انجام نمی‌پذیرد.[۱]
منبع: دین و سیاست، ولایت فقیه، جمهوری اسلامی؛ دفتر نشر معارف – تدوین و تألیف: حمیدرضا شاکرین، غلیرضا محمدی
[۱]– برای آگاهی بیشتر ر.ک: شاکرین، حمید رضا، مشروعیّت چیست (مقاله)، پرسمان سال دوم، شماره‌ی هفتم، فروردین ۱۳۸۲٫
پاسخ دهید