شناسایى اندیشه و سیره سیاسى هر فرد، علاوه بر آنکه نمایانگر باورها و نقش‌آفرینی آن‌ها در تعیین رفتار سیاسى است، نشانگر درک درست وى از ساختار سیاسى جامعه نیز هست. اهمیت این موضوع، زمانى دوچندان است که یک شخص با توجه به جایگاه علمى، معنوى و اجتماعى و جریان‌های فکرى و سیاسى عصر خویش، به تحلیل ساختار سیاسى پرداخته و متناسب با آن با تکیه بر اصول اعتقادى خویش، به ارائه رفتار متناسب با وضعیت سیاسى بپردازد. با توجه به وضعیت ویژه حاکمیت بنی‌عباس و تلاش آنان در کنترل رفتار سیاسى شیعیان و ائمّه اطهار (ع)، این نوشتار با روش تحلیلى ـ توصیفى به بررسى اندیشه و رفتار سیاسى امام رضا (ع) در مقابل رفتارهاى سیاسى بنی‌عباس پرداخته است. از یافته‌های مهم این پژوهش، می‌توان به تلاش امام براى برون‌رفت شیعه از فضاى تقیه به‌صورت مقطعى، طرح مسئله امامت توسط امام و تبیین عدم مشروعیت سیاسى خلفاى عباسى اشاره کرد.