درست است که یوگا امروزه در کشور ما با نام کمیته یوگای ایران و به عنوان یک ورزش مطرح است؛ اما اساتید و مربیان یوگا آن را به عنوان یک مسلک ماواریی و به عنوان یک عرفان مطرح می کنند و اصلاً قبول نمی کنند که یوگا تنها یک ورزش است

آن ها به صراحت می‏گویند که یوگا راه رسیدن به سعادت و عالم معناست. اگر به یوگا به عنوان ورزش نگریسته شود، اشکالی ندارد، اما اگر به عنوان یک سری آموزه های معنوی در نظر گرفته شود، آن گاه جای بحث است.

با این نگاه دیگر نمی‏توان با خوش بینی برخورد کرد و گفت یوگا در کشور ما معارضه‏ای با دین و معارف اسلامی ندارد، چرا که همان ادعای نجات و سعادت که رسولان الهی داشته‏اند، الان در یوگا پرچم آن را برداشته‏اند و ندای تکامل سر می‏دهند، مروجان داخلی یوگا در مواجهه با متدینان و علما ادعا می‏کنند که یوگا فقط ورزش است و با اعتقادات اسلامی کاملاً همسوست؛ اما در حلقه های بالاتر یوگا و خصوصاً در کتاب هایی که مبانی یوگا را توضیح داده اند، بسیاری از مسلمات دینی و اسلامی نفی می شود و یوگا به عنوان «جایگزین دین» که می تواند انسان ها را به سعادت و تعالی برساند، معرفی می شود.

مثلاً در کتاب «گنجینه اسرار یوگا» تألیف و ترجمه سید جلال الدین موسوی نسب( مروج یوگا در ایران که نظریاتش در باب یوگا برای طرفداران آن حرف آخر محسوب می شود)، به کرات از عرفانی بودن یوگا سخن رفته است. این کتاب یکی از ۲۵۰ عنوان کتابی است که در ترویج یوگا به زبان فارسی نوشته شده و شش بار تجدید چاپ شده است.

موسوی نسب به شدت با ورزش خواندن یوگا مخالف است و می گوید که یوگا به عنوان یک آیین و عرفان باید مطرح شود: «معتقدم آن هایی که یوگا را ورزش می نامد، به فرهنگ خیانت می کنند تا دشمنان ملی را شاد کنند.» او معتقد است که ادیان الهی از جمله دین اسلام، ناقص بوده اند و یوگا آیین کامل است و می گوید: «تمام ادیان از جمله اسلام و مسیحیت متناسب با زمان و شعور انسان هر یک درک خاصی از عملکرد ذهن داشته اند که اغلب نارسا بوده و موجب اختلاف شده است.» وی ضمن این که اسلام را نارسا معرفی می کند، صریحاً به اذکار شرک آلود که هندوییسم در تقدس شیوا ـ یکی از خدایان هندو ـ به کار می برد، توصیه می کند و می گوید که ذکر «ام ناما شیوایا» (من در مقابل شیوا سر تعظیم فرود می آورم) دارای اثر خاص روحی است.

اگر عرفان به معنی راهی است که به رضایت خداوند که هم مبدأ هستی است و هم بازگشت همه چیز به اوست؛ ختم می شود، با چه اطمینانی ادعا می شود  که یوگا انسان ها را به این رضایت می رساند؟! گیریم که بیداری کندالینی در بدن حقیقت داشته باشد، قصه چاکراها و نادی ها همگی درست باشد، به  فرض که انسان بتواند در سایه یوگا، تنش های روانی و استرس های روحی خود را کاهش دهد و با یادگیری چند هزار تکنیک در یوگا به انضباط ذهنی هم دست یابد، دست آخر چه تضمینی وجود دارد که با این امور، رضایت خداوند حاصل شود؟

اگر منظور از عرفان، رسیدن به قدرت های غیر عادی است که مرتاضان ادعا می کنند؛ باید گفت:  این گونه قدرت ها ضمن این که با معجزات و کرامات اولیای الهی، تفاوت ماهوی دارد و دو گونه محسوب می شوند، اولاً مخصوص یوگی ها و مرتاضان نیست؛ ثانیاً، این گونه قدرت ها به خودی خود دلیل بر هیچ مزیتی نیست، چه رسد به این که روشنگر راه حقیقت و عرفان ناب و معنویت راستین باشد.

بنابراین، بسیاری از مبانی یوگا با معارف دینی سازگاری ندارد، در یوگا، همچون دیگر ادیان و معنویت های هندی، مفهوم تناسخ تبلیغ می شود، تناسخ به معنی حلول روح انسان به یک کالبد جدید در دنیاست؛ یعنی روح، پس از مرگ انسان به عالم برزخ یا قیامت یا عوالم دیگر منتقل نمی شود، بلکه در  همین عالم در قالب و جسمی جدید (مثلاً یک جنین، حیوان، گیاه یا چیزهای دیگر) وارد می شود و حیات جدیدی را تجربه می کند و همین طور پی درپی در زندگی های مکرر، به حیات خود ادامه می دهد. با این تبیین، کسانی که به تناسخ معتقدند، به عالم برزخ و رستاخیز اعتقادی ندارند و بدون این که به قیامت و رستاخیز نیازی باشد و حساب وکتابی لازم بیاید، به زندگانی های مداوم روح، در دنیا دل می بندند.

از دیگر مباحثی که پیرامون یوگا باید به آن اشاره شود این است که با کمی دقت در مبانی یوگا، در می یابیم که آموزه ها و تعلیمات در یوگا به گونه ای است که نه «باخدایی» از آن بر می آید و نه «بی خدایی». به عبارت دیگر در یوگا فقط به نام خدا بسنده شده و آنچه رکن و اساس یوگا است، «روان آرام و ذهن بسامان» است؛ بدون این که ذهن و روان با خدا نسبتی روشن داشته باشند و بدون این که از ذهن و روان، چیزی به نام خدا جست وجو شود، لذا آن چه در متون اسلامی، غایت سلوک معرفی شده، قرب خداست. چنین قربی در بطن خود، روان آرام و ضمیر روشن را به همراه دارد. روان آرام و ذهن سامان یافته، نه غایت و تمام حقیقت سلوک، بلکه شرط و یا لازمه ورود به سلوک معنوی است.

باید گفت، آن‏چه یوگا در این ساحت برای پیروانش به ارمغان می‏آورد، حداکثر پرورش انسانی متعادل است، نه انسانی راه یافته به معرفت الهی.

منبع:پرسمان