حکومت تیموریان از سال ۷۷۱ هجری در ماوراءالنهر آغاز شد و به مرور تا کناره های مدیترانه گسترش یافت. این حکومت از آغاز تا پایان، به لحاظ مذهبی، سنی حنفی بود. به روال حکومت های ترک گذشته، انتظار می رفت تیمور و جانشینانش نیز در حمایت از مذهب تسنن و محدود کردن تشیع بکوشند؛ ولی برخلاف این انتظار، آنان با وجود اعتقاد رسمی به مذهب تسنن، گرایش های شیعی از خود نشان دادند. اگرچه در طول تاریخ، پیش از تیموریان هم حکومت های سنی مذهبی بودند که به تشیع نظر مساعدی داشتند؛ ولی تیموریان در اظهار دوستی، به ویژه در پافشاری بر حق خلافت اهل بیت (ع) و اظهار دشمنی با امویان، بی رقیب ترین آنها بودند. بنابراین، مقاله پیش رو درصدد است شرایط منجر به بروز این گرایش را توصیف، و علل و عوامل آن را تا جایی که مستندات تاریخی اجازه می دهد، ریشه یابی کند. در مقام فرضیه به نظر می رسد چهار عامل فزونی جمعیت شیعه در قلمرو تیموریان، انتخاب رویکرد اعتزالی، اعتقاد به مذهب حنفی، و گرایش به تصوف، نقش اصلی را در نگاه مثبت تیموریان به تشیع داشته اند؛ هرچند از تاثیر علل فرعی، همچون موقعیت جغرافیایی این حکومت (واقع شدن خراسان در قلمرو اصلی تیموریان) و ترکیب کارگزاران و نخبگان آن نیز نمی توان چشم پوشید. این مقاله به روش تاریخی انجام یافته است.
گمانه زنی هایی در باب علل گرایش تیموریان به تشیع
مقاله ای از مسعود بیات
پاسخ دهید