در قرآن آمده است که مال یتیم نخورید. پس چرا در جنگ ها پیامبر اسلام(ص) و علی(ع) غنیمت می گرفتند در حالی که با کشته شدن کافر، اموالش به وارثش می رسید؟

پاسخ اجمالی

۱ – با این که قرآن می فرماید مال یتیم را نخورید[۱]ولی قیاس آن با اموال کافر حربی از جهت منطقی اشتباه است؛ چون خود قرآن در جای دیگری تمام اموال کافر حربی را در صورتی که با مسلمانان به نبرد برخیزند، از آنِ مسلمانان می داند:[۲]«و زمین ها و خانه ها و اموالشان را در اختیار شما گذاشت، و [همچنین] زمینى را که هرگز در آن گام ننهاده بودید و خداوند بر هر چیز تواناست».[۳]
لذا فقها گفته اند اگر مسلمانان به امر [پیامبر(ص) یا] امام(ع) با کافر حربى جنگ کنند، چیزهایى که در جنگ بدست می آورند به آنها غنیمت گفته می شود. و کفار حربى کسانى هستند که خون و مالشان و نیز اسیر کردن زنان و کودکانشان حلال باشد …[۴]
ناگفته نماند؛ کافر حربى که در سرزمین کفر، مسلمان شده، در صورت چیره شدن مسلمانان بر آن سرزمین، جان و اموال منقول وى مانند اثاث منزل، وسیله نقلیه، جواهر آلات و … محفوظ و محترم است و تعرّض به آنها جایز نیست، لیکن اموال غیر منقولش مانند زمین و خانه، غنیمت مسلمانان است.[۵]
۲ – انگیزه و هدف جهاد، از بین بردن توطئه ها و موانعی است که دشمنان در مسیر پیشرفت اسلام ایجاد می کردند. از طرف دیگر می بینیم غیر مسلمانانی که شرایط اسلام را رعایت می کردند با همان عقیده خود آزادانه در پناه قدرت اسلام در کنار مسلمانان زندگی می کردند و در مواقع زیادی با پیامبر(ص) و امامان(ع) به سؤال و جواب و بحث و مناظره درباره مسائل دینی خود می پرداختند و بر دین خود باقی بودند.[۶] در همین راستا اموال این دسته از کفار نیز به فرزندان یتیمشان منتقل می شد.
در پایان بیان این نکته ضروری است که قاعده عرفی پذیرفته شده در جنگ ها این است که جنگجویان، جان و مال خود را با ورود به نبرد در معرض خطر می انداختند بدین ترتیب که با کشته شدن فرد جنگجو و یا فرار او از صحنه نبرد، اموالش به دست دشمن می رسد و اساساً ارثی باقی نمی ماند تا در آن دخل و تصرفی انجام شود. به عبارت دیگر، شخص با ورود به جنگ همان طور که جان خود را به خطر انداخته بود، پذیرفته است که مالش در صورت شکست به دست دشمن بیفتد و بر همین اساس، خود جنگجو مال خود را نابود کرده و آنچه در نبرد از دست داده، عرفاً از اموالی به شمار نمی آمده که به یتیمانش منتقل شود و به همین دلیل در اینگونه موارد، تصرف در مال یتیم معنایی نخواهد داشت.

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. نساء، ۲، ۶ و ۱۰٫

[۲]. نک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۶، ص ۴۳۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، ۱۴۱۷ق؛  بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج ‏۴، ص ۲۳۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.

[۳]. احزاب، ۲۷٫

[۴]. امام خمینی، نجاه العباد، ص ۱۹۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق؛ نیز نک: نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام،   ج ۳۹، ص ۲۶۵، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق؛ طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروه الوثقی (المحشّٰی)، ج ۴، ص ۲۳۰ – ۲۳۱، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

[۵]. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج  ۲۱، ص ۱۴۳٫

[۶]. نک: «سازگاری جهاد با آزادی عقیده انسان ها»، سؤال ۶۸۵۸؛ «آزادی در دین و پرداخت جزیه»، سؤال ۵۰۳۴.