برای ارائه پاسخ دقیق، لازم است ماجرای کمک خواستن عقیل از علی(ع) را گزارش کنیم. گزارشه‌های تاریخی در این زمینه می‌گوید: «عقیل خدمت امام علی(ع) آمد و گفت: به من چیزى بده تا بدهکاری‌‌هایم را بپردازم. زودتر مرا رها کن تا از خانه‌ات بروم. على(ع) فرمود: اى ابا یزید! چه اندازه بدهکارى؟ گفت: صد هزار درهم؛ حضرت فرمود: به خدا قسم که من چنین پولى ندارم، ولى مى‏‌توانى صبر کنى تا سهم من از بیت المال داده شود و آن‌را با تو تقسیم کنم، و اگر براى اهل خانه چیزى لازم نبود همه آن‌را به تو مى‏‌دادم». عقیل گفت: بیت المال در دست تو است و تو مرا وعده به سهم خود از بیت المال مى‏دهى؟ تازه سهم تو چه اندازه است، و اگر همه آن‌را به من دهى چه خواهد بود؟ امام على گفت: «من و تو نسبت به اموال بیت المال مثل دیگر مسلمانان هستیم…».[۱]
با توجه به متن فوق، چند نکته قابل ذکر است.
۱ – مبلغ مورد درخواست عقیل نسبتاً زیاد بود.(صد هزار درهم)
۲ – امام(ع) ظاهراً چنین پول نقدی نداشت.[۲]
۳ – امام(ع) پذیرفته بود که با گرفتن سهمش از بیت المال آن‌را با عقیل تقسیم کند، و در صورت عدم نیاز خانواده تمام آن‌را به وی دهد.
۴ – توقع عقیل از امام(ع) این بود که از بیت المال آن مبلغ را به وی بدهد.
براین اساس امام علی(ع) در ایام خلافت خود اموال شخصی قابل توجهی نداشتند که بتوانند اضافه بر تأمین مخارج افراد واجب النفقه خود، مبالغ سنگینی را به عنوان قرض یا هدیه به دیگران بدهند.

منبع: اسلام کوئست

پی نوشت ها

[۱]. فَقَالَ أَعْطِنِی مَا أَقْضِی بِهِ دَیْنِی وَ عَجِّلْ سَرَاحِی حَتَّى أَرْحَلَ عَنْکَ قَالَ فَکَمْ دَیْنُکَ یَا أَبَا یَزِیدَ قَالَ مِائَهُ أَلْفِ دِرْهَمٍ قَالَ وَ اللَّهِ مَا هِیَ عِنْدِی وَ لَا أَمْلِکُهَا وَ لَکِنْ اصْبِرْ حَتَّى یَخْرُجَ عَطَایَ فَأُوَاسِیَکَهُ وَ لَوْ لَا أَنَّهُ لَا بُدَّ لِلْعِیَالِ مِنْ شَیْ‏ءٍ لَأَعْطَیْتُکَ کُلَّهُ فَقَالَ عَقِیلٌ بَیْتُ الْمَالِ فِی یَدِکَ وَ أَنْتَ تُسَوِّفُنِی إِلَى عَطَائِکَ وَ کَمْ عَطَاؤُکَ‏ وَ مَا عَسَى یَکُونُ وَ لَوْ أَعْطَیْتَنِیهِ کُلَّهُ فَقَالَ مَا أَنَا وَ أَنْتَ فِیهِ إِلَّا بِمَنْزِلَهِ رَجُلٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، ج ‏۲، ص ۱۰۸ و ۱۰۹، ناشر: علامه‏، چاپ اول، قم‏، ۱۳۷۹ ق‏.‏

[۲]. شاهد آن نیز خطبه امام حسن (ع) بعد از شهادت امام علی (ع) است: … و از طلا و نقره چیزى از خود به ارث نگذاشت مگر هفت صد درهم که از عطایش اضافه آمده بود و می خواست با آن پول براى خانواده خود خدمتکارى بخرد، مفید، محمد، الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد، محقق / مصحح: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‏، ج ‏۲، ص ۸، ناشر: کنگره شیخ مفید، چاپ اول، قم، ۱۴۱۳ ق‏.