چیستی ایمان یکی از مهم‌ترین مسائل مورد اختلافی بود که فرق کلامی و سیاسی قرن اول و آغاز قرن دوم هجری در قالب مکاتب فکری به بحث درباره آن پرداختند. این مسئله یکی از ریشه‌ای‌ترین مسائل اختلافی فرقه‌های خوارج، مرجئه و شیعه است. امام صادق (ع) با تعریف اسلام و ایمان و تحدید حدود این دو مفهوم، صورت‌بندی جدیدی از مفهوم متدرج ایمان ارائه کرد که از سویی در ارتباط با نظریه امامت ایشان و از سوی دیگر، راه‌حل جدیدی بر این مسئله تلقی می‌شد. در این مقاله سعی شده است تا مقایسه‌ای میان نگاه فِرَق مختلف به این مقوله بیان‌شده و دیدگاه امام صادق (ع) نیز در مقایسه تشریح گردد.