مسلماً شناخت، زمینه ساز اعتقاد و ایمان است که برای آدمی عمل و تعهّد را به ارمغان می‌آورد. چنانچه امیر بیان حضرت على علیه‌السلام بیان کرده‌اند که ارزش و منزلت هر کسى [به اندازه‏] معرفت او است[۱]. در قرآن و احادیث، شناخت امام و اعتقاد به او، از اهمیتى ویژه برخوردار بوده و امرى واجب براى هر شخص مؤمن و متدین دانسته شده است. شناخت امام، پیوندى ناگسستنى با معرفت خدا و پیامبر دارد و زمینه‏ساز بینش عمیق در دین و منش درست و پسندیده در زندگى است.

«امام»، پیشوا، راهنما و راهبر انسان‏ها به سوى تکامل و تعالى و حجّت و خلیفه خدا بر روى زمین است. «امام»، انسان کامل، برگزیده خالق، معصوم و پاک‏سرشت و واسطه فیض الهى است و مقامى‏ بس والا در میان آفریده‏هاى خداوند دارد.

«امام» طریق وصول به «حقیقت» و مبیّن و مفسّر «شریعت» است و … همان گونه که اطاعت و تبعیت از امام و دوستى او، بایسته و واجب است، شناخت شخصیت و ویژگى‏هاى او نیز ضرورى است. در روایات و نصوص معتبر دینى نیز، سفارش خاصى به شناخت «امام» شده است. در یکى از روایات مشهور شیعه و سنّى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله آمده است: «هر کسى بمیرد در حالى که امام زمان خود را نشناخته باشد، به مرگ جاهلى مرده است»[۲]. و امام صادق علیه‌السلام این جاهلیت را کفر و نفاق و ضلال معرفى مى‏کند[۳]: با توجه به این روایات، اهمیت شناخت امام زمان (عج) را مى‏توان در موارد زیر خلاصه کرد: یک. شرط اسلام واقعى‏ بر اساس روایات مختلف (از جمله حدیث‏ «من مات و لم یعرف امام زمانه، مات میته جاهلیه»)، معرفت امام عصر، شرط اسلام است و اگر کسى بدون شناخت امام از دنیا برود، گویا از اسلام واقعى و اصیل بى‏بهره بوده است. پس شناخت امام زمان، آنگاه مى‏تواند انسان را از مرگ جاهلى دور کند که بتواند به دستورات او پاینده بوده و از ارشادات و هدایت‏هاى او بهره‏مند شود. دو. رسیدن به هدایت واقعى‏ شناخت امام عصر علیه السلام، چراغ هدایت و رمز دین‏دارى است و نتیجه آن، دستیابى به صراط مستقیم، خداشناسى، حق‏شناسى و راه کمال و سعادت است. یکى از دعاهاى مهم در عصر غیبت، این دعا است که مى‏گوییم: «خداوندا! خود را به من بشناسان که اگر خودت را به من نشناسانى، پیامبرت را نخواهم شناخت. خداوندا! رسولت را به من بشناسان که اگر رسول خود را، به من نشناسانى، حجّتت را نخواهم شناخت. خداوندا! حجّت خودت را به من بشناسان که اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دین خود گمراه خواهم شد»[۴]. سه. رسیدن به ثواب یارى او بر اساس بعضى از روایات، شناخت امام زمان عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف و باور قلبى به او، باعث نزدیکى هر چه بیشتر انسان به او مى‏شود. اگر با این معرفت از دنیا برود، از پاداش‏هاى بیشمارى برخوردار خواهد شد که یکى از آنها درک ثواب یارى امام عصر علیه‌السلام در زمان ظهور است؛ یعنى، چنین شخصى، همچون کسى است که در لشکر آن حضرت بوده و یا زیر پرچم او نشسته است‏ .

[۱] . «انّ قیمه کلّ امرى‏ء و قدرهُ معرفتُه» ر.ک: سفینه البحار، ج۶ ، ص۲۱۷٫

[۲] . «مَن مات ولم یعرف امام زمانِه، ماتَ میته جاهلیّه» ر.ک: اصول کافی، ج۳، ص۵۸

[۳] . «جاهلیه کفر و نفاق و ضلال» ر.ک: اصول کافی، ج۱، ص۳۷۷

[۴] . «اللّهم عرّفنى نفسک فانّک ان لَم تُعَرّفنى نَفسَک لَم اعرِف رَسولَکَ، اللّهُم عرِّفنى رَسولک فانّک ان لم تُعرِّفنى رسولک لم اعرف حجّتکَ؛ اللّهُم عَرِّفنى حجّتِک فانّک ان لم تُعرِّفنى حُجّتک ضللتُ عن دینى» ر.ک: اصول کافی، ج۱، ص۳۳۷