ممکن است این سؤال به ذهن خطور کند که چرا انبیای بزرگ الهی در سن چهل سالگی به پیامبری برگزیده می شدند، با این که آن ها نیز امام بودند؛ ولی حضرت حجت بن الحسن علیهالسلام در سن پنج سالگی به امامت رسید؟ در این نگاره سعی داریم که به بررسی این سؤال بپردازیم.
در جواب باید گفت: ولایت الهی که در دو جریان نبوت و امامت، تبلور می یابد، به سن بستگی ندارد. و این که گفته اید پیامبران در سن چهل سالگی به نبوت می رسیدند نیز، به تصریح قرآن مجید، صحیح نیست چراکه پیامبرانی بودند که در صغر سن به پیامبری رسیده اند. نظیر:
الف ـ حضرت یحیی علیهالسلام
قرآن مجید می فرماید: «یـیَحیی خُذِ الکِتـبَ بِقُوَّه وءاتَینـهُ الحُکمَ صَبیـّا[۱]»: (ای یحیی! کتاب [خدا] را با قوّت بگیر و ما فرمان نبوت را در کودکی به او دادیم).
قوّت معنای وسیعی دارد، که قدرت مادّی و معنوی را شامل می شود. نکته ای که آیه شریفه بیان می کند، نبوت در خردسالی است. درست است که دوران شکوفایی عقل معمولاً حدّ و مرز خاصّی دارد، ولی همیشه در انسان ها، افراد استثنایی وجود داشته اند. چه اشکالی دارد که خدا این دوران را برای بعضی از بندگانش، به خاطر مصالحی فشرده تر کند، چنان که برای سخن گفتن، معمولاً یکی دو سال عمر لازم است، در حالی که حضرت عیسی علیهالسلام، در همان دوران نخست زندگی، سخن گفت. از این جا روشن می شود اشکالی که برخی افراد به امامت بعضی از امامان شیعه می گیرند بی اساس است.
در روایتی، عیسی بن اسباط از یاران امام جواد علیهالسلام نقل می کند: خدمت حضرت جواد علیهالسلام رسیدیم، در حالی که سن امام، کم بوده، درست در همین هنگام که در چنین فکری بودم، حضرت فرمود: ای علی بن اسباط! خداوند، کاری که در مسئله امامت کرده، همانند کاری است که در نبوّت کرده است. چنانچه گاهی می فرماید: «وءاتَینـهُ الحُکمَ صَبیـّا» (به یحیی در کودکی فرمان نبوت دادیم)؛ و گاهی می فرماید: «اِذا بَلَغَ اَشُدَّهُ و بَلَغَ اَربَعینَ سَنَهً[۲]»(هنگامی که انسان به حدّ بلوغ کامل عقل، به چهل سال رسید.)
بنابراین، همان گونه که ممکن است خدا، حکمت را به انسانی در دوران کودکی بدهد، قادر است که آن را در چهل سالگی نیز بدهد[۳].
ب ـ حضرت عیسی علیهالسلام
نیز چنین وصفی دارد؛ قرآن در این باره می فرماید: «قالوا کَیفَ نُکَلِّمُ مَن کانَ فِی المَهدِ صَبیـّا[۴]»: (گفتند: چگونه با کودکی که در گاهواره است سخن بگوییم. گفت من بنده خدایم، به من کتاب آسمانی داده و مرا پیامبر قرار داده است)
ما شاهدیم که حضرت عیسی، در گهواره، نبوت خویش را اعلام می دارد[۵].
این مطلبی است که فخر رازی از دانشمندان اهل سنّت نیز بدان اشاره کرده و در تفسیر این آیه شریفه، درباره حضرت یحیی علیهالسلام گفته است که مراد از حکم، در آیه شریفه، همان نبوّت است زیرا خداوند متعال، عقل او را در سنین کودکی، محکم و کامل کرد و به او وحی فرستاد؛ این بدان جهت است که خداوند متعال، حضرت یحیی و عیسی(علیهما السلام) را در سنین کودکی، به رسالت مبعوث کرد، بر خلاف حضرت موسی و محمد(صلی الله علیه وآله) که آنان را در سنین بزرگ سالی مبعوث کرد[۶].
بر این اساس، از لحاظ عقلی و عادّی، هیچ مشکلی وجود ندارد که شخص در سنین کودکی، شایستگی و توانایی های بالایی کسب نماید، چنان که نمونه هایی از نوابغ خردسال را، در زندگی مشاهده می کنیم و افزون بر این باید دانست که امامت عهد الهی است. و در عهده داری این منصب، سن خاص، شرط نیست، بکله لیاقت مهم است و نکته دیگر این که تاریخ، گواه بوده امامانی که در سن خردسالی به امامت رسیده اند، به بهترین صورت، از عهده آن برآمدند و شاهد صدقی بر امکان این جریان شدند[۷].
[۱] مریم، ۱۲
[۲] احقاف، ۱۵
[۳] تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج ۱۳، ص ۲۸، دارالکتب الاسلامیه، به نقل از نورالثقلین، ج ۳، آیه ۱۳۲۵
[۴] مریم، ۲۹
[۵] همان، ص ۵۳
[۶] تفسیر کبیر، فخررازی، ج ۷، ص ۵۱۶، داراحیاء التراث العربی
[۷] ر.ک: مجله تخصصی انتظار، ش ۳، مقاله ای با عنوان امامت کودک، نوشته علی اصغر رضوانی
پاسخ دهید