توحید بنیادی‌ترین پایه اصول اعتقادی اسلام است. امام رضا علیه السلام پنج اصل را در توحید بیان کرده‌اند که در ‌این گفتار، به ‌این اصول، همراه با برخی از ‌اندیشه‌ها به صورت تطبیقی بیان می‌شود:

– نفی تشبیه: در حالی که در برخی منابع عرفانی با استناد به حدیث صورت، انسان را مظهر تجلی صفات و اسماء خداوند شمرده‌اند.

– عینیت ذات و صفات: اشاعره معتقد به قدیم بودن و زاید بودن صفات بر ذات هستند و معتزله صفات را عین ذات خدا بر شمرده‌اند.

– تفاوت اراده خالق و مخلوق: اراده مخلوق نیّت درونی است که منشأ بروز فعل می‌شود، اما اراده خداوند همان فعل خدا است و کیفیت ندارد.

– رابطه خالق و مخلوق: در نظام علّی و معلولی سنخیت مطرح می‌شود در حالی که مباینت ذاتی در رابطه خالق و مخلوق وجود دارد.

– نفی وحدت عددی: وحدت خداوند، بی‌مانندی و نفی هر گونه ترکیب از ذات اوست.