ویژگى هاى جامعه سکولار چیست؟
براى آشنایى بیشتر با مختصات جامعه سکولار، سه ویژگى برجسته قابل توجه است:
یک. شخصى و سلیقه اى شدن دیندارى
اعتقاد و عمل دینى، در جامعه سکولار کاملاً فردى و سلیقه اى است؛ لاجرم اولاً، هیچ بهره اى از حقیقت نخواهد داشت و ثانیا دیگر در امور دنیایى مؤثر و مربوط تلقى نمى گردد؛ به همین جهت، میزان و محدوده آن، رو به کاهش مى نهد. بر این اساس، دین دارى دیگر تکلیفى بر عهده اعضاى جامعه نیست و به صورت امرى کاملاً دلخواهانه و داوطلبانه درآمده است. با توجه به این مشخصه، در جامعه سکولار، اعتقادات دینى تا زمانى که صرفا اعتقاد شخصى باشد، محترم است. اما اگر بخواهد از جنبه شخصى و فردى خارج و مدعى نفوذ و تأثیر اجتماعى شود، سکولاریسم در مقابلش مى ایستد.
دو. انسان محورى (Humanism ) به جاى خدامحورى
جامعه سکولار وقعى به وحى نمى نهد! در این جامعه، انسان وقتى مى خواهد به مسائل اجتماعى بپردازد، تنها باید به عقل خود متمسّک شود. در واقع در این تفکر، «عقل» در مقابل «وحى» قرار مى گیرد، نه در پرتو آن. از این رو، در جامعه سکولار اصطلاح «حرام» و «حلال» جایى ندارد. در آنجا قانون و غیرقانونى بودن مطرح است و این قانون تابع خواست و خرد بشرى است. بنابراین، اگر زمانى جامعه «مشروع بودن ازدواج جنس موافق» را امضا کرد، این امر قانونى است؛ ولو برخلاف «وحى» باشد.
سه. ملاک هویت جامعه، ملیّت است نه دین
وقتى در جامعه اى، دین ملاک وحدت و هویت اجتماعى نباشد، ناگزیر باید به جاى آن چیز دیگرى گذاشت. سکولاریسم، مفهوم «امت» را (که به معناى تشخیص جامعه بر حسب عقیده دینى است )، کنار مى گذارد و به ناچار به مفهوم «ملت» متمسّک مى شود. ملت، در اینجا یک مفهوم و تشخّص اعتبارى برحسب ملاک هایى از قبیل نژاد، زبان، تاریخ مشترک و سرزمین است. بنابراین، اگر مسلمانى در نقطه اى از دنیا، از رهبر دینى در نقطه دیگرى اطاعت کند، در تفکر سکولار اشکال دارد.
در پایان، براى آشنایى بیشتر، شمایى از تأثیر سکولاریسم در فعالیت هاى اجتماعى بیان مى شود:
۱ – باید مجلس قانون گذارى «لائیک» باشد؛ چرا که در جامعه سکولار دیگر خلاف شرع مطرح نیست. از این رو معنا ندارد که در مجلس قانون گذارى کسى بگوید این خلاف شرع است.
۲ – در مدارس، تعلیم دین به طور کلى ممنوع است و اگر هم باشد، تنها به صورت یک آموزش فردى و شخصى است، نه اجتماعى. بنابراین، آزادى دینى تنها در حد یک امر فردى مجاز است نه بیشتر.
۳ – دین عصرى مى شود؛ زیرا از آنجا که جامعه هر روز امور خود را بیش از پیش، مطابق با معیارهاى غیردینى سامان مى دهد، نهادهاى دین نیز تحت تأثیر این جریان قرار مى گیرد و در نتیجه، نهادها و رفتار دینى نیز به طور روز افزون، تحت نفوذ ارزش ها و معیارها و ضوابطى در مى آید که در جامعه غیردینى رواج دارد.
پاسخ دهید