مرحوم کلینی با سلسله‌ی سند خود از امام کاظم (ع) روایت کرده که فرمود:
به ابی عبدالله (ع) (امام صادق) عرض کردم: مگر امیر المؤمنین (ع) نویسنده‌ی وصیّت رسول خدا (ص) نبود در حالی که رسول خدا (ص) به او املاء می‌فرمود و جبرئیل امین و ملائکه‌ی مقرّبین، شاهد بودند؟ امام صادق (ع) سکوتی طولانی کرده، سپس فرمود: ای اباالحسن! همین طور بود که گفتی. امّا وقتی امر رسالت بر رسول خدا (ص) نازل شد، وصیّت نیز به صورت کتابِ نوشته شده، فرود آمد و جبرئیل (ع) آن را همراه دیگر امناء خدای متعال از فرشتگان، فرود آوردند و جبرئیل امین عرض کرد: ای محمّد! دستور فرما همه از نزد تو بیرون روند، مگر وصیّ تو، تا آن را از تو بگیرد و ما، شاهد باشیم که آن را به او (علی (ع)) دادی و ضامن آن گردیم.
پس پیامبر اکرم (ص) دستور داد به جز علی (ع) همه از خانه خارج شوند و فاطمه نیز ما بین پرده و در، قرار داشت. در این هنگام جبرئیل امین عرض کرد: ای محمّد! پروردگارت تو را سلام می‌دهد و می‌فرماید: این، کتابی است که با تو پیمان بسته و شرط کرده بودم و خود، بر تو شاهد بودم و فرشتگان من نیز گواهان تو بر آن، بودند. ای محمّد! گواهی خودم به تنهایی کافی است.
[امام صادق (ع)] فرمود: پس اعضا و مفاصل پیامبر اکرم (ص) لرزید و گفت: ای جبرئیل! پروردگارم خود، سلام است و سلام از اوست و بازگشت سلام، به اوست. صداقت و عزّت و جلالت و نیکی، همه از اوست، کتاب را بیاور. پس جبرئیل کتاب را به وی داد و سفارش کرد که به امیر المؤمنین (ع) بدهد. پس به حضرت گفت: آن را بخوان. و او، آن را حرف به حرف، خواند و فرمود: ای علی! این پیمان خدای متعال به من است و شرط وی با من و امانت اوست. همانا ابلاغ کردم و نسبت به آن، خیرخواهی نمودم و اداء امانت کردم. پس علی (ع) گفت: و من، (پدر و مادرم، فدای شما باد) شهادت می دهم که شما ابلاغ و خیرخواهی و تصدیق کردید آنچه را گفتید، و چشم و گوش و گوشت و خون من، بر این مطلب گواهی می‌دهند. سپس جبرئیل گفت: و من، شاهد شما بر این امر هستم. پس رسول خدا (ص) فرمود: ای علی! آیا وصیّت مرا گرفتی و آن را شناختی و وفا به آنچه در آن است را، در پیشگاه خدای متعال و من، ضامن شدی؟ علی (ع) پاسخ داد: آری، پدر و مادرم فدای تو باد. بر من باد ضمانت آن و خدای متعال توفیق به وفای به آن را عنایت کند و مرا نسبت به انجام آن، یاری فرماید. پس رسول خدا (ص) فرمود: ای علی (ع)! می خواهم برای روز قیامت از تو گواه بگیرم که نسبت بر پیمان نسبت به وصی و جانشین خویش، وفا خواهی کرد. علی (ع) عرض کرد: آری، گواه بگیر ای رسول خدا! پس پیامبر اکرم (ص) فرمود: همانا اکنون جبرئیل و میکائیل به همراه فرشتگان مقرّب، پیش من و تو حاضرند و من، آنان را بر تو گواه قرار می‌دهم. علی (ع) عرض کرد: آری، قبول است، پدر و مادرم به فدای تو! من نیز آنان را گواه می‌گیرم. پس رسول خدا (ص) آنان را گواه گرفت و در میان آنچه رسول خدا (ص) به دستور جبرئیل از علی (ع) پیمان گرفت، این بود که فرمود: ای علی! وفا کن به آنچه در آن است از دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا و رسول خدا (ص) و دوری گزیدن از آنان با صبر و پایداری و فرو نشاندن غیظ خود در برابر پایمان شدن حقّت و غصبِ خُمست و هتک حرمتت. علی (ع) گفت:آری، ای رسول خدا! سپس امیر المؤمنین (ع) اظهار داشت: سوگند به روایننده‌ی دانه‌ها و خالق انسان‌ها! همانا شنیدم که جبرئیل امین (ع) به پیامبر اکرم (ص) می‌گفت: ای محمّد! به او، بیان کن که حُرمت او، هتک خواهد شد در حالی که حرمت وی، حرمت خدا و رسول خدا (ص) است و نیز خضاب شدن محاسنش به خون تازه سرش را.
امیر المؤمنین (ع) فرمود: وقتی این سخن را از جبرئیل امین شنیدم، فریادی زدم و به صورت افتادم و گفتم: آری، قبول کردم و راضی هستم، اگر چه هتک حرمتم شود و سنّت‌ها، تعطیل گردد و کتاب خدا، پاره پاره شود و کعبه، ویران گردد و محاسنم از خون تازه سرم، خضاب شود و برای خدا، صبر خواهم نمود تا بر شما، وارد شوم.
سپس رسول خدا (ص)، فاطمه (س) و حسن (ع) و حسین (ع) را فرا خواند و به آنان نیز آنچه به امیر المؤمنین (ع) را تکرار کردند. پس وصیّت نامه با مهرهایی از طلای آتش ندیده، ممهور گشت و به امیر المؤمنین (ع)، سپرده شد.
راوی می‌گوید: به امام موسی کاظم (ع) عرض کردم: پدر و مادرم فدای شما! آیا به یاد دارید آنچه را که در وصیّت نامه بود؟ فرمود: سنّت‌های خدا و سنّت‌های رسول خدا (ص) بود. پرسیدم: آیا در وصیّت نامه، ظلم و قیام آنان بر ضدّ امیر المؤمنین (ع) آمده بود؟ فرمود: آری، جزء به جزء و حرف به حرف. آیا نشنیدی قول خدای متعال را که فرمود: (إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتَی وَ نَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَ آثَارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْءٍ أحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ)؟
سوگند به خدا! رسول خدا (ص) به امیر المؤمنین (ع) و فاطمه (ع) فرمود: آیا دانستید آنچه پیش رو دارید و آیا آن را پذیرفتید؟ گفتند: آری و صبر خواهیم کرد بر آنچه بر ما، ناگوار آید و موجب خشم ما گردد.
روی الکلینیّ:
عَن الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیُّ، عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْحَارِثِ ابْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَقْطِینٍ، عَنْ عِیسَى بْنِ الْمُسْتَفَادِ أَبِی مُوسَى الضَّرِیرِ قَالَ: حَدَّثَنِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ (ع) قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ أَلَیْسَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) کَاتِبَ الْوَصِیَّهِ وَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) الْمُمْلِی عَلَیْهِ وَ جَبْرَئِیلُ وَ الْمَلَائِکَهُ الْمُقَرَّبُونَ (ع) شُهُودٌ؟ قَالَ: فَأَطْرَقَ طَوِیلًا ثُمَّ قَالَ: یَا أَبَا الْحَسَنِ قَدْ کَانَ مَا قُلْتَ وَ لَکِنْ حِینَ نَزَلَ بِرَسُولِ اللَّهِ (ص) الْأَمْرُ نَزَلَتِ الْوَصِیَّهُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ کِتَاباً مُسَجَّلًا، نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ مَعَ أُمَنَاءِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مِنَ الْمَلَائِکَهِ، فَقَالَ جَبْرَئِیلُ: یَا مُحَمَّدُ مُرْ بِإِخْرَاجِ مَنْ عِنْدَکَ إِلَّا وَصِیَّکَ لِیَقْبِضَهَا مِنَّا وَ تُشْهِدَنَا بِدَفْعِکَ إِیَّاهَا إِلَیْهِ ضَامِناً لَهَا ـ یَعْنِی عَلِیّاً (ع) ـ فَأَمَرَ النَّبِیُّ (ص) بِإِخْرَاجِ مَنْ کَانَ فِی الْبَیْتِ مَا خَلَا عَلِیّاً (ع) وَ فَاطِمَهُ فِیمَا بَیْنَ السِّتْرِ وَ الْبَابِ، فَقَالَ جَبْرَئِیلُ: یَا مُحَمَّدُ رَبُّکَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ: هَذَا کِتَابُ مَا کُنْتُ عَهِدْتُ إِلَیْکَ وَ شَرَطْتُ عَلَیْکَ وَ شَهِدْتُ بِهِ عَلَیْکَ وَ أَشْهَدْتُ بِهِ عَلَیْکَ مَلَائِکَتِی وَ کَفَى بِی یَا مُحَمَّدُ شَهِیداً، قَالَ: فَارْتَعَدَتْ مَفَاصِلُ النَّبِیِّ (ص) فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ رَبِّی هُوَ السَّلَامُ وَ مِنْهُ السَّلَامُ وَ إِلَیْهِ یَعُودُ السَّلَامُ صَدَقَ عَزَّوَجَلَّ وَ بَرَّ، هَاتِ الْکِتَابَ، فَدَفَعَهُ إِلَیْهِ وَ أَمَرَهُ بِدَفْعِهِ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ع) فَقَالَ لَهُ: اقْرَأْهُ، فَقَرَأَهُ حَرْفاً حَرْفاً، فَقَالَ: یَا عَلِیُّ! هَذَا عَهْدُ رَبِّی تَبَارَکَ وَ تَعَالَى إِلَیَّ وَ شَرْطُهُ عَلَیَّ وَ أَمَانَتُهُ وَ قَدْ بَلَّغْتُ وَ نَصَحْتُ وَ أَدَّیْتُ، فَقَالَ عَلِیٌّ (ع) وَ أَنَا أَشْهَدُ لَکَ [بِأَبِی وَ أُمِّی] بِالْبَلَاغِ وَ النَّصِیحَهِ وَ التَّصْدِیقِ عَلَى مَا قُلْتَ- وَ یَشْهَدُ لَکَ بِهِ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ لَحْمِی وَ دَمِی، فَقَالَ جَبْرَئِیلُ (ع): وَ أَنَا لَکُمَا عَلَى ذَلِکَ مِنَ الشَّاهِدِینَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا عَلِیُّ أَخَذْتَ وَصِیَّتِی وَ عَرَفْتَهَا وَ ضَمِنْتَ لِلَّهِ وَ لِیَ الْوَفَاءَ بِمَا فِیهَا؟ فَقَالَ عَلِیٌّ (ع) نَعَمْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی عَلَیَّ ضَمَانُهَا وَ عَلَى اللَّهِ عَوْنِی وَ تَوْفِیقِی عَلَى أَدَائِهَا، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) یَا عَلِیُّ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُشْهِدَ عَلَیْکَ بِمُوَافَاتِی بِهَا یَوْمَ الْقِیَامَهِ، فَقَالَ عَلِیٌّ (ع) نَعَمْ أَشْهِدْ، فَقَالَ النَّبِیُّ (ص) إِنَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَکَ الْآنَ وَ هُمَا حَاضِرَانِ مَعَهُمَا الْمَلَائِکَهُ الْمُقَرَّبُونَ لِأُشْهِدَهُمْ عَلَیْکَ فَقَالَ: نَعَمْ لِیَشْهَدُوا وَ أَنَا ـ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی ـ أُشْهِدُهُمْ، فَأَشْهَدَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ کَانَ فِیمَا اشْتَرَطَ عَلَیْهِ النَّبِیُّ بِأَمْرِ جَبْرَئِیلَ (ع) فِیمَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ قَالَ لَهُ: یَا عَلِیُّ تَفِی بِمَا فِیهَا مِنْ مُوَالاهِ مَنْ وَالَى اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْبَرَاءَهِ وَ الْعَدَاوَهِ لِمَنْ عَادَى اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْبَرَاءَهِ مِنْهُمْ عَلَى الصَّبْرِ مِنْکَ [وَ] عَلَى کَظْمِ الْغَیْظِ وَ عَلَى ذَهَابِ حَقِّی وَ غَصْبِ خُمُسِکَ وَ انْتِهَاکِ حُرْمَتِکَ؟ فَقَالَ: نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ، فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّهَ وَ بَرَأَ النَّسَمَهَ لَقَدْ سَمِعْتُ جَبْرَئِیلَ (ع) یَقُولُ لِلنَّبِیِّ: یَا مُحَمَّدُ عَرِّفْهُ أَنَّهُ یُنْتَهَکُ الْحُرْمَهُ وَ هِیَ حُرْمَهُ اللَّهِ وَ حُرْمَهُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ عَلَى أَنْ تُخْضَبَ لِحْیَتُهُ مِنْ رَأْسِهِ بِدَمٍ عَبِیطٍ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) فَصَعِقْتُ حِینَ فَهِمْتُ الْکَلِمَهَ مِنَ الْأَمِینِ جَبْرَئِیلَ سَقَطْتُ عَلَى وَجْهِی وَ قُلْتُ: نَعَمْ قَبِلْتُ وَ رَضِیتُ وَ إِنِ انْتَهَکَتِ الْحُرْمَهُ وَ عُطِّلَتِ السُّنَنُ وَ مُزِّقَ الْکِتَابُ وَ هُدِّمَتِ الْکَعْبَهُ وَ خُضِبَتْ لِحْیَتِی مِنْ رَأْسِی بِدَمٍ عَبِیطٍ صَابِراً مُحْتَسِباً أَبَداً حَتَّى أَقْدَمَ عَلَیْکَ، ثُمَ دَعَا رَسُولُ اللَّهِ (ص) فَاطِمَهَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ أَعْلَمَهُمْ مِثْلَ مَا أَعْلَمَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ، فَقَالُوا مِثْلَ قَوْلِهِ فَخُتِمَتِ الْوَصِیَّهُ بِخَوَاتِیمَ مِنْ ذَهَبٍ لَمْ تَمَسَّهُ النَّارُ وَ دُفِعَتْ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ع) فَقُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ (ع) بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَ لَا تَذْکُرُ مَا کَانَ فِی الْوَصِیَّهِ؟ فَقَالَ: سُنَنُ اللَّهِ وَ سُنَنُ رَسُولِهِ، فَقُلْتُ: أَ کَانَ فِی الْوَصِیَّهِ تَوَثُّبُهُمْ وَ خِلَافُهُمْ عَلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ع) فَقَالَ: نَعَمْ وَ اللَّهِ شَیْئاً شَیْئاً وَ حَرْفاً حَرْفاً أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ (إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی فِی إِمامٍ مُبِینٍ)[۱] وَ اللَّهِ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ فَاطِمَهَ (ع): أَلَیْسَ قَدْ فَهِمْتُمَا مَا تَقَدَّمْتُ بِهِ إِلَیْکُمَا وَ قَبِلْتُمَاهُ؟ فَقَالا: بَلَى وَ صَبَرْنَا عَلَى مَا سَاءَنَا وَ غَاظَنَا.[۲]
[۱] . یس:۱۲٫
[۲] . الکافی ۱: ۲۸۱ ح۴، اثبات الوصیه ۱۲۱ مع اختلاف و اختصار، الطرف طاووس: ۲۲ رواه مختصراً، البحار ۲۲: ۴۷۹ ح ۲۸٫
پاسخ دهید