شأن نزول سوره تکاثر چیست؟ و چه ماجرایی منجر بدان شد که خداوند در آیات اول سوره تکاثر، به نکوهش برتری جویی بر دیگران بپردازد؟

پاسخ اجمالی

سوره تکاثر در ارتباط با سرزنش گروهى است که برای فخرفروشی نسبت به یکدیگر، به زیادى مال و سرمایه و کثرت جمعیت استناد می نمودند. این تفاخر و برتری جویی آنان را از این که در باره مسیر زندگى خود بیندیشند بازمی داشت و به همین دلیل، بجای تلاش در راه معرفت و شناخت صفات آفریدگار -که به حکم عقل لازم است- و بجای ادای شکر نعمت های پروردگار، همت خود را صرف آن می کردند که هر یک بر دیگرى اظهار فخر و برتری نماید که مال و ثروت و جمعیت ما زیادتر است.[۱]
در ارتباط با شأن نزول این سوره نظریاتی مطرح شده است:
۱ – این سوره در ارتباط با قبیله ‏اى از قریش(اولاد عبد مناف بی قصى و فرزندان سهم بن عمرو) که به کثرت، و اشراف خود خود افتخار می کردند نازل شده است. بنى عبد مناف می گفتند ما پر جمعیت ‏تر و نیرومندتر و با عزت ‏تر و داراى رجال بیشتر هستیم و بنى سهم نیز چنین ادعا نمودند؛ چون پاى به حساب آمدند بنى عبد مناف بیشتر بودند؛ زیرا ایشان در جاهلیّت بیشتر از دیگران بودند. این آیه بدین مناسبت نازل شد که «فزون گویى و فزون جویى مشغول ‏تان کرد تا جایی که به تماشا و دیدار گورها رفتید: «حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقابِرَ»؛ تا آن جا که به دیدار قبرها رفتید (و قبور مردگان خود را نیز برشمردید و به آن افتخار کردید).
۲ – این سوره درباره یهود نازل شد که می ‏گفتند ما از فلان طایفه بیشتریم و فلان طایفه از طایفه دیگر، و با همین چیزها سرگرم بودند تا در گمراهى مردند.
۳ – در شأن طایفه ‏اى از انصار که با یکدیگر تفاخر می کردند، نازل شد.[۲]
بر اساس تفاسیر گوناگون، زیارت قبور می تواند به «برشمردن مردگان به عنوان افتخار» و «فخرفروشی تا هنگام مرگ» تفسیر شود و این دو تفسیر نیز قابل جمع است.

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، تحقیق، بهبودی‏، محمد باقر، ج ۱۸، ص ۲۷۴، تهران، کتابفروشی لطفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.

[۲]. ر. ک: واحدی نیشابوری، اسباب النزول، ترجمه، ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، ص ۲۴۵، تهران، نشر نی، چاپ اول، ۱۳۸۳ش؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏۱۰، ص ۸۱۱، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.