چرا در قرآن به حضرت مریم(س) «قانتین» گفته شده و معنای «محصنات» چیست؟

پاسخ اجمالی

خدای متعال در قرآن مجید، درباره حضرت مریم(س) که الگویى براى افراد باایمان محسوب می شود، می فرماید:
«وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی‏ أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا وَ صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رَبِّها وَ کُتُبِهِ وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتین»؛[۱]و همچنین مریم دختر عمران الگویی برای مؤمنان است که دامان خود را پاک نگه داشت، و ما از روح خود در او دمیدیم؛ او کلمات پروردگار و کتاب هایش را تصدیق کرد و از قانتان و مطیعان فرمان خدا بود.
در این آیه، عبارت «الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها … »؛ بدان معنا است که حضرت مریم(س) دامنش را از پلیدى و آلودگى گناه و از حرام محفوظ داشت و عبارت «فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا» بدین نکته مهم اشاره می کند که همین عفّت، مایه پیشرفت و سعادتش تا آن اندازه شد که روح خدا در او دمیده شد و پیامبری بزرگ از دامن او پا به جهان گذاشت. خداوند در این آیه، حضرت مریم را به جهت عفت و پاک دامنی اش می ستاید، و همچنین در جای دیگری از قرآن می فرماید: «… اى مریم! خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است».[۲] شاید این همه تأکید بر پاک دامنی مریم(س) به جهت رفتار ناپسندى باشد که یهودیان نسبت به وی روا داشته، و تهمتى باشد که به وى زدند.[۳]
حضرت مریم(س) موحدی پاک دامن بود که هم به پیامبران گذشته ایمان داشت و هم رفتار و کردار خود را بر اساس توصیه های موجود در کتب آسمانی تنظیم می کرد و قرآن کریم نیز به این واقعیت با عبارت «صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رَبِّها وَ کُتُبِهِ» اشاره کرده است.
«وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتِینَ» پروردگار در آخر این آیه، آن بانوی آسمانی را در شمار قنوت کنندگان اعلام می کند. این که قنوت چیست؟ در پاسخ ۲۳۹۴۱ بدان پرداخته شده است، اما خلاصه آن که حضرت مریم(س) از زمره مردمى بود که همیشه مطیع خدا و خاضع در برابر اویند، اما در پاسخ به این که مریم(س) با این که یک زن است؛ چرا در زمره مردان قانت(قانتین) قرار داده شده و نه زنان قانت(قانتات)؟، باید گفت که در زبان عربی، جمع مذکر دارای دو معنا است. یکی جمع مردان و دیگری جمع انسان ها و «قانتین» در این آیه به معنای دوم استعمال شده است. البته در برخی تفاسیر ذکر شده است که دلیل آن که جمع مذکر آورده شده، بدین جهت است که در میان افراد قانت، مردان اکثریت دارند.[۴] اما پذیرش چنین تفسیری بسیار دشوار به نظر می رسد، همان گونه که بر اساس آیه ای دیگر، فرشتگان، مریم را ندا داده می گویند: «یا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدِی وَ ارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ»؛[۵] «اى مریم! به شکرانه این نعمت براى پروردگار خود، خضوع کن و سجده بجا آور؛ و با رکوع کنندگان، رکوع کن». که مراد از «راکعان» که جمع مذکر است، تنها مردان رکوع کننده نیست، بلکه تمام انسان های رکوع کننده مراد است که مریم نیز باید با آنان به رکوع بپردازد.
به هر حال، حضرت مریم(س) از نظر ایمان در بالاترین درجه ها قرار داشت، و به تمام کتب آسمانى و اوامر الهى مؤمن بوده، و از نظر عمل پیوسته مطیع اوامر الهى بود، و بنده اى بود جان و دل بر کف، و چشم بر امر و گوش بر فرمان داشت؛[۶] از این رو قرآن وی را در این آیه شریفه از زنان مؤمن، پاک دامن و قانت معرفی کرده و حضرتشان را به عنوان الگویی برای جامعه ایمانی اعلام فرمود.

  منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. تحریم، ۱۲٫

[۲]. آل عمران، ۴۲٫

[۳]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۹، ص ۳۴۵، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۴]. همان.

[۵]. آل عمران، ۴۳٫

[۶]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۲۴، ص ۳۰۵، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.