شیخ عبدالقادر گیلانى در پاسخ به این سوال می گوید :

قد طعن قوم على من صام هذا الیوم العظیم وما ورد فیه من التعظیم وزعموا أنّه لا یجوز صیامه لأجل قتل الحسین بن علی رضى اللَّه عنهما فیه. وقالوا: ینبغی أن تکون المصیبه فیه عامّهً لجمیع الناس لفقده فیه، وأنتم تتّخذونه یوم فرح وسرور وتأمرون فیه بالتوسعه على العیال والنفقه الکثیره والصدقه على الفقراء والضعفاء والمساکین ولیس هذا من حق الحسین رضى اللَّه عنه على جماعه المسلمین

بعضى به اهل سنّت اشکال کرده‏ اند که چرا روز عاشورا را روزه مى‏ گیرند. این کار صحیح نیست؛ چرا که در این روز حسین بن على‏ رضى اللَّه عنهما به شهادت رسیده‏
و سزاوار است روز مصیبت تمامى مسلمانان باشد و شما که اهل سنّت هستید، چرا این روز را روز سرور و فرح قرار داده ‏اید و مردم را به برپایى مجالس سرور و پوشیدن لباس نو و خوردن غذاهایى که متناسب عید است دعوت مى‏ کنید …؟

آن گاه چنین پاسخ مى‏ دهد:

وهذا القائل خاطئ ومذهبه قبیح فاسد، لأنّ اللَّه تعالى اختار لسبط نبیّه صلى اللَّه علیه وآله‏ «۱» الشهاده … یوم عاشوراء لا یتّخذ یوم مصیبه، لأنّ یوم عاشوراء أن یتّخذ یوم مصیبه لیس بأولى من أن یتّخذ یوم موته فرح و سرور …

اشکال کننده به اشتباه رفته و اعتقادش قبیح و فاسد است؛ زیرا خداوند متعال شهادت را براى سبط پیامبر صلى اللَّه علیه وآله‏ برگزیده است … و روز عاشورا را نباید روز مصیبت قرار داد؛ چرا که عاشق به معشوق رسیده است. از این رو، این روز باید روز سرور باشد ….

عبدالقادر گیلانى در ادامه مى ‏افزاید:
ولو جاز أن نتّخذ یوم موته [یوم‏] مصیبه لکان یوم الاثنین أولى بذلک، إذ قبض اللَّه تعالى نبیّه [محمّداً] صلى اللَّه علیه وآله فیه وکذلک أبوبکر الصدّیق قبض فیه؛ «۲»
اگر بنا شد روز عاشورا را روز عزا و ماتم قرار دهیم، بهتر آن است که روز دوشنبه را که پیامبر و ابوبکر از دنیا رفته‏اند روز عزا و غم معرفى کنیم.

هم چنین در قسمتی دیگر از این مقاله به سخنان مفتی وهابی شیخ عبد العزیز بن عبدالله آل شیخ و گفتار ابوخالد در سایت رسمی طلاب اهل سنت زاهدان ،استناد شده و چنین آمده :

شیخ عبدالعزیز بن عبدالله آل شیخ، مفتی کلّ و رئیس هیئت علمای بزرگ عربستان و رئیس مرکز تحقیقات علمی و فتاوای عربستان در تاریخ محرم الحرام ۱۴۲۲ ق با صدور بیانیه‌ای و با توجیهی مسلمانان را به روزه گرفتن در روز عاشوراء ترغیب می‌نماید:

الریاض وکاله الأنباء السعودیه: وجّه سماحه الشیخ عبد العزیز بن عبد الله آل الشیخ مفتی عام المملکه رئیس هیئه کبار العلماء وإداره البحوث العلمیه والإفتاء، الکلمه التالیه فی الترغیب فی صوم یوم عاشوراء: الحمد لله والصلاه والسلام على رسول الله، وعلى آله وأصحابه ومن اهتدى بهداه..؛ اما بعد: فقد ثبت عن النبی أنه کان یصوم یوم عاشوراء، ویرغب الناس فی صیامه، لأنه یوم نجى الله فیه موسى وقومه، وأهلک فیه فرعون وقومه، فیستحب لکل مسلم ومسلمه صیام هذا الیوم شکرا لله عز وجل! وهو الیوم العاشر من المحرم.ویستحب أن یصوم قبله یوما أو بعده یوما… ونظرا إلى أن یوم الاثنین هو الیوم الأول من محرم هذا العام ۱۴۲۲ هـ لأن الأصل هو کمال ذی الحجه، فإن الأفضل للمؤمن فی هذا العام أن یصوم یومی الثلاثاء والأربعاء التاسع والعاشر من محرم، أو یومی الأربعاء والخمیس العاشر والحادی عشر من محرم. وأسال الله أن یوفقنا وجمیع المسلمین لما یرضیه وأن یجعلنا جمیعا من المسارعین إلى کل خیر. إنه جواد کریم. وصلى الله على نبینا محمد وآله وصحبه… (۳)

خبرگزاری عربستان سعودی در بیانیه ‏ای از سوی عبد العزیز بن عبد الله بن محمد آل الشیخ اعلام کرد:
…؛ اما بعد؛ از پیامبر روایت شده که آن حضرت، روز عاشوراء را روزه گرفته و مردم را نیز به روز گرفتن در این روز تشویق و ترغیب می‏ نمودند؛ چرا که عاشوراء روزی است که خداوند، موسی و قومش را نجات بخشید و فرعون و قومش را هلاک ساخت. از این رو بر هر زن و مرد مسلمانی مستحب است که روز دهم از ماه محرم را به پاس شکر گزاری از خداوند روزه بدارد و بهتر است که روز قبل و بعد آن را نیز روزه بدارد… و با توجه به این که امسال که سال ۱۴۲۲ هـ ق است و ماه ذیحجه کامل می‏ باشد روز دوشنبه، اوّل محرم می‌باشد، پس بهتر آن است که امسال دو روز دهم و یازدهم محرم را روزه بدارند…

گفتار ابو خالد در سایت حوزه علمیه اهل سنت زاهدان :

با توجه به جایگاه روز عاشورا، در مورد روزه آن، در سنت پیامبر اکرم صلى اللّه علیه وسلم تأکید بسیار شده است و آن حضرت صلی اللّه علیه وسلم امت را تشویق به روزه گرفتن در این روز نموده ‏اند.
روایتی از حضرت عبد الله بن عباس رضی ‏اللّه عنه در بخاری نقل شده که می‏ فرماید:
رسول اللّه صلی اللّه علیه وسلم به مدینه تشریف آوردند، یهودیان را دیدند که در روز عاشورا روزه می‏ گیرند، آن حضرت صلی اللّه علیه وسلم فرمودند: [فلسفه] این کار چیست؟ [یهودیان] گفتند: این روز مبارکی است، در این روز خداوند متعال بنی ‏اسرائیل را از دشمنشان نجات داد و حضرت موسی علیه‏ السلام این روز را روزه می‏ گرفت.
آن حضرت صلی اللّه علیه وسلم فرمودند: من از شما به موسی سزاوارتر – نزدیک‏تر- هستم. لذا آن حضرت صلی اللّه علیه وسلم آن روز را روزه گرفتند و دستور به روزه آن روز دادند.

روایت دیگری نیز از ابن عباس رضی‏ الله عنه نقل شده است که پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وسلم فرمودند:
صوموا یوم عاشورا و خالفوا فیه الیهود، صوموا قبله یوماً و بعده یوماً. روز عاشورا روزه بگیرید و با یهودیان مخالفت کنید – به این صورت که – یک روز قبل و یک روز بعد از آن را نیز روزه بگیرید. صحیح مسلم، ش، ۱۱۶۲

نقد مقاله :

اهل بیت (علیهم السلام) و فقهای شیعه، نسبت به روزه گرفتن روز عاشوراء، نظر منفی دارند و کسی مشروعیت و استحباب برای روزه گرفتن روز عاشوراء ندارند. برخی او را حرام می‌دانند و برخی مکروه می‌دانند. عده زیادی هم می‌گویند بهتر است که انسان از خوردن و آشامیدن خودداری کند و تا نزدیکی‌های نماز عصر، مقدار خیلی اندکی غذا بخورد و این مسائلی است که در کتاب‌های فقهی بزرگان شیعه مطرح است. اخبار زیادی نیز در کتب روایی شیعه به خصوص کافی در این زمینه موجود است اما در این جا می خواهیم کراهت این روزه را از منابع خود اهل سنت بررسی نماییم

پس از نقل دیدگاه ابن تیمیه و عبد القادر گیلانی در مورد روزه روز عاشورا و برگزاری جشن و سرور در آن روز اینک نوبت به پاسخ به این سوال که روزه عاشورا سنت است یا بدعت از منظر برخی دیگر از علمای اهل سنت می رسد

ابوالفرج ابن جوزى حنبلى که از دانشمندان بزرگ عامّه است، مى‏ نویسد:

قد تمذهب قوم من الجهّال بمذهب أهل السنّه، فقصدوا غیظ الرافضه، فوضعوا أحادیث فی فضل عاشوراء، ونحن برآء من الفریقین؛ «۴»
این کارها را (یعنى روزه گرفتن و برگزارى جشن و مجالس سرور و شادى در ایّام عاشورا) گروهى از ناصبیان انجام مى‏ دهند تا به واسطه این اعمال شیعیان را آزار دهند.
حتّى آنها براى این کارها احادیثى جعل مى‏ کنند. ما از هر دو گروه (یعنى هم گروه نخست که عزاداران باشند و هم گروه دوم که مجالس سرور در روز عاشورا برپا مى‏ کنند) اعلام بیزارى مى‏ کنیم.

منّاوى که یکى دیگر از دانشمندان سنّى است، در ردّ این دیدگاه به نقل از مجدالدین فیروزآبادى (صاحب قاموس) مى ‏نویسد:

ما یروى فی فضل صوم یوم عاشوراء والصلاه فیه والانفاق والخضاب والأدهان والإکتحال، بدعه ابتدعها قتله الحسین رضی اللَّه عنه. وفی القنیه للحنفیه الإکتحال یوم عاشوراء لما صار علامه لبغض أهل البیت وجب ترکه؛ «۵»
آن چه که در فضیلت روزه روز عاشورا و نماز، انفاق، خضاب کردن، روغن زدن و سرمه کشیدن در آن روز بیان شده است، بدعتى است از بدعت‏هاى قاتلین امام حسین‏ رضى اللَّه عنه‏ و سرمه کشیدن در روز عاشورا نشانه‏ اى است بر دشمنى با اهل بیت‏ علیهم السلام‏ و ترک آن واجب است.

اینان کسانى را که معتقدند روز عاشورا عید است و درباره آزردن اهل بیت و شیعیانشان حدیث جعل کرده‏ اند، به عنوان «نواصب» و دشمنان اهل بیت علیهم السلام خوانده ‏اند.

این نکته را هم نباید فراموش کرد که بررسی سندی و دلالی اخبار موجود در سنت بودن روزه عاشورا نشان داد که برخی از این اخبار از یک جهت ( سند یا دلالت ) و برخی دیگر از هر دو جهت مورد خدشه هستند که به دلیل طولانی شدن این مقاله از بیان اشکالات ان ها صرف نظر می کنیم لکن در صورتی که کسی خواستار نقل ان ایرادات شود در مقاله ای مستقل انها را بیان خواهیم کرد
تنها از باب نمونه باید گفت :در صحیح بخاری اگر چه اخباری با این مضمون که روزه عاشورا سنت است امده ولی در همان کتاب اخبار معارضی نیز امده است مثلا بخاری نقل کرده که راوی می گوید رسول خدا ص به روزه عاشورا امر می کردند ولی هیچ گاه دیده نشد که ایشان در آن روز روزه بگیرند . ( گذشته از اینکه پیامبر اکرم ص معصومند و ثابت شده که حتی ترک اولایی هم مرتکب نمیشدند ایا امکان دارد مصداق این ایه از قرآن شوند که ( لم تقولون ما لا تفعلون ) پس روایت از لحاظ دلالی درای اشکال است …

اکنون پس از نقل گفتارهای علمای وهابیت و اهل سنت پیرامون روزه عاشورا نوبت به آن رسیده تا حکم این مساله را از دیدگاه اهل بیت ع که سخنشان فصل الخطاب همه اقوال دیگر است بپردازیم
( با توجه به این که دیدگاه شیعه نیز برگرفته از اخبار اهل بیت ع در این زمینه است )

قبل از بیان اخبار اهل بیت ع لازم است بدانیم که :
در باره حکم روزه گرفتن در روز عاشورا اختلاف نظر وجود دارد.
بعضی قائلند: روزه روز عاشورا تا قبل از وجوب روزه ماه مبارک رمضان واجب بوده؛ اما بعد از وجوب ماه رمضان روزه عاشوراء نسخ گردیده است
و نسبت به بعد از نسخ روزه عاشوراء بعضی قائلند: بعد از نسخ روزه عاشوراء، استحباب آن باقی است و بعضی قائل به کراهت آن هستند.
و بعضی دیگر قائلند: روزه آن به اختیار واگذار شده تا هر کس بخواهد روزه بدارد

روایات اهل بیت علیهم السلام در نهی از روزه عاشورا
روزه ماه رمضان ناسخ روزه عاشورا:

در کتب و منابع شیعه روایات متعددی وجود دارد که نشان دهنده این مطلب است که با واجب شدن روزه ماه رمضان دیگر روزه روزه عاشورا از وجوب خارج گردیده و ترک روزه آن سزاوارتر است.

محمد بن مسلم و زراره بن أعین از أبا جعفر؛ امام باقر علیه السلام درباره صوم روز عاشوراء سئوال می‏ کنند حضرت در پاسخ می‏ فرماید:

کان صومه قبل شهر رمضان، فلما نزل شهر رمضان ترک.
قبل از وجوب روزه ماه رمضان روزه آن واجب بود؛ اما با نازل شدن وجوب این ماه، روزه عاشوراء ترک گردید.(۶)

در روایتی دیگر راوی می‏ گوید: از امام باقر علیه السلام در باره صوم روز عاشوراء سئوال نمودم؛ حضرت فرمودند:

صوم متروک بنزول شهر رمضان، والمتروک بدعه.
روزه‏ ای است که با وجوب روزه ماه رمضان ترک گردید و روزه گرفتن روزه متروک و بدعت محسوب می‏ گردد. (۷)

روزه عاشورا ، بدعت بنی امیه :

در روایتی شخصی از امام صادق علیه السلام راجع به روزه گرفتن در روز عاشوراء سئوال می‏ کند حضرت می‏ فرماید:

ذاک یوم قتل فیه الحسین علیه السلام، فإن کنت شامتا فصم. ثم قال: إن آل أمیه علیهم لعنه الله ومن أعانهم على قتل الحسین من أهل الشام، نذروا نذرا إن قتل الحسین علیه السلام وسلم من خرج إلى الحسین علیه السلام وصارت الخلافه فی آل أبی سفیان، أن یتخذوا ذلک الیوم عیدا لهم، وأن یصوموا فیه شکرا، ویفرحون أولادهم، فصارت فی آل أبی سفیان سنّه إلى الیوم فی الناس، واقتدى بهم الناس جمیعا، فلذلک یصومونه ویدخلون على عیالاتهم وأهالیهم الفرح ذلک الیوم. ثم قال: إن الصوم لا یکون للمصیبه، ولا یکون إلا شکرا للسلامه، وإن الحسین علیه السلام أصیب، فإن کنت ممن أصبت به فلا تصم، وإن کنت شامتا ممن سرک سلامه بنی أمیه فصم شکرا لله تعالى.

روز عاشورا روز شهادت امام حسین است. اگر می‏ خواهی به حسین شماتت کنی (از بلایی که به آنها وارد شده اظهار خشنودی کنی) در روز عاشورا روزه بگیر.
بنی امیه لعنه اللَّه علیهم و آن افرادی از اهل شام که آنان را در کشتن حسین اعانت نمودند نذر کردند: اگر حسین کشته شود و اشخاصی که از آنان بر حسین علیه السلام خروج کرده‏ اند سالم بمانند و مقام خلافت نصیب آل ابوسفیان شود روز عاشورا را برای خود عید قرار دهند و آن روز را براى شکرگزارى روزه بگیرند.
لذا این موضوع تا امروز بین مردم سنت و معمول شد و مردم عموما به آنان اقتدا کردند. آری به این علت است که روز عاشورا را روزه می‏گیرند و در این روز اهل و عیال خود را مسرور می‏ کنند.
سپس حضرت فرمود: آری! روزه این روز برای مصیبت نیست. چون فقط برای سپاس از جهت سلامتی بنی امیه است.
حسین علیه السلام در این روز مصیبت دیده ‏است، اگر تو هم مصیبت زده هستی این روز را روزه نگیر و اگر از کسانی هستی که قصد شماتت اهل بیت را داشته و سلامت بنی امیّه تو را خشنود کرده این روز را روزه بدار.(۸)
اخبار از این حیث در کتب شیعه فراوان است .

منبع:پرسمان

(۱) به رغم این که در منابع اهل سنّت درود و صلوات پس از نام مبارک پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله به صورت‏ ناقص (ابتر) آمده است، ما طبق فرمایش حضرتش، درود و صلوات را به صورت کامل آورده‏ ایم. از طرفى، بعد از نام‏هاى مبارک اهل بیت علیهم السلام عبارت‏هاى علیه السلام و … آورده ‏ایم.
(۲). غنیه الطالبیین: ۶۸۴- ۶۸۷؛ به نقل از نفحات الازهار: ۴/ ۲۴۵.
(۳) الانتصار، عاملی، ج ۹، ص ۳۰۲.
(۴). الموضوعات: ۲/ ۱۹۹.
(۵). فیض القدیر: ۶/ ۳۰۶
(۶) من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۱، ح ۲۲۴.
(۷) کافی، ج ۴، ص ۱۴۶، باب صوم عاشوراء و عرفه
(۸) امالی شیخ طوسی، ص ۶۶۷، رقم‏۱۳۹۷ / ۴