آیا برای نزول قرآن بر قلب پیامبر اسلام(ص)، فرشتگانی آیات و سوره ها را بدرقه و همراهی می کردند؟

پاسخ اجمالی

آنچه در روایات و سخنان دانشمندان علوم قرآنی آمده؛ همراهی و بدرقه فرشتگان در نزول برخی از سوره ها و آیات قرآن کریم بر پیامبر گرامی اسلام(ص) می باشد.
جلال الدین سیوطی به نقل از ابن حبیب و ابن النقیب می گوید: «قسمتى از قرآن با مشایعت و همراهی فرشتگان نازل شد، و این قسمت عبارت است از: سوره انعام که هفتاد هزار فرشته آن را همراهی کردند، فاتحه الکتاب که هشتاد هزار فرشته با آن فرود آمد، آیه الکرسى و سوره یس که با آنها سى هزار فرشته نازل شد، و آیه ۴۵ زخرف (وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا…) که با آن بیست هزار فرشته نازل گردید».[۱]
درباره سوره انعام روایات مختلفی نقل شده است؛ مانند این که، امام صادق(ع) می فرماید: «همانا سوره انعام یک جا نازل گردید و هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه کردند تا به محمد(ص) نازل شد، پس آن را بزرگ شمارید و گرامى دارید؛ زیرا در هفتاد جاى آن نام خداى عزّ و جلّ می باشد، و اگر مردم می دانستند چه ثواب ها و فضیلت هایى در خواندن آن سوره است آن را وانمی گذاردند و ترک نمی کردند».[۲]
درباره سوره فاتحه الکتاب و سوره یس و آیه «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا…»[۳] حدیثی یافت نشد،[۴] امّا آیه الکرسى که درباره آن و تمام آیات سوره بقره یک حدیث در منابع اهل سنت نقل شده است: رسول اکرم(ص) فرمود: «سوره بقره رکن قرآن و قلّه آن است، با هر آیه از آن هشتاد هزار فرشته نازل گشت، و “لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ” از زیر عرش بیرون آورده شد و به آن متصل گردید».[۵]
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «به شما خبر ندهم از سوره اى که عظمتش بین زمین و آسمان را پُر کرد و هفتاد هزار فرشته آن را همراهی و بدرقه کردند؟ آن سوره، سوره کهف بود».[۶]
همچنین در روایتى نقل شده است: «هیچ گاه جبرئیل قرآن را براى پیامبر(ص) نیاورد مگر این که چهار تن از فرشتگان -به منظور محافظت- با او همراه بودند».[۷] اما برخی برخلاف این روایت، گفته اند: تعدادی از آیات قرآن را جبرئیل به تنهایى و بدون همراهی و کمک فرشته اى آورد.[۸]
به هر حال؛ با توجه به این روایات و روایات دیگری که در این باره از شیعه و سنی نقل شده، به طور اجمال می توان فهمید که آیه و یا آیات و یا سوره  ای که بر قلب پیامبر اکرم(ص) نازل می شد، فرشته و یا فرشتگانی آن را بدرقه می کردند.

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، ج ‏۱، ص ۱۴۷، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق. 

[۲]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏۴، ص ۶۴۷، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ‏۱۴۲۹ق.

[۳]. زخرف، ۴۵: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَهً یُعْبَدُون»؛ و از رسولان ما که پیش از تو گسیل داشتیم جویا شو؛ آیا در برابرِ [خداى‏] رحمان، خدایانى که مورد پرستش قرار گیرند مقرّر داشته ایم؟ ‏

[۴]. الإتقان فی علوم القرآن، ج ‏۱، ص ۱۴۷. 

[۵]. ابن حجاج مَروَزی(متوفّی: ۲۹۴هـ.ق)، محمد بن نصر، مختصر قیام اللیل، با تلخیص: مقریزی، أحمد بن علی، ص ۱۶۸، حدیث أکادمی، فیصل آباد، چاپ اول، ۱۴۰۸ق؛ شیبانی، أحمد بن محمد، مسند احمد، تحقیق: الأرنؤوط، شعیب، مرشد، عادل و دیگران، اشراف: ترکی، عبد الله بن عبد المحسن، ج ۳۳، ص ۴۱۷، مؤسسه الرساله، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.

[۶]. ابن ضریس بجلی رازی (متوفّى: ۲۹۴هـ.ق)، محمد بن أیوب، فضائل القرآن و ما أنزل من القرآن بمکه و ما أنزل بالمدینه، ص ۹۶، دار الفکر، دمشق، چاپ اول، ۱۴۰۸ق؛ مُستَغفِری نَسَفی(متوفّی: ۴۳۲ هـ.ق)، جعفر بن محمد، فضائل القرآن، محقق: سلوم، أحمد بن فارس، ج ۲، ص ۵۶۴، دار ابن حزم، چاپ اول، ۲۰۰۸م.

[۷]. مستغفری نسفی، فضائل القرآن، ج ۲، ص ۵۴۶؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏۱۱، ص ۲۴، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.  

[۸]. ر.ک: الإتقان فی علوم القرآن، ج ‏۱، ص ۱۴۷.