نخستین نیکى انسان به فرزندش، نام زیبایى است که براى او انتخاب مى کند.[۱] در حقیقت یکى از حقوق مسلم کودک بر والدین، انتخاب نام نیک و شایسته براى اوست.[۲] اهمیت این موضوع به قدرى است که در متون اسلامى فصل جداگانه اى به نام «باب الاسماء و الکنى؛ باب اسم ها و کنیه ها»، «باب التسمیه: باب نامگذارى» وجود دارد.

نام و لقب از مظاهر تجلى شخصیت آدمى است؛ بنابراین بهترین نام ها نیز آن است که نشانه بندگى و عبودیّت پروردگار و یادآور فضایل و مکارم اخلاقى باشد، بدین منظور نام هاى انبیا، صلحا، نیکان و همچنین نام هاى امامان معصوم علیهم السلام و فاطمه زهرا علیهاالسلام که احیاء گوشه هایى از فرهنگ و شعائراسلامى است، مناسبت بسیار دارد؛ زیرا نام نیک از چند جهت در انسان تأثیر دارد:

۱ – تأثیر در رفتار دیگران

نام نیک علاوه بر آنکه گونه اى احترام به شخصیت انسان است، احترام دیگران را نیز برمى انگیزد؛ زیرا نام هر فرد نمادى از او و بیان گر هویت و شخصیت او براى دیگران است. در حقیقت نام هر فرد معانى و مفهوم خاصّى دارد که با انتقال آن به ذهن مخاطب باعث مى شود مخاطب فرد را به آن معنا شناخته و بر طبق آن با وى رفتار کند.

۲ – اثر تلقینى

نام هر فرد برچسبى است که از آغاز تا پایان عمر و حتّى قیامت[۳]همراه وى بوده و بر او اثر تلقینى دارد؛ زیرا وقتى نام انسان به عنوان مثال عبدالرحمان باشد و دیگران وى را به این نام بخوانند علاوه بر اینکه دیگران از وى توقّع دارند که مطابق نام خویش عمل کند، با تلقین فضیلت و بندگى خدا به فرد باعث مى گردند که وى سعى مى کند این صفت را در خود نهادینه سازد.

۳ – اثر انگیزشى

انسان به طور ناخودآگاه مى خواهد خود را مشابه بزرگانى سازد که نام او از آنها گرفته شده است؛ بنابراین نام نهادن کودک به اسم بزرگان دینى انگیزه بیشترى را در این راستا براى آنان ایجاد خواهد نمود.

البتّه جاى تردید نیست که الفاظ و اسامى هرچند نیکو و پسندیده باشد، نمى تواند به تنهایى آدمى را سعادتمند گرداند، بلکه نام هاى نیکو زمینه روانى و تلقینات روحى و اجتماعى مثبتى فراهم مى کنند که اگر شخص صاحب نام در افق آن قرار گیرد و به اخلاق والاى پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سیره اهل بیت علیهم السلام آراسته گردد، به حقیقت پیوسته و راه بهشت را به روى خود مى گشاید.

۴ – جلوگیرى از آسیب هاى فردى نام هاى بد

نام نامناسب دست آویزى براى دیگران به ویژه کودکان و نوجوانان در تمسخر، تحقیر و ضربه زدن به شخصیت فرد است.

۵ – جلوگیرى از آسیب هاى اجتماعى نام هاى بد

نام هاى بد و نامناسب بخشى از زمینه گناهانى همچون: تحقیر، تمسخر، سرزنش، فحش و بدگویى را در جامعه فراهم مى سازد که روابط افراد را تیره نموده و برادرى، همدلى و وحدت آنان را مخدوش مى سازد.

خلاصه آنکه نام نیک بر تربیت فرزند تأثیرگذار است و نمى توان حتّى اگر هم تأثیر کمى داشته باشد، از آن چشم پوشى کرد؛ زیرا موفقیت والدین در تربیت فرزند در پى توجّه به نکات کوچک قابل تحقق است.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:علی احمد پناهی/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – کلینى، کافى، ج۶، ص ۱۸٫

[۲] – همان، ص ۴۸٫

[۳] – همان، ص ۱۹٫