منظور خداوند در آیه ۱۲سوره جاثیه که می فرماید: «وَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً مِنْهُ»، چیست؟! قبلا از جواب شما متشکرم.

پاسخ اجمالی

خدای متعال آن قدر به انسان شخصیت و ارزش داده که تمام موجودات عالم هستى را مسخر او کرده و در مسیر منافع وی قرار داده است، آفتاب و ماه، باد و باران، کوه ‏ها و دریا‏ها، جنگل ها و صحراها، درختان و حیوانات، معادن و منابع زیر زمینى، و … همه این موجودات را به خدمت انسان درآورد، تا از نعمت های او بهره گیرند و به غفلت نخورند.
قرآن کریم در یکی از آیاتش به این موضوع پرداخته و می فرماید: «وَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً مِنْهُ إِنَّ فی‏ ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُون»؛[۱] او آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است، همه را از سوى خودش مسخّر شما ساخته، در این نشانه ‏هایى است براى کسانى که اندیشه می کنند.
در این جا خدا تسخیر همه موجودات در آسمان ها و زمین را براى انسان ‏ها به رخ می کشد. معناى تسخیر همه موجودات آسمانی و زمینی براى انسان، این است که اجزای عالم ظاهر همه بر طبق یک نظام جریان دارد، و نظامى واحد بر همه آنها حاکم است و بعضى را به بعضى دیگر مرتبط، و همه را با انسان مربوط و متصل می سازد، در نتیجه انسان در زندگى خود از موجودات آسمانی و زمینی بهره مند می شود، و روز بروز دامنه بهره ‏گیرى جوامع بشرى از موجودات زمینى و آسمانى گسترش می یابد، و آنها را از جهات گوناگون واسطه رسیدن به اهداف خود یعنى مزایاى زندگی خود قرار می دهد، پس به همین جهت تمامى این موجودات بالقوه مسخر انسان اند و به تدریج و در طول زمان، بسیاری از این منافع به مرحله فعلیت می رسند.
اما عبارت «جمیعاً منه» ناظر به چه حقیقتی است؟
کلمه «من» در «منه» ابتداء را می رساند، و ضمیر آن به خداى تعالى برمی گردد، و این جار و مجرور حال است براى آنچه در آسمان ها و زمین می باشد. در نتیجه معنایش این می شود که خداى تعالى تمامى آنچه را که در آسمان ها و زمین است مسخر انسان کرد، در حالی که هستى همه آنها از ناحیه خدا آغاز شده است.
پس هستی همه موجودات از ناحیه خدا آغاز شده؛ زیرا که او آنها را ایجاد کرده، در حالی که قبل از ایجاد، الگویش را از جایى نگرفته است. همچنین آثار و خواص آنها نیز مخلوقات خدای یکتا هستند که یکى از آثار و خواص آنها همین ارتباط آنها به یکدیگر است که نظام جارى در آنها به وجود آورده، نظامى که با زندگى انسان ها مرتبط است. همان گونه که در جاى دیگر فرمود: «اللَّهُ یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ»؛[۲] خداوند آفرینش را آغاز می کند، سپس آن را بازمی گرداند. همچنین فرمود: «إِنَّهُ هُوَ یُبْدِئُ وَ یُعِیدُ»؛[۳] او است که آفرینش را آغاز می کند و بازمی گرداند.[۴]
البته مفسران در معنای «جَمِیعاً مِنْهُ» احتمالات دیگری را نیز مطرح کرده اند؛ مانند:
۱ – تمام اینها رحمتى است از طرف پروردگار براى شما.
۲ – اینها همه زیاده بخشى«تفضّل» و احسان پروردگار است.[۵]
در پایان آیه می افزاید: در این نشانه ‏هاى مهمى است براى کسانى که تفکر و اندیشه می کنند: «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ».
در این جا انسان را به تفکر در آیات الهی فرامی خواند تا از راه تفکر و اندیشه در آنها، به حقایقى بزرگ دست یابد. با وجود آن که در تمام زندگى نشانه ‏هایى است که اشاره به این حقایق دارد، اما هدف از بیان اینها بیدارى انسان هاى غافل و به حرکت درآوردن آنها در مسیر هدف خلقت و سیر الى اللَّه است.[۶]

 

 

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. جاثیه، ۱۳٫

[۲]. روم، ۱۱٫

[۳]. بروج، ۱۳٫

[۴]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۸، ص ۱۶۱- ۱۶۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۵]. ر. ک: طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏۹، ص ۱۱۲ تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.

[۶]. ر. ک: تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۲۱، ص ۲۴۵، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.