- سوال ۱- چه آیاتی از قرآن کریم ، آیات متشابه هستند ؟
- سوال ۲- آیا آیات ناسخ و منسوخ از متشابهات هستند ؟ بله .
- سوال ۳- آیا آیات عام و خاص نیز از متشابهات هستند ؟
- سوال ۴- خداوند متعال درباره عده ای که می خواهند فتنه انگیزی کنند می فرماید : فاما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنه و ابتغاء تاءویله (آله عمران : ۷) اما کسانی که در دلهایشان انحراف است ، برای فتنه جویی و طلب تاءویل آن (به دلخواه خود) ، از متشابه آن پیروی می کنند . آیا ذکر عام بدون مخصص نیز اخذ به متشابه و موجب انحراف است ؟
- سوال ۵- آیا تاءویل بدون فتنه انگیزینیز اخذ به متشابه است ؟
سوال ۱- چه آیاتی از قرآن کریم ، آیات متشابه هستند ؟
آیاتی که در آنها غیر مراد به مراد شباهت داشته باشد . مانند این آیه که خداوند می فرماید : الرحمن علی العرش استوی (طه : ۵)
خدای رحمان که بر عرش استیلا یافته است .
نیز نظیر این آیه که خداوند می فرماید : و جاء ربک و الملک صفا صفا (فجر : ۲۲)
و پروردگارت در حالی که فرشتگان با هم صف در صفند می آید .
سوال ۲- آیا آیات ناسخ و منسوخ از متشابهات هستند ؟
بله .
سوال ۳- آیا آیات عام و خاص نیز از متشابهات هستند ؟
معلوم نیست از متشابهات باشند ، زیرا عام و خاص ، و مطلق و مقید ، و مجلل و مبین همگی استعمال می شوند و متداول هستند ، و مراد در همه آنها معلوم است .
سوال ۴- خداوند متعال درباره عده ای که می خواهند فتنه انگیزی کنند می فرماید : فاما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنه و ابتغاء تاءویله (آله عمران : ۷)
اما کسانی که در دلهایشان انحراف است ، برای فتنه جویی و طلب تاءویل آن (به دلخواه خود) ، از متشابه آن پیروی می کنند .
آیا ذکر عام بدون مخصص نیز اخذ به متشابه و موجب انحراف است ؟
عام و خاص در تفهیم و تفهم متداول است ، و اینها را نباید اخذ به متشابه نامید . اخذ به متشابه مانند آن است که گفته شود : (نماز نخوان ، دل پاک باشد . )
و همچنین آیه نجوای پیغمبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم که گر ناسخ نداشت ، از متشابهات محسوب می شد . (۱۴۲) و نیز آیه ای که می فرماید : و اللاتی یاتین الفاحشه من نسائکم ، فاستشهدوا علیهن اربعه منکم : فان شهدوا ، فامسکوهن فی البیوت حتی یتوفاهم الموت ، او یجعل الله لهن سبیلا (نساء : ۱۵)
و از زنان شما ، کسانی که مرتکب زنا می شوند ، چهار تن از میان خود (مسلمانان ) را برآنان گواه گیرید ، پس اگر شهادت دادند ، آنان ( زنان ) را در خانه ها نگاه دارید ، تامرگشان فرا رسد ، یا خدا راهی برای آنان قرار دهد .
اگر آیه (جلد)(۱۴۳) که پس از آن نازل شد و آن رانسخ کرد ، نبود ، مراد این آیه معلوم نبود و آیه از متشابهات به شمار می آمد .
سوال ۵- آیا تاءویل بدون فتنه انگیزینیز اخذ به متشابه است ؟
چنین کسی اگر قصد فتنه انگیزی ندارد ، پس برای چه تاءویل می کند ؟ ! و غرضش غیر از فتنه انگیزی چیزی نیست . عطف (ابتغاء تاءویله ) بر (ابتغاء الفتنه ) مثل عطف تفسیر ، و توضیح آن است .
منبع: ۶۶۵ پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی قدس سره؛ نشر نهاوندی؛ مؤلف: محمدحسین رخ‌شاد
پاسخ دهید