ازاین مقایسه سه نتیجه گرفته می شود:نتیجه اول: آثار مقطع اول (۲-۷ قرن) مبتنی بر گزارش های کهن و معتبر است ودر آن‌ها اخبار ضعیف و غیر قابل اعتماد کمتر یافت می شود اما درآثار مقطع دوم گرچه اساس همان گزارش ها ی کهن است اماورود اخبار ضعیف از اعتبار آن‌ها کاسته است .نتیجه دوم در آثار مقطع دوم (۸-۱۴ قرن)به سبب برداشت های عاطفی و حماسی گزارش های ضعیف و دور از واقعیت زیاد است . نتیجه سوم : در آثار مقطع دوم ذوق و سلیقه نویسنده در نوع روایت از تاریخ عاشورا دخیل بوده اما در آثار مقطع نخست نوع نگرش ها بیشتر متاثر از زیستگاه و گرایش فکری مورخ و مقتل نویس است
از مقایسه‌ی ویژگیهای مقتل‌ها و نگاشته‌های مربوط به تاریخ عاشورا در دو مقطع گفته شده، نتایج ذیل را می‌توان گرفت.
۱٫ آثار مقطع نخست (از قرن دوم تا قرن هفتم)، مبتنی بر گزارش‌های کهن و معتبر است و کمتر در آن‌ها اخبار ضعیف و غیر قابل اعتماد می‌توان یافت؛ اما در آثار مقطع دوم اگرچه اساس اخبار آن‌ها همان گزارش‌های کهن است، اخبار ضعیف یا تفصیل یک جریان (که در منابع کهن به اختصار گزارش شده است) بسیار دیده می‌شود که از اعتبار این آثار کاسته است؛
- در آثار مقطع دوم (از قرن هشتم تا قرن چهاردهم) برخلاف مقطع نخست، به سبب تأثیرپذیری از برخی برداشت‌ها همانند برداشت عاطفی، حماسی و تقدیرگرایانه از واقعه‌ی عاشورا، گزارش‌های ضعیف و دور از واقعیت بسیاری دیده می‌شود؛
- در آثار مقطع دوم، ذوق و سلیقه و گرایش نویسنده در نوع روایت از تاریخ عاشورا دخیل است. برای نمونه اگر نویسنده با نگاه عاطفی و احساسی به حادثه‌ی عاشورا نگریسته، بیشتر اخبار و گزارش‌ها را با چنین رویکردی، در اثر خود گرد آورده است. اما در آثار مقطع نخست، نوع نگرش‌ها بیشتر متأثر از زیستگاه و گرایش فکری مورخ و مقتل‌نویس است. برای نمونه ابن عساکر، چنان که گذشت، چون در دمشق می‌زیسته، متأثر از افکار شامیان بوده است. از این‌رو به جای آن‌که به گزارش ستم‌ها و وحشی‌گری‌های سپاه یزید در برابر امام حسین (ع) و یارانش در کربلا، و یا به خطبه‌ها و اهداف امام حسین (ع) از قیام کربلا بپردازد، بیشتر اخبار حاشیه‌ای و کم ارزش درباره‌ی امام حسین (ع) و واقعه‌ی عاشورا آورده است.[۱]
بعد از این‌که با منابع متعلق به دو مقطع زمانی آشنا شدیم، اینک به بیان شخصیت امام حسین (ع) و چگونگی قیام ایشان (خالی از هر گونه تحریف) می‌پردازیم.
[۱]. در تدوین و نگارش این فصل، افزون بر منابع مورد استناد در پاورقی‌ها، در مواردی، از آثار محققان و عاشورا پژوهان محترم آقایان حاج شیخ محمد هادی یوسفی غروی، رسول جعفریان، محمد اسفندیاری، محمد صحتی سردرودی و سید حسن فاطمی استفاده کردیم. سعی‌شان مشکور باد. البته در همه‌ی ارجاع‌ها و استنادها، مستقیماً به خود منابع، مراجعه کرده‌ایم.
پاسخ دهید