کلمه جبار یکی از نام های مبارک خداوند متعال است که در قرآن مجید به آن تصریح شده است[۱] این واژه که از ماده” جبر” گرفته شده، گاه به معنى قهر و غلبه و نفوذ اراده مى‏آید، و گاه به معنى جبران و اصلاح.

مجمع البحرین در بیان معنای لفظ جبارآورده است: “جبار یعنی کسی که در پادشاهی و حکومت مقامش بسیار عظیم باشد، این صفت در مورد غیر خداوند متعال به کار نمی رود مگر در جایی که قصد مذمت غیر خدا را داشته باشند.”[۲] راغب در مفردات مى‏گوید: “اصل جبر اصلاح کردن چیزى است با غلبه و قدرت این واژه هنگامى که در مورد خداوند به کار رود بیانگر یکى از صفات بزرگ او است که با نفوذ اراده و کمال قدرت به اصلاح هر فسادى مى‏پردازد، و هر گاه در مورد غیر او به کار رود معنى مذمت را دارد[۳]، و به گفته “راغب” به کسى گفته مى‏شود که مى‏خواهد نقصان و کمبود خود را با ادعاى مقاماتى که شایسته آن نیست “جبران” کند.

این واژه در قرآن مجید در ده مورد به کار رفته که نه مورد آن در باره افراد ظالم و گردنکش و مفسد است، و تنها یک مورد آن در باره خداوند قادر متعال (آیه مذکور) مى‏باشد[۴].

بنا بر این؛ این اسم هر گاه در مورد خداوند استعمال شود هم به معنای “بسیار چیره و غالب“[۵] و هم به معنای “بسیار ترمیم کننده و جبران کننده دلهای شکسته“[۶] است.

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]حشر ،۲۳، هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ

[۲] مجمع‏البحرین ج : ۳ ص :  :”۲۳۹و قیل‏الجبارالعظیم الشأن فی الملک و السلطان، و لا یطلق هذا الوصف على غیره تعالى إلا على وجه الذم.”

[۳] راغب اصفهانی ،مفردات فی غرایب القرآن،ماده جبر

[۴]تفسیر نمونه، ج‏۲۳، ص: ۵۵۴

[۵] ترجمه منجد الطالب، ص ۵۷.

[۶] رضایی، محمد، واژه های قرآن، ستون ۶۶.