مرجئه یکى از نخستین جریان هاى فکرى ـ سیاسى جهان اسلام به شمار مى رود. تا کنون اغلب مطالعات انجام شده درباره این فرقه, معطوف به همسویى آنان با امویان بوده است. مقاله حاضر از منظرى متفاوت به مرجئه و نقش آنان به عنوان یکى از عوامل موثر در انتشار اسلام در میان گروهى از اهل ذمه مى پردازد و نشان مى دهد که بعضى از اینان در دفاع از نومسلمانان, حتى رودرروى عمال اموى ایستاده و دست به شورش هایى نیز زده اند.