– یک پسر سه ساله و چهار ماهه دارم که می‌خواستم برای فرزند دوم باردار شوم. می‌خواستم ببینم چه راهکارهایی را انجام دهم که مذهبی باشد، در آینده از لحاظ نماز با او مشکل نداشته باشم؟

– انسان خوشحال می‌شود صدای این‌طور مادرهایی که نسبت به فرزندان خود آینده‌نگر هستند را می‌شنود. امیدوار هستیم که إن‌شاء‌الله آرزوی همه‌ی این‌طور مادرها به خوبی برآورده شود.

توضیحی که ما می‌توانیم در جواب سؤال این مادر دلسوز بدهیم این است که فرمودند فرزند اوّل آن‌ها سه سال و چهار ماه دارد و می‌خواهند فرزند دوم را باردار شوند. بد نیست من اوّل این نکته را بگویم شاید این فاصله‌ی سنّی برای بارداری فاصله‌ی خوبی باشد. ما معمولاً توصیه می‌کنیم که بین فرزند اوّل و دوم چهار سال اختلاف باشد، دلایل آن هم دلایل متعدّدی است. یکی برای خود مادر خیلی خوب است، یعنی از لحاظ این‌که قوای جسمانی او دوباره تأمین می‌شود. چون مادر نه ماه بارداری داشته، دو سال دوره‌ی شیردهی فرزند او بوده، یعنی سه سال تمام جسم او درگیر با این فرزند بوده است. لذا یک زمانی را می‌خواهد تا نیازهای بدن دوباره تأمین شود، این یکی دو سال خوب است. در عین حال که فرزند اوّل هم تا دو سالگی نیازهای اوّلیّه‌ی خود را رفع می‌کند، وارد سال سوم که می‌شود، یعنی سال دوم که تمام می‌شود، تازه توجّه محیطی او بیشتر می‌شود، می‌خواهد به مادر توجّه کند، به پدر توجّه کند، آن‌ها به فرزند توجّه لازم را داشته باشند. لذا اگر یک مرتبه فرزندی در سنّ دو سال یا سه سالگی بیاید شاید زود هنگام باشد.

امّا نکته‌ای که نسبت به زمان بارداری مادر فرمودند رعایت کنند. اگر این مادر در یک محیط آرامی باشند، آرام نه به معنای این‌که سر و صدا نباشد.

– تشنّج نباشد.

– تنش در آن محیط نباشد. این محیط آرام اثرات مثبتی روی رحم می‌گذارد. تغذیه‌ی مناسب مادر در دوران بارداری. چون فردی که می‌خواهد إن‌شاء‌الله فرد خوب و کاملی باشد باید از لحاظ جسمی هم کامل باشد. لذا دوران جنینی دورانی است که هم ما باید به جسم فرزند توجّه داشته باشیم هم به روح او. لذا شما می‌بینید در آموزه‌های دینی خود داریم از موقعی که روح در جسم فرزند درون رحم دمیده می‌شود حتّی فرزند را نام‌گذاری کنند، او را صدا بزنند، مادر با او ارتباط برقرار کند، حتّی پدر هم همین‌طور. گاهی اوقات پدر بیاید با این‌که فرزند درون رحم مادر است، شروع کند با او صحبت کردن، همان نامی را که انتخاب کرده‌اند صدا کنند.

– حتّی به این شکل هم ارتباط برقرار می‌شود.

– بله، همین‌طور است. گفتند: یا ابن رسول الله، ما نمی‌دانیم این دختر است یا پسر است، حضرت فرمودند: شما یک نام دختر انتخاب کنید یک نام پسر انتخاب کنید، گاهی اوقات با این نام او را صدا بزنید گاهی اوقات با آن نام. هر چند ما امروز می‌بینیم ابزار پزشکی به دلیل پیشرفتی که کرده جنسیّت فرزندان را راحت در ماه چهارم می‌تواند نشان دهد. شما امروز سونوگرافی چهار بعدی می‌بینید، یعنی کلّ جسم فرزند را درون رحم مادر نشان می‌دهد. مادر اسم بگذارد، پدر اسم بگذارد، اسم مناسب و خوب. یعنی این حرکت باید از همان پلّه‌ی اوّل شروع شود. چون تأکیدی که به ما شده اسم خوب روی فرزند بگذارید، یعنی اوّلین اثرگذاری تربیتی همین است.

البتّه چون رسانه رسانه‌ی عمومی است، مخاطبین مخاطبینِ عمومی هستند و نام‌ها نام‌های مختلفی است، نمی‌خواهند اسم بیاورم که چه نامی نگذاریم و چه نامی بگذاریم. البتّه بگذاریم را می‌گوییم، نام اهل بیت خیلی خوب است. نام‌هایی که انسان وقتی می‌شنود لذّت ببرد، نام گل. مثلاً نام مادر حضرت ولیّ عصر (روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه)، نرگس، اسم گلی است. یعنی این نام‌ها می‌تواند اثرات مثبتی را بگذارد. بعضی از اسامی را اصلاً نهی کرده‌اند، مثلاً گاهی اوقات ما می‌بینیم اسمی از اسامی جهنّم را پدر و مادر روی فرزند گذاشته‌اند. البتّه به دلیل این است که اطّلاعی ندارند که این نام… قطعاً اگر می‌دانستند نمی‌گذاشتند.

خیلی خوب است امروز ثبت احوال یک سایتی دارد، در این سایت نام‌ها گذاشته شده، معناهای آن هم بیان شده، گاهی اوقات انسان برای انتخاب نام، می‌خواهد دنبال نام‌های خوب و پر معنا بگردد، می‌تواند به آن‌جا مراجعه کند و إن‌شاء‌الله اسم خوبی را روی فرزند بگذارد، با اولویّت نام ائمّه (علیهم السّلام).

در مراحل بعدی، کار هر چه جلوتر می‌رود شاید دشوارتر شود. وقتی فرزند متولّد می‌شود مادر تلاش کند شیر بی‌وضو به این فرزند ندهد، پدر تلاش کند لقمه‌ی حرام داخل خانه نیاورد. اگر حقوق واجبی بر گردن پدر است حتماً بدهد، خمس، زکات، دِینی است، تلاش کنند. خدای ناکرده پدر و مادر این‌قدر برای فرزند زحمت می‌کشند تلاش آن‌ها پایمال نشود. می‌بینیم بعضی از پدر و مادرها به خاطر مشکلات مالی خود می‌روند ربا می‌گیرند، اثرات سوء این وارد زندگی می‌شود، در تربیت فرزند ما اثر می‌گذارد. این‌ها باید دقّت شود، این‌ مادر گام به گام پیش برود. نوای خانه، نوای دلنشین قرآن در خانه پخش شود، اذان گفته شود، این‌ها خیلی می‌تواند به این کمک کند که تربیت فرزند یک تربیت مؤثّر باشد و إن‌شاء‌الله فرزند صالحی هم تربیت شود.

تأکیداتی که داشتیم، بهترین راه برای دین‌دار کردن فرزندان ما این است که ما ویژگی‌های فرزند خود را بشناسیم، متناسب با ویژگی‌های فرزند با او رفتار کنیم. من اشاره کردم، وقتی در آموزه‌های دینی ما نبیّ مکرّم اسلام، اهل بیت عصمت و طهارت می‌فرمایند: هفت سال اوّل فرزند هفت سال آزادی او است، هفت سال آقایی او است، آن‌ها را تحت آموزش‌های سخت قرار ندهید، به همین دلیل است. ما می‌گوییم به این آموزه‌های دینی گوش کنیم بچّه‌های ما خوب تربیت می‌شوند.

من در فرصتی بیشتر درباره‌ی این روایتی که فرمودند: هفت سال اوّل فرزند خود را آزاد بگذارید صحبت می‌کنم. گاهی اوقات پدر و مادرها ابراز نگرانی می‌کنند، همین که می‌گوییم هفت سال اوّل را آزاد بگذارید می‌گویند ما این همه مراقب بودیم می‌بینیم فرزندان ما بد شدند، آن‌ها را آزاد بگذاریم چه می‌شوند؟ ما اتّفاقاً می‌خواهیم بگوییم اگر شما به فرزند خود آزادی آگاهانه بدهید خیلی خوب می‌شود. چطور می‌شود آزادی داد؟ به شرطی که ما ویژگی‌های فرزندان خود را بدانیم. إن‌شاء‌الله در چند جلسه‌ی آینده به این موضوع خواهیم پرداخت که هر گروه سنّی چه ویژگی‌هایی دارند، متناسب با آن ویژگی‌ها با فرزندان رفتار شود.

– آزادی با نظارت درست است؟ یعنی آزادی بدهیم در ضمن نظارت هم داشته باشیم؟

– بله، نظارت والدین باید دائمی باشد. ما یک تعبیری داریم، می‌گوییم نباید جایی باشد که فرزندان ما باشند و ما نباشیم. این بودن گاهی اوقات فیزیکی است ولی گاهی اوقات غیر فیزیکی است، یعنی من می‌دانم فرزند من الآن در آن اتاق چه کاری انجام می‌دهد، اطّلاع دارم. یعنی اگر به پدری یا مادری که در خانه است بگوییم فرزند شما چه می‌کند؟ بگوید نمی‌دانم، بداند این یک نقطه ضعف است.

– بعضی جاها می‌شود که من با فرزند خود رابطه‌ی خوبی برقرار کرده‌ام، حتّی فرزند من وقتی از من جدا است من را پیش خود احساس می‌کند که این کار را انجام می‌دهم آیا درست است یا درست نیست. این درست است؟

– این یک نکته‌ای است، من می‌خواهم یک چیز فراتر از آن بگویم. ما یک تعبیری را در جلسه‌ی قبل به کار بردیم، گفتیم مادر خوب آن مادری است که معلّم و مربی خوبی باشد. مثال: در یک کلاس چه معلّمی معلّم خوبی است؟ معلّمی که با برنامه کلاس را اداره می‌کند. هم بچّه‌ها می‌دانند معلّم چه کاری انجام می‌دهد، هم معلّم می‌داند بچّه‌ها چه کاری انجام می‌دهند. این فضای خوب تربیتی می‌شود. معلّم نه این‌که هر کاری دوست داشت انجام دهد، یعنی معلّم کارهایی که متناسب با نیاز دانش آموزان او است انجام می‌دهد. مادر هم همین‌طور، فرزند هم همین‌طور. یعنی می‌داند رضایت منطقی مادر و پدر چطور است.