آیا کسانی که به زنان تهمت ناپاکی می  زنند بخشیده می  شوند؟ در (سوره ۲۴ آیه ۵) جواب، آری است، اما در (سوره ۲۴ آیه ۲۳) جواب، خیر است، این تناقض نیست؟!

پاسخ اجمالی

انتساب زنا به دیگران بدون وجود دلیل کافی، تهمت بوده و گناه بزرگی است؛ لذا عذاب دنیایی و اخروی را به همراه خواهد داشت. قرآن در آیه ای پیرامون داستان افک، که افرادی به زنان پیامبر تهمت زنا زده بودند، حکم این گونه افراد را بیان می  کند، البته مانند بسیاری از دیگر آیاتی که در مورد خاص نازل شده   اند، این آیه نیز عمومیت داشته و تمام موارد تهمت به زنا را در بر می گیرد: «وَ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثمُ‏َّ لَمْ یَأْتُواْ بِأَرْبَعَهِ شهُدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِینَ جَلْدَهً وَ لَا تَقْبَلُواْ لهَمْ شهَادَهً أَبَدًا  وَ أُوْلَئکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ * إِلَّا الَّذِینَ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَالِکَ وَ أَصْلَحُواْ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ».[۱]
در این آیه تهمت زنندگان به زنا را مستحق هشتاد ضربه شلاق می داند، در عین حال آنها را فاسق دانسته و شهادت آنها را پذیرفتنی نمی داند که طبیعتاً عقاب اخروی را نیز به دنبال خواهد داشت. اما در ادامه، خداوند افرادی را از اینان استثنا می کند و عقاب اخروی را از آنان بر می دارد؛ آنان تهمت زنندگانی هستند که توبه کنند.
در آیه دیگری نیز حکم چنین تهمت زدنی بیان شده است: «إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُواْ فىِ الدُّنْیَا وَ الاَخِرَهِ وَ لهَمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ».[۲] خداوند در این آیه نیز آنها را لعنت شده دانسته و به مانند آیه بالا، در نتیجه محتوای آیه، آنها را مستحق عذاب دنیایی و اخروی می داند. اما در این آیه دیگر بحث از توبه را مطرح نکرده است. حال این پرسش پدید می آید که آیا این دو متناقض هستند؟ در جواب باید یادآور شویم که تناقض در موردی است که دو حکم یکدیگر را صریحاً نقض کنند، نه این که یکی حکمی را بگوید و دیگری آن را نگوید و ساکت بگذارد. بحث در مورد این آیه نیز از این باب می باشد که در آیه اول استثنائی بر حکم بیان شده وجود دارد(بخشش در صورت توبه)، ولی در آیه دوم این استثنا ذکر نشده است؛ لذا تناقضی میان آنان نیست بلکه این دو آیه از موارد عموم و خصوص می باشند و ما باید عموم آیه دوم را به استثنایی که در آیه اول آمده، تخصیص بزنیم؛ بنابر این، آیه دوم نیز لعنت شدن در دنیا و آخرت را برای تهمت زنندگان می داند، مگر این که آنها از این عمل توبه کرده باشند. این استثنا به قدری واضح است که بیشتر مفسران آن را مسلم پنداشته  و هیچ اشکالی را در مورد آن مطرح نکرده اند، بلکه برخی از آنها نیز صریحاً وجود این استثنا را در تفسیر خود بیان کرده اند.[۳] از طرفی وجود برخی از آیات قرآن نیز این معنا را تأیید می کند که هر گناهی غیر از شرک، می تواند با توبه کردن بخشیده شود: «مسلماً خدا این را که به او شرک ورزیده شود نمى‏ آمرزد، و غیر آن را براى هر کس که بخواهد مى‏ آمرزد ….».[۴]
البته لازم به ذکر است که تعداد معدودی از مفسران اهل سنت، حکم در این آیه را تنها در مورد تهمت زنندگان به زنان پیامبر و در همان داستان خاص که در مورد آن نازل شده، می دانند و معتقدند که ذکر نکردن توبه در این آیه به این جهت است که توبه در مورد آنها راهی نخواهد داشت و اصلاً توبه آنها پذیرفته نیست.[۵] البته این قول تنها از اقلیتی بوده که به هیچ وجه قابل دفاع نیست و دلائل مختلفی نیز در رد آن وجود دارد.[۶]

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱].نور، ۴ – ۵: «و آنان که به زنان با عفت مؤمنه نسبت زنا دهند آن گاه چهار شاهد (عادل) بر دعوى خود نیاورند آنان را به هشتاد تازیانه کیفر دهید، و دیگر هرگز شهادت آنها را نپذیرید، و آنان مردمى فاسق و نادرستند. * مگر آنهایى که بعد از آن فسق و بهتان به درگاه خدا توبه کنند و در مقام اصلاح عمل خود برآیند، در این صورت خدا البته بسیار آمرزنده و مهربان است».

[۲]. نور، ۲۳: «بى‏تردید کسانى که زنان عفیفه پاکدامن با ایمان را [که از شدت ایمان از بى‏عفتى و گناه بى‏خبرند] متهم به زنا کنند، در دنیا و آخرت لعنت مى‏شوند، و براى آنان عذابى برزگ است».

[۳]. بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، تحقیق: المرعشلی‏، محمد عبد الرحمن، ج ۴، ص ۱۰۳، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.

[۴]. نساء، ۴۸: «إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ …».

[۵]. به نقل از: فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ۲۳، ص ۳۵۳- ۳۵۴، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.

[۶]. برای اطلاعات بیشتر ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱۴، ص ۴۱۸، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.