چرا مصداق مؤمنون در آیه ۱۰۵ سوره توبه نمی تواند مردگان، افراد سطح جامعه و یا فرشتگان باشند؟

پاسخ اجمالی

خداوند متعال خطاب به پیامبر گرامی اسلام(ص) فرموده است: «بگو: [هر گونه که می خواهید] عمل کنید! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را می بینند! و به زودى، به سوى داناى نهان و آشکار، بازگردانده می شوید و شما را به آنچه عمل می کردید، خبر می دهد!».[۱]
برخی از مفسران معتقدند که منظور از مؤمنان، فرشتگانی هستند که اعمال بندگان را می نویسند.[۲] امّا گرچه آیاتی در مورد نظارت فرشتگان بر اعمال انسان وجود دارد[۳]، اما در خصوص این آیه باید گفت که در زبان قرآن، واژه «مؤمنان» برای فرشتگان مورد استفاده قرار نگرفته، بلکه تنها برای انسان ها از آن استفاده شده است.
از طرفی گرچه بالقوه تمام این افراد در صورت اجازه پروردگار می توانند شاهد اعمال مردم باشند، اما باید دانست که همه افراد جامعه چنین صلاحیتی ندارند و در عمل این چنین نیست؛ یعنی مسلماً تمام افراد انسانی – چه زندگان و چه اموات و حتی مؤمنان عادی- در مقام اثبات نمی توانند ناظر بر تمام اعمال مردم باشند، پس مراد از مؤمنان در این آیه، انحصاراً اولیای الهی و در رأس آنها پیامبر(ص) و ائمه(ع) خواهند بود.
در روایات شیعه آمده است: اعمال امت در هر دوشنبه و پنج شنبه بر پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) عرضه می شود و آن حضرات آن اعمال را می شناسند. این معنای «المؤمنون» در آیه شریفه است.[۴]

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. توبه، ۱۰۵٫ «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى‏ عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَهِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ».

[۲]. کاشانی، ملا فتح الله، زبده التفاسیر، ج ‏۳، ص ۱۶۴، قم، بنیاد معارف اسلامى، چاپ اول، قم، ۱۴۲۳ق.

[۳]. زخرف، ۸۰؛ انفطار، ۱۰-۱۲٫

[۴]. «و روى أصحابنا أن أعمال الأمه تعرض على النبی (ص) فی کل اثنین و خمسین فیعرفها و کذلک تعرض على أئمه الهدى (ع) فیعرفونها و هم
المعنیون بقوله «وَ الْمُؤْمِنُونَ». طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، فی تفسیر القرآن، تحقیق، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج ‏۵، ص ۱۰۴، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم،۱۳۷۲ ش.