در رسم الخط عثمان طه در کتابت قرآن، در آیه ۱۶ سوره مبارکه جنّ حرف «ن» را حذف کرده اند؛ سؤال این است که آیا اشتباهی خواسته یا ناخواسته صورت گرفته یا دلیل خاصی دارد؟ این در حالی است که در سایر رسم الخط ها در آیه مذکور حرف «ن» مورد اشاره نوشته شده است. و حتی در آیات مشابه در خود رسم الخط عثمان طه هم حرف «ن» را حذف نکرده اند. دلیل آن هم نمی تواند قاعده ادغام باشد چون ادغام مربوط به تلفظ است نه کتابت.

پاسخ اجمالی

در این گونه موارد اگرچه به دلیل ادغام در حروف «یرملون» حرف نون و میم در قرائت ساقط می شود، امّا مطابق با اصل وضع، هر دو کلمه در رسم الخط ها نوشته می شود، ولی در این موارد برخی از پژوهشگران قرآنی قاعده ای را ذکر کرده اند که بر اساس آن می توان این کلمات را به صورت ادغام و با حذف نون هم نگاشت.
غانم قدورى الحمد صاحب کتاب «رسم المصحف» می گوید: برخی کلمات به دلیل رابطه صوتى، متصل نوشته می‏شوند.
مثال هاى این قسم معمولاً در این جهت مشترک هستند که حرف اول که آخر کلمه اول است نون ساکن یا میم ساکن است و بعد از آن نون یا میم یا لام است. از جمله مثال ها اینها است:
۱ – «أن لا» که در همه جا بدون نون، رسم شده؛ یعنی «ألّا» مگر در ده مورد که در آن جا با نون رسم شده: «أن لا» و این مطابق با اصل وضع دو کلمه است، مانند: «وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَیْهِ».[۱]
۲ – «من ما» همه جا بدون نون و به صورت «ممّا» رسم شده است مگر در سه مورد که در آنها با نون نوشته شده، مانند: «فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ».[۲] ابو عمرو دانى گفته است: و اما کلمات «من مال اللّه» یا «من ماء» و مانند آنها که «من» بر اسم ظاهر داخل شده همیشه جدا نوشته می شود، و اگر «من» به «من» داخل شود، مانند: «ممّن منع» و «ممّن افترى» در تمام مصاحف متصل نوشته می شود و نون حذف می گردد. ضمناً در سوره طارق آیه ۵ به این صورت نوشته شده: «مِمّ خُلِقَ».[۳]
۳ – «عن ما» در همه جاى قرآن بدون نون و به شکل «عمّا» آمده مگر در یک مورد و آن در سوره اعراف آیه ۱۶۶ می باشد «عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ» که با نون رسم شده است و هر کجا که کلمات «عن من» جدا نوشته شده و این عبارت در قرآن فقط در دو جا آمده است: یکى آیه «وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ»[۴] و دیگر در آیه «فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِکْرِنا».[۵]
۴ – «إن ما» در قرآن فقط در یک مورد با نون آمده و آن آیه «وَ إِنْ ما نُرِیَنَّکَ»[۶] می باشد.
۵ – «إن لم» در این آیه بدون نون؛ یعنى متصل آمده: «فَإِلَّمْ یَسْتَجِیبُوا لَکُمْ»[۷] و در آیه «فَإِنْ لَمْ یَسْتَجِیبُوا لَکَ»[۸] با نون و جدا رسم شده است.
۶ – «أن لن» در دو مورد بدون نون نوشته شده: یکى در آیه «أَلَّنْ نَجْعَلَ لَکُمْ مَوْعِداً»[۹] و دیگرى در آیه «أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظامَهُ»[۱۰] و نیز دو کلمه «أَنْ لَوِ» در سوره جنّ «و الّو استقاموا» همین طور است.
۷ – «ام من» در قرآن همه جا با حذف نون و متصل آمده مگر در چهار مورد که جدا از هم نوشته شده است؛ مانند: «أَمْ مَنْ یَکُونُ عَلَیْهِمْ وَکِیلًا».[۱۱] دو کلمه «ام ما» در مصحف در یک مورد به صورت متصل آمده: «أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَیْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَیَیْنِ»[۱۲] است.[۱۳]

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. توبه، ۱۱۸٫

[۲]. نساء، ۲۵؛ دو مورد دیگر عبارتند از: روم، ۲۸ و منافقین، ۱۰٫

[۳]. أبو عمرو دانی، عثمان بن سعید، المقنع فی رسم مصاحف الأمصار، ص ۷۴، قاهره، مکتبه الکلیات الأزهریه، بی تا.

[۴]. نور، ۴۳٫

[۵]. نجم، ۲۹٫

[۶]. رعد، ۴۰٫

[۷]. هود، ۱۴٫

[۸]. قصص، ۵۰٫

[۹]. کهف، ۴۸٫

[۱۰]. قیامت، ۳٫

[۱۱]. نساء، ۱۰۹٫

[۱۲]. انعام، ۱۴۳٫

[۱۳]. غانم قدورى الحمد، رسم المصحف، ص ۳۸۲ – ۳۸۳، عمان، دار عمار، چاپ اول، ۱۴۲۵ق.