با پژوهشی اندک در قرآن و روایات و دیدگاه برخی از روان‌شناسان و پزشکان، می‌توان موارد ذیل را از حکمت‌های حرمت موسیقی دانست:

۱ – گرایش به فساد: غنا و آواز مطرب و لهوی، انسان را به سوی شهوت و فساد اخلاقی می‌کشاند و از راه پرهیزکاری باز می‌دارد. مجلس غنا و موسیقی، معمولاً مرکز مفاسد گوناگون است. در حدیثی از نبی اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آمده است: «غنا نردبان زنا است»[۱].

امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «خانه‌ای که در آن غنا باشد، از فساد و فحشا مصون نخواهد بود»[۲]. و نیز: «غنا باعث پیدایش روح نفاق است»[۳]. روح نفاق همان آلودگی به فساد و کناره‌گیری از تقوا است. در تفسیر روح المعانی سخن یکی از سران قبایل را نقل می‌کند که به آن‌ها می‌گفت: از غنا بپرهیزید که حیا را کم می‌کند؛ شهوت را می‌افزاید؛ شخصیت را در هم می‌شکند؛ جانشین شراب می‌شود و همان کاری را می‌کند که مستی انجام می‌دهد[۴].

۲ – غفلت از یاد خدا: قرآن یکی از عوامل گمراهی را «لهو الحدیث»[۵] دانسته است. «لهو» چیزی است که انسان را چنان مشغول کند که باعث غفلت و بازماندن از کارهای مهم‌تر شود. گوش دادن به غنا قساوت قلب می‌آورد[۶] و در نتیجه باعث فراموشی خدا و معنویت می‌شود. از این رو در روایات اسلامی از «لهو الحدیث» به «غنا» تفسیر شده است[۷]؛ چه این‌که شنیدن غنا و موسیقی آن‌چنان اراده را سست و غریزه جنسی شخص را تحریک می‌کند که از یاد خدا و قیامت باز می‌ماند. در روایتی نبی اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هر کس به  غنا و موسیقی (لهوی) گوش فرا دهد قطعه‌ای از سرب (روز قیامت) در گوش او آب می‌شود[۸] و شاید این تعبیر کنایه از آن است که گوش او از شنیدن سخن حق کر می‌شود.

۳ – زبان‌بخشی غنا بر اعصاب: به گواهی برخی از پزشکان، غنا و موسیقی آثار زیان‌باری بر روی اعصاب دارد[۹] و در حقیقت یکی از عوامل مهم تخدیر اعصاب به شمار می‌رود. مواد مخدر گاهی از راه دهان و نوشیدن وارد بدن می‌شوند (مانند شراب)؛ زمانی از راه بوییدن (مانند هروئین)؛ گاه از راه تزریق (مانند مرفین) و از راه حس شنوایی به جان و روان آدمی منتقل می‌شود (مانند غنا و موسیقی). از این رو بعضی از آهنگ‌ها چنان افراد را در نشئه فرو می‌برد که حالتی شبیه به مستی به آن‌ها دست می‌دهد. البته گاهی به این حد و مرحله نمی‌رسد؛ ولی تخدیر خفیف ایجاد می‌کند و در پی آن آثار زیان‌باری روی اعصاب بر جای می‌گذارد و شخص را دچار افسردگی و مبتلا به فشار خون می‌کند[۱۰].

باید دانست که هر موسیقی و آهنگی شاید برای اعصاب زیان‌بار نباشد؛ بلکه موسیقی تند و استفاده زیاد و افراط در آن باعث تخدیر اعصاب می‌شود؛ با وجود این پیامدهای منفی معنوی آن حتّی در سایر موارد نباید کوچک شمرده شود.

منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی احکام موسیقی؛ دفتر نشر معارف – تدوین و تألیف: سید مجتبی حسینی (مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام)

[۱]. «الغناء رقیه الزنا»: بحار الانوار، ج ۷۶، باب ۹۹، (باب الغناء).

[۲]. «بیت الغنائ لا تؤمن فیه الفجیعه»: کافی، ج ۶، (باب الغناء).

[۳]. «الغناء یورث النفاق»: وسائل الشیعه، ج ۱۲، باب ۹۹، (ابواب ما یکتسب به).

[۴]. به نقل از: تفسیر نمونه، ج ۱۷، ص ۲۴٫

[۵]. لقمان (۳۱)، آیه ۶٫

[۶]. امام صادق فرمود: «ان الملاهی تورث قساوه القلب»: مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۱۱۸٫

[۷]. وسائل الشیعه، ج ۱۲، باب ۹۹، (ابواب ما یکتسب به).

[۸]-. «من استمع الی الله و یذاب فی اذنه الآنک»: وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۳۴۸٫

[۹]. عبد الکریم عکاس، الغنا فی الاسلام، ص ۱۵۱٫

[۱۰]. تفسیر نمونه، ج ۱۷، ص ۲۴؛ الغنا فی الاسلام، ص ۱۵۱٫