مدتی است که سؤالی ذهن مرا درگیر خود کرده و جوابی قانع کننده برای آن نیافتم. با مطالعه قرآن کریم، در می یابیم که خداوند پس از خلقت آدم(ع)، فرشتگان را دستور داد تا به او سجده نمایند که در این بین ابلیس که از جنیان بود سر باز زد و کافر شد. حال سؤال این است که طبق آیات، خداوند فرشتگان را خطاب به سجده نمود، نه موجودات دیگر را. پس در این صورت شیطان که از جنیان بود و فرشته نبود؛ چرا ملزم به سجده شد؟ شاید در پاسخ بگویید که او به خاطر عبادت زیاد در این جایگاه(در میان فرشتگان) قرار گرفته بود، در این صورت سؤال این است که آیا فرشته بودن مقامی است که موجودات دیگر (از نژادهایی غیر از آدم-چون برتر از همه است) می توانند به آن دست یابند؟ و ممکن است در میان فرشتگان موجودانی از نژادهای مختلف باشند که برای ما قابل شناسایی نیستند و علت اشاره خداوند به جن بودن ابلیس هم به گونه ای تذکر همین موضوع باشد؟ با تشکر از شما بزرگواران بی صبرانه منتظر پاسخ شما هستم در پناه حق، موفق و سربلند باشید

پاسخ اجمالی

به تصریح قرآن کریم،[۱] شیطان از جن بود که به مقام فرشتگان رسیده بود، نه آن که بر اثر عبادت تبدیل به فرشته شده و تغییر ماهیت داده باشد. خطاب خداوند در سجده بر آدم، با آن‌که خطاب به فرشتگان بود، اما در عین حال شامل ابلیس نیز که در کنار آنان قرار داشت می‌شد. این خطاب مانند آن می‌ماند که منادی‌ بگوید؛ ای مردم شهر(تهرانی‌ها، قمی‌ها و..) شهر را به دلیل وقوع سیل یا زلزله ترک کنید. بدیهی است که این خطاب هم شامل مردم شهر و هم مسافرانی که در آن هستند می‌شود. علاوه بر این، خود شیطان نیز به این خطاب اعتراض نکرده بود و نگفت که من از فرشتگان نیستم و این خطاب شامل من نمی شود، بلکه آن را پذیرفت، اما خود را برتر انسان دانست و این برتری طلبی اش مانع از سجده وی بر انسان شد. اما پاسخ سؤال دوم نیز در ضمن مطالب گذشته مشخص شد که نه انسان و نه هیچ موجودی دیگری تغییر ماهیت نمی دهد، تا تبدیل به فرشته شود، ولی انسان در اثر عبادت و اطاعت خداوند، نه تنها به مقام فرشتگان می رسد که برتر از آنها خواهد شد.

برای آگاهی بیشتر در این باره نمایه های زیر را مطالعه کنید:

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. «وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَهِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْلیسَ کانَ مِنَ الْجِن…»؛ به یاد آرید زمانى را که به فرشتگان گفتیم: «براى آدم سجده کنید!» آنها همگى سجده کردند جز ابلیس که از جن بود، کهف، ۵۰٫